PEDAGOGIKA SPOŁECZNA.


1.Jakie wspólne idee łączyły pozytywizm i pedagogikę społeczną.


Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce miał podobne uwarunkowania jak na świecie, ponadto specyficzna sytuacja ekonomiczna i polityczno - społeczna po 1864 roku po upadku powstania styczniowego występujący dość powszechnie zaniedbanie kulturowe, brak poczucia polskości, analfabetyzm, przyczyniły się do propagowania jednak poza szkołą pozytywistycznych haseł ,, praca u podstaw”, ,,oświata dla ludu'. Potrzeba poznania środowiska społecznego poza szkołą była w Polsce szczególnie uzasadniona z uwagi na rozwój sieci kół samokształceniowych i innych inicjatyw oświatowych.

Praca u podstaw- Była to praca dla ludu i nad ludem, którą pojmowali pozytywiści jako obowiązek nawiązywania przez ziemiaństwo i inteligencję kontaktów ze wsią, celem dźwignięcia chłopów na wyższy poziom kultury umysłowej, przez to świadomości narodowej. Dążenia te, zamykające się w założeniach omawianego hasła, wynikały z wiary w możliwość harmonijnej współpracy wszystkich warstw dla dobra ogólnego.

Praca organiczna
Herbert Spencer wysunął koncepcję traktowania społeczeństwa jako żywego organizmu, którego właściwe funkcjonowanie może zapewnić tylko prawidłowa działalność wszystkich organów. Aby społeczeństwa osiągały coraz wyższe stadia rozwoju, muszą pomnażać swe bogactwa, doskonalić wszystkie dziedziny gospodarki i kultury. Dlatego propagować trzeba działalność ludzi z inicjatywą, z konkretnym fachem w ręku, przedsiębiorczych dziedziców, pomysłowych i wykształconych inżynierów, gdyż w nich jest droga prowadząca do aktywizacji innych, do podniesienia i unowocześnienia gospodarki i wreszcie do ogólnego dobrobytu kraju. Należało więc wszczepić narodowi zasadę utylitaryzmu, by przekonać o konieczności działania na rzecz wspólnego dobra. W ówczesnej prasie tak definiowano tę zasadę: "Utylitaryzm, to owa wielka społeczna zasada, która nakazuje człowiekowi być użytecznym wszędzie i zawsze, uczy stawiać sobie jasno określony cel i ku niemu wytrwale zmierzać".


2.W jakim okresie rozpoczęło działalność studium pracy społeczno-oświatowej pod kierunkiem Heleny Radlińskiej.


1925
Powstaje Studium Pracy Społeczno - Oświatowej przy Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (- prywatny uniwersytet) - pierwsza szkoła PS w Polsce założona przez Helenę Radlińską; (3 letnie studia zawodowe i 5 letnie akademickie studia kończące się magisterium z PS) - jest to 4 szkoła tego typu w Europie (Berlin 1901, Londyn, Bruksela, Genewa); szkoła kształciła w kierunkach:
oświata dorosłych;
opieka nad matką i dzieckiem (obecność pracy socjalnej);
bibliotekarstwo;
organizacja życia społecznego (kształcenie działaczy samorządowych)
W tej szkole uczył Krzywicki, Konstanty Krzeczkowski, Kazimierz Korniłowicz, Antoni Konewka, Zygmunt Kobyliński, Janusz Korczak, Zelwerowicz, Godecki, Anna Walicka-Chmielewska, Wanda Pawłowska (adiunkt Radlińskiej); panowała atmosfera wyraźnej tolerancji; szkoła kształciła profesjonalistów w zakresie PS; Do 1939 r. - 600 absolwentów;

HELENA RADLIŃSKA (1879 -1954) działacz oświatowy, pedagog, historyk, profesor na UW, Udział w działalności rewolucyjnej w 1906 spowodował zesłanie na Syberię. Po ucieczce osiadła w Krakowie, gdzie rozpoczęła intensywną działalność oświatową. Opracowała tam podstawy teoretyczne pedagogiki społecznej. Po I wojnie wróciła do W -wy i podjęła się kształcenia kadry pracowników społeczno - oświatowych. Rozwój pedagogiki społecznej jako dyscypliny naukowej na przełomie XIX i XX w. Wiąże się z Radlińską. Szkoła H.R. nawiązując do postępowych myśli polskiego oświecenia, w powiązaniu z filozofią, pedagogiką, socjologią podejmowała problemy ogólnospołeczne - prawo narodu do niezależności, kultura narodowa, relacja miedzy społ., rozwój społeczny a oświata. W pierwszym okresie utożsamiała pedagogikę społeczną z pedagogiką narodową. Zadania pedagogiki wynikały z oświatowego zacofania w Polsce. 2 zakresy - upowszechnianie oświaty wśród dorosłych i realizacja obowiązku szkolnego przez wszystkie dzieci. Przyjęła koncepcje współzależności jednostki i środowiska oraz aktywności w jego przebudowie. Skupiała swą uwagę na opiece i pomocy społ. Zainteresowała się problematyką, techniką, teorią pracy socjalnej. Proponowała prowadzenia metody indywidualnych przypadków, pracy grupowej, organizowania pracy środowiskowej.

3.Co to jest kompensacja społeczna (podaj przykłady).

KOMPENSACJA SPOŁECZNA oznacza wyrównywanie braków środowiskowych, utrudniających pomyślny przebieg życia jednostki lub grupy.

Przykłady:
a) Rodzina zastępcza lub opiekuńcza, w której umieszczone zostało osierocone dziecko.
b) Klub młodzieży, stający się „drugim domem” młodego człowieka.
c) Kurator sądowy sprawujący opiekę nad wykolejającym się nieletnim, którego rodzice nie mogą zapewnić właściwej opieki wychowawczej.
d) Dom rencistów dla osamotnionych osób starszych.


KOMPENSACJA BEZPOŚREDNIA

-Zasiłek; pomoc w lekcjach.

KOMPENSACJA POŚREDNIA

organizowanie warunków życia np. żeby dziecko samo mogło odrabiać lekcje ( stworzenie odpowiednich warunków).

KOMPENSACJA OPIEKUŃCZA.

kiedy zajmujemy się opieką nad dziećmi.

KOMPENSACJA WYCHOWAWCZA.

-kiedy dostarczamy bodźce o charakterze wychowawczym.



4.Co to jest profilaktyka społeczna podaj przykłady.

Profilaktyka (zapobieganie)

PROFILAKTYKA SPOŁECZNA polega na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc i kompensacji społecznej.

Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka społeczna powinna redukować przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń, patologii społecznej. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego , zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed niepożądanymi odchyleniami od stanów normalnych.

Przykłady:

Urządzenia i placówki wspomagające rozwój dzieci młodszych i starszych.

* Przedszkola
* Ogrody jordanowskie
* Place zabaw
* Świetlice podwórkowe
* Samorządy dziecięce w osiedlach
* Drużyny zuchowe i harcerskie
* Koła zainteresowań
*Kluby młodzieżowe domy kultury
* Kluby sportowe


5.Wymień podstawowe cechy grupy rówieśniczej.

Grupa rówieśnicza - organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną - wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.

Warunki istnienia grup rówieśniczych:

Podstawę istnienia grup rówieśniczych stanowią ich cele:
wspólne - to cele indywidualne, ale osiągane wspólnie np. grupowe pójście do kina, gdyż każdy z członków chce obejrzeć film
zespołowe - wymagana jest zespołowa działalność całej grupy np., przy organizowaniu zespołu muzycznego. Sprzyja to jej konsolidacji będącej rezultatem wspólnego przeżywania sukcesów bądź porażek.

Grupy rówieśnicze mają swoje ośrodki skupienia :

* miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże
* nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego lub popularnych filmów, książek itp.,
* sygnały w postaci haseł, umownych znaków, wyrazów, służące do podkreślenia odrębności grupy
* insygnia, odznaki lub określone elementy w wyglądzie np. fryzura czy ubrania
* obrzędy inicjacyjne badające sprawność i wytrzymałość kandydata

Grupa rówieśnicza to dynamiczny układ pozycji i ról społ. Układ pozycji zależny jest od wkładu poszczególnych jednostek w realizację zespołowego celu, zaś układ ról - od organizacji grupy.

Stopień uznania pozwala na wyróżnienie w grupie:

* członków najbardziej aktywnych
* członków mniej aktywnych, ale pełnoprawnych
* tzw. margines jednostek najmniej popularnych, lecz gotowych przyjąć wszelkie warunki, aby utrzymać członkostwo.
Uznanie społ. uzależnia się od celu grupowego i ulubionych zajęć członków grupy.

Najbardziej popularny członek grupy staje się jej przywódcą
3 typy przywódców:
* przewodniczący (doświadczenie, wiedza, umiejętności w danej dziedzinie),
* przywódca formalny (nie cieszą się takim autorytetem co przewodniczący, gdyż nie potrafią imponować, walczą o utrzymanie swej pozycji np. poprzez zabiegi dyplomatyczne),
* prowodyrzy ( mają znaczny wpływ na innych dzięki swej aktywności w sytuacjach trudnych)

***

PIERWOTNOŚĆ I WTÓRNOŚĆ GRUP RÓWIEŚNICZYCH
Grupa pierwotna Grupa wtórna
Członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
Dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista) Dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych
niewielkie rozmiary grupy możliwe wielkie rozmiary o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowej
Członkowie mają poczucie przynależności oraz odrębności wobec otoczenia struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym
Grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi
Istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje Posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami
Grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów, labilność struktury i wewnętrznej hierarchii Tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności i uniformizmu organizacyjnego
Przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy Wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy

TYPY GRUP RÓWEŚNICZYCH:

1.wiek: homogeniczne - skupiające rówieśników, heterogeniczne - w różnym wieku
2. Płeć: jednorodne, mieszane
3.stopień spoistości: zwarte - funkcje złożone, częste spotkania, luźne: funkcje proste, 4.Społeczna postawa funkcjonowania grup: celowe - działalność oparta na regułach, przewidziana liczba członków; spontaniczne - brak sformalizowanych zasad
5. Typ więzi: formalne -kluby, bractwa; nieformalne - struktura i zasady zaznaczają się we wzajemnych interakcjach.


6.Wymień cechy podstawowe środowiska lokalnego.

Środowisko lokalne to gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium, posiadających wspólną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.

Cechy:
* tożsamość etniczna, religijna, kulturowa,
* poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków.
* Poczucie przynależności, więzi, względna jednolitość ekonomiczna i zawodowa.

7.Wymień zasadnicze funkcje rodziny.

prokreacyjna - zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członków rodziny, ale też w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodziców.

seksualna - służy zaspokajaniu seksualnych potrzeb członków

materialna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodzin, prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych rodzinie, gromadzenie trwałych dóbr materialnych, zapewnienie startu życiowego dzieciom.

opiekuńczo - zabezpieczająca - obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb zaspokoić np. sprawowanie nadzoru nad małymi dziećmi, pomoc osobom starszym , chorym,
socjalizacyjno - wychowawcza - rodzina przekazuje podstawowe wzory zachowań, zwyczajów i obyczajów, określone wartości moralne, społeczne, polityczne, poglądy, opinie, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, uczenie języka ojczystego itp.

kulturalna - zapoznanie młodego człowieka z dorobkiem kulturalnym społeczeństwa, uczeniu wrażliwości estetycznej i umiejętności korzystania z dóbr kultury.

emocjonalno - ekspresyjna -zaspokajanie potrzeb emocjonalnych członków rodziny: potrzeba bezpieczeństwa, bliskiego kontaktu, akceptacji, bycia kochanym, samorealizacji, kontaktu intelektualnego.


8.Podaj cechy rodziny jako grupy społecznej.

Rodzina- podstawowa grupa pierwotna gr. społeczna złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków. Naturalna gr.społ., która stanowi duchowe zjednoczenie szczupłego grona osób, skupionych we wspólnym ognisku domowym.

cechy:

* wspólne zamieszkanie, nazwisko, własność, kultura duchowa, ciągłość biologiczna,
* więź oparta na szczególnie intymnych stosunkach, na powiązaniu emocjonalnym i na trwałości tej więzi
* wiara w prawdziwą łączność biologiczną, tradycję rodzinną i społ.
* posiadają wspólne cele, podobne normy moralno - społeczne,
* odczuwają poczucie odrębności swojej grupy
* nieformalna tzn. że dziecko z chwilą urodzenia naturalnie staje się członkiem rodziny;
* bez względu na liczbę dzieci jest małą grupą społeczną
* jest tą najważniejszą, niezastąpioną grupą społ. w życiu każdego człowieka,
* występuje wzajemna odpowiedzialność za siebie w sposób naturalny
* współprzeżywanie
* więź miłości jest naturalna


9. Kto był twórcą pojęcia siły społeczne i co to oznacza.

SIŁY SPOŁECZNE (H. Radlińska) .

Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji , dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i asymilowaniu wartości.


Kategorie sił społecznych :

* jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska)
* ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach krytycznych , w odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych) ;
jednostek lub grup społecznych , urządzeń , instytucji - każdy człowiek może być siłą społeczną , ponieważ w każdym tkwi pewien potencjał możliwości ; siłą społeczną mogą być też urządzenia lub instytucje , które pomagają i ułatwiają pracę .

Komponenty wychowawcze są to te czynniki , kształtujące siły społeczne . Są to naturalne bądź formalne systemy społeczno - kulturowe , których istnienie i funkcjonowanie ściśle związane jest z kolejnymi etapami życia i rozwoju jednostki.

Do komponentów wychowawczych zalicza się (wg A.Olubińskiego):

* instytucje wychowania naturalnego (rodzina , grupa rówieśnicza , społeczność lokalna) ;
* instytucje wychowania bezpośredniego (szkoła , klub , świetlica itp.) ;
* instytucje wychowania pośredniego (zakład pracy , kino , telewizja , książka itp.) .

Syndrom to czynnik , który działa w danym komponencie wychowawczym i wywołuje określone działania i zachowania jednostki oraz uwolnienie jej potencjału . Wyróżnia się następujące rodzaje syndromów :

pedagogiczny ,
osobowościowy ,
demograficzny ,
społeczny ,
organizacyjny ,
materialno - ekonomiczny ,
środowiskowy ,
funkcjonalno - teleologiczny .

Elementem tworzącym siłę społeczną jest też zmiana społeczna (spiritus movens) , czyli siła sprawcza . Tworzące się siły społeczne powodują zmianę społeczną , czyli przekształcają to co było i powstaje nowa siła społeczna . Zmiana społeczna jest czynnikiem przekształcającym środowisko .
Wychowaniem z pedagogiczno - socjologicznego punktu widzenia można nazwać proces intencjonalnego pobudzania przez wychowawcę sił społecznych, a następnie spożytkowania czy ukierunkowania wyzwolonej w ten sposób energii w celu zgodnej z celami wychowawczymi organizacji środowiska .
Rola wychowawcy sprowadza się zarówno do aktywizowania sił i na podstawie tych sił do celowego przekształcania sił już pobudzonych i aktywnych , które spożytkowują swoją energię mniej lub bardziej niezgodnie z przyjętymi wzorami czy też ideałami wychowawczymi .
Poziom realizacji funkcji wychowawczej uzależniony jest od charakteru i wartości wyzwolonych sił społecznych , znajdujących się w psychospołecznej i kulturowej strukturze tkwiącej w określonym typie komponentu wychowawczego .


10.Jakie są cele pracy w metodzie organizowania środowiska lokalnego.

Celem zasadniczym organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju. Otoczenie powinno stwarzać możliwości i warunki, aby każdy człowiek mógł w nim realizować określone racjami rozumu aspiracje. Wtórne cele organizacji środowiska- to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków czyli kompensacja.


11. Jakie są etapy organizowania pracy środowiskowej.

Przez organizowanie środowiska- w ujęciu pedagogiki społecznej- należy rozumieć wytwarzanie bodźców wychowawczo wartościowych oraz kompensowanie wpływów ujemnych. Aktualizując w środowisku pozytywne bodźce rozwojowe np. przez powoływanie i organizowanie instytucji wychowawczych ( świetlice, kluby, czytelnie, itp. ) wytwarzany jest wartościowy zespół wpływów wychowawczych. Pozytywne wpływy rozwojowe ograniczają lub niwelują zj

Schemat postępowania organizacyjnego

Etap 1. Rozpoznanie , diagnoza potrzeb , braków , zagrożeń oraz rozpoznanie i jakby inwentaryzacja sił społecznych . Następnie rozpoznanie instytucji i organizacji zdolnych do prowadzenia samodzielnie pracy społecznej i we współdziałaniu z innymi Odkrycie idei , które mogą być osnową wspólnej pracy , siłą motywującą do działania.

Etap 2 . Organizowanie zespołu i pracy :

* podział zadań między zespoły , instytucje i osoby ;
* zorganizowanie sprawnego systemu informacji .

Przygotowanie zespołu , wstępna wymiana doświadczeń i informacji , staje się podstawą do wtórnego zdiagnozowania potrzeb , określenia zadań , uzupełnienia składu sił społecznych.

Etap 3 . Planowanie i koordynacja działań opiekuńczo - wspomagająco - rozwojowych . Jest to etap systematycznego rejestrowania wszelkich potrzeb środowiska , wspólnego ich analizowania , namysłu nad optymalnym sposobem najlepszego ich zaspokojenia czy rozwiązywania , ocena sił i środków , jakimi dysponuje zespół organizatorów i dzielenia się zadaniami .

Etap 4 .Wtórnego pobudzania zwany też etapem inspiracji i umacniania zespołu oraz poszczególnych jego ogniw . Następuje weryfikacja ludzi i organizacji , ich motywacji i możliwości . Pojawiają się nowe zadania i potrzeby .Bardzo pomocne jest wówczas jakieś konkretne , dotyczące wszystkich przedsięwzięcie , którego użyteczność publiczna jest oczywista , np. impreza dla dzieci czy usprawnienie urządzeń publicznych .

Etap 5 .Systematyczne ulepszanie , poprawianie warunków życia w najszerszym rozumieniu . Zadania :
wyeliminowanie uciążliwości publicznych ;
działalność ratowniczo - opiekuńcza wobec najbardziej potrzebujących;
zgromadzenie ludzi wokół działań publicznych , czynów zbiorowych , które najlepiej przełamują anonimowość i tworzą świadomość wspólnoty .

Etap 6 . Kontrola i doskonalenie . Konieczna jest stała uwaga i rejestracja zjawisk , potrzeb , zagrożeń z jednej strony , a ocena możliwości i sprawności wykonawczych z drugiej strony . Niezbędne jest kreowanie nowych pomysłów, koncepcji i rozwiązań , które będą podnosić motywację działających , pobudzać nowe siły społeczne i budzić przychylność społeczności lokalnej .


12. Jakie są zasady stosowania metody indywidualnych przypadków?

Metoda indywidualnych przypadków jest sposobem badań , polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich , uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze , lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych (T. Pilch)

Metoda ta musi uwzględniać :
* wgląd w cechy osobowościowe jednostki ;
* rozpoznanie zasobów , zagrożeń i wpływów otoczenia społecznego na jednostkę ;
* bezpośrednie oddziaływanie osoby na osobę ;
* bezpośrednie oddziaływanie poprzez otoczenie społeczne .

Istotę metody indywidualnych przypadków stanowią :

studium przypadku, czyli jego społeczna diagnoza - zebranie wiedzy na temat jednostki i analiza jej sytuacji życiowej ;
prowadzenie , praca z przypadkiem, czyli to co wyznacza jej praktyczną , zadaniową treść .
Diagnoza społeczna została podniesiona do rangi najważniejszego zadania poprzedzającego bezpośrednio pracę z przypadkiem .

Prawidła pracy z jednostką :

* jednostki ani rodziny nie można traktować wedle jakiejkolwiek reguły lub teorii , ale należy dokładnie przyjrzeć się jej sytuacji życiowej i precyzyjnie zbadać wszystkie okoliczności , które stały się powodem szukania pomocy społecznej (współcześnie realizowana zasada indywidualizacji) ;
* nie można pomagać prędko , bez namysłu , częściowo , ale należy przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki , jej stosunku do otoczenia ;
* pracownik socjalny (caseworker) oprócz zdolności wrodzonych musi posiadać także wiedzę nabytą doświadczeniami i specjalizacją .

Podstawowe wartości podejścia funkcjonalnego w pracy socjalnej to :
* respektowanie godności i wartości każdej jednostki ;
* dbałość o to , by każdy miał możliwość samorealizacji jako osobowość pełna i wnosząca swój wkład w społeczeństwo;
* dbałość o to , by społeczeństwo jako całość , poprzez swoje instytucje i politykę , sprzyjało i popierało takie możliwości .


Procedurę postępowania pracownika socjalnego , podejmującego trud pracy metodą indywidualnych przypadków, dzieli autor na trzy etapy :

* opracowanie społecznej diagnozy przypadku (diagnoza środowiskowa) ;
* opracowanie planu postępowania ;
* właściwe prowadzenie przypadku .

Zasady praktycznego zastosowania metody indywidualnych przypadków
* zasada akceptacji - respektowanie podopiecznego jako osoby , z wszystkimi jego problemami i trudnościami , zrozumienie dla jego nieporadności , szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów ;
* zasada komunikacji - wzajemne rozumienie swoich intencji i wypowiedzi , ról i przedsięwzięć ;
* zasada indywidualizacji - traktowanie każdej jednostki czy rodziny z osobna , bez stosowania reguł i teorii ;
* zasada uczestnictwa - aktywne i świadome uczestniczenie jednostki w procesie działań korygujących i naprawczych
* zasada zaufania i poszanowania prywatności - wszystkie informacje , jakich udziela jednostka w trakcie wywiadów , są wykorzystywane wyłącznie na użytek rozwiązywania jej problemów i w takim zakresie , w jakim ona sobie tego życzy ;
* zasada samoświadomości - oddzielenie przez pracownika socjalnego stosunków z podopiecznym , czyli motywacji zawodowej - konieczności służenia pomocą potrzebującemu od osobistych preferencji czy uprzedzeń .


13.Wymień etapy pracy w metodzie grupowej.

A. Kamiński jest to metoda pracy socjalnej , a także wychowawczej , w której „... wychowawca (pracownik socjalny) ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór osób ; wiąże go nie tylko `dialog' z pojedynczymi członkami tej zbiorowości - jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę , aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę - stał nie tylko on , lecz także członkowie grupy ...” .

Zasady pracy grupowej

* przyswojenie członkom grupy idei wzajemnej pomocy i uruchomienie w grupie tej pomocy;
* rozumienie i wykorzystywanie w pracy procesu grupowego , czyli dynamicznej sekwencji zdarzeń pojawiających się w życiu każdej grupy, a polegających na wspólnym rozwiązywaniu problemów , wyrażaniu stosunku emocjonalnego do i wobec innych , kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych , wpływaniu na innych ;
* dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy ;
* nauczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w życiu realnym .

Etapy procesu grupowego
* tworzenie grupy - zadaniem pracownika prowadzącego grupę jest m.in. : organizacja - zaplanowanie programu i metod pracy , zapewnienie środków działania , poznanie środowiska , rozpropagowanie celów grupy , zawarcie kontraktu - przedyskutowanie i ustalenie „prawa” obowiązującego w grupie , ułatwienie poznawania się i współpracy między członkami grupy , umożliwienie każdemu „zaistnienia” w grupie i ujawnienia swoich mocnych stron ;
* stabilizacja struktury i normy grupy - jest to etap krytyczny dla dalszego istnienia i rozwoju grupy ; teraz kształtują się sposoby funkcjonowania, które później będą przesądzać o efektywności grupy w realizacji celów
* realizacja celu grupowego - sytuacja w grupie osiąga stan , w którym potencjał wszystkich jej członków służy akceptowanemu przez nich celowi grupowemu ; na tym poziomie rozwoju grupa staje się demokratycznym mikroświatem - jest to grupa doskonała , taka , która jest samorządna i działa na zasadzie odpowiedzialnej autonomii ; jest w pełni zdolna do wytworzenia środków i ustalenia granic swoich własnych zmian ; zmiana nie jest postrzegana jako zagrożenie dla istnienia grupy , a więc propozycje zmiany nie spotykają się z defensywnością ;
* ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy :
* ocenę efektów należy przeprowadzać w dyskusjach , przez kwestionariusze , opinie uczestników itp. ;
* ocena powinna uwzględniać aspekty funkcjonowania grupy i pracownika istotne z punktu widzenia celów oraz zaawansowanie w osiągnięciu celów ;
* zakres i wyniki oceny winny być przedyskutowane z członkami grupy;
* pozytywna ocena działalności grupy prowadzi do zakończenia jej istnienia lub przynajmniej do opuszczenia grupy przez niektórych jej członków ; prowadzący grupę powinien przygotować członków na odejście z grupy poprzez m.in. :
* podtrzymywanie zmian - na etapie zakończenia powinien być przygotowany plan na przyszłość uwzględniający gdzie i jak uzyskać wsparcie i wzmocnienia , jak prowadzić samokontrolę
* generalizowanie zmian - rozwijanie zdolności wykorzystywania nabytych umiejętności w różnych sytuacjach ;
* budowanie samopomocowego systemu wsparcia - wzmacnianie więzi w grupie w celu udzielania sobie wzajemnej pomocy przez członków grupy po jej opuszczeniu .


14.Co jest przedmiotem zainteresowania pedagogiki społecznej.

Przedmiotem jest środowisko wychowawcze człowieka. Interesuje się nie tylko najbliższym środowiskiem, ale także tym co dociera do niego w sposób pośredni np., przez media. Skupia się na tym jak środowisko wpływa na wychowanie, analizuje warunki umożliwiające zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach, jest jednocześnie teorią i praktyką środowiska. Teoretyzuje to co dzieje się w praktyce i dostarcza teorii którą wykorzystuje się w praktyce .

Wg. Radlinskiej - Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem (teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.

Środowisko życia człowieka:
* środowisko naturalne - rodzina, grupa rówieśnicza
* środowisko wychowania instytucjonalnego - kulturowo - oświatowe, opiekuńczo - *instytucje wychowania pośredniego - telewizja, media, zakład pracy

Rodzaj działalności:
*działalność socjalno - wychowawcza w tym opiekuńczo - wychowawcza
* działalność kulturalna w tym społeczno - kulturalna
* Problemy sieroctwa: problem rodziny niepełnej, rodziny czasowo niepełnej, problem kompensacji sieroctwa poprzez rodzinne formy kompensacji np. rodziny zastępcze, kompensacja całkowita
* Formy pomocy rodzinie i dziecku
* Pozarządowe formy pomocy: Stowarzyszenia Społeczne, Fundacje Społeczne, Ruchy Społeczne
* Problemy czasu wolnego, badanie go w aspekcie wartości wychowawczych i patologii zachowań dewiacji
* Media, telewizja, multimedia w aspekcie szans rozwoju człowieka i zagrożeń
* Problem przemian zachodzących w środowisku życia człowieka na skutek transformacji społ., polit., ekonomicznej, kulturowej. Skutki tej transformacji: bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, wzrost agresji, przestępczość. Bada te problemy z punktu widzenia dziecka, funkcjonowania rodziny, jej dysfunkcjonalności
* Problem wartości
* Mała ojczyzna - środowisko lokalne,
* Duża ojczyzna - problem integracji Europy, kształtowania określonych postaw, tolerancji wobec inności, kształtowanie tożsamości.


15.Co to znaczy, że wychowanie jest zjawiskiem społecznym.


WYCHOWANIE - działalność świadoma i celowa zmierzająca do rozwoju człowieka oraz przygotowująca do życia w społeczeństwie czyli są to nieświadome poczynania domu, szkoły i innych instytucji, grupa społeczna (środowiska wychowawcze )
Albo - proces polegający na podejmowaniu szeregu procesów wychowawczych w celu ukształtowania osobowości

Wychowywać - nie sterować, manipulować ale mamy stymulować rozwój.

Wychowanie daje możliwość rozwoju. Celem wychowania jest
* wykształcenie pozytywnych systemów wartości
* dążenie do pełnego i wszechstronnego rozwoju osobowości jednostek
* daje możliwość sprawnego współdziałania z otoczeniem


Analizując wychowanie jako proces można w nim wyróżnić dwa rodzaje wpływów:
3) działania podejmowane przez instytucje wychowawcze mające na celu realizowanie określonego wzoru wychowawczego;
4) wpływy środowiskowe. Zazwyczaj oba te rodzaje wpływów działają równolegle i są ze sobą ściśle sprzężone.


16.Na czym polega wychowanie równoległe.

WYCHOWANIE RÓWNOLEGŁE szerszy krąg oddziaływań niż oddziaływania pozaszkolnych instytucji wychowawczych. Pojęcie to wiążemy z całością wpływów oddziałujących na młodą generację poza szkołą, łącznie z kontaktami społecznymi i kulturowymi w środowisku oraz środkami masowego przekazu.

Obok formalnej instytucji szkoły wyrasta niejako odrębna szkoła, organizująca dynamiczne oddziaływania na osobowość młodej generacji poza murami budynku szkolnego.

Organizacje pozaszkolne:
* Świetlice.
* Kluby, boiska.


Def.: jest efektem oddziaływania składników globalnego systemu oświaty i wychowania. W znaczeniu węższym to układ placówek wychowania pozaszkolnego dzieci i młodzieży; w znaczeniu szerszym to całokształt wpływów społecznych o charakterze rozwojowym, zarówno planowych jak i samorzutnych.

znaczenie szerokie: całokształt wpływów i oddziaływań zarówno zamierzonych jak i niezamierzonych, intencjonalnych i nieintencjonalnych, świadomie ale i okazjonalnie, przypadkowo na dzieci , młodzież i dorosłych.

znaczenie wąskie: element, ogniwo ed. równoległej w ujęciu szerokim. Kształcenie, wychowanie, opieka w instytucjach wychowania pozaszkolnego, kulturalno-oświatowych, opiekuńczo-wychowawczych. Dotyczy tylko pewnej grupy dzieci i młodzieży. Te wpływy kończą się w pewnym okresie życia, gdy opuszczają instytucje.

CECHY wychowania równoległego:

* obejmuje dzieci, młodzież i ludzi dorosłych
* ma charakter intencjonalny- zamierzony, planowy, ale może mieć charakter okazjonalny, nieintencjonalny
* realizatorami ed. równoległej zamierzonej są jednostkowe, grupowe siły społ. w środowisku
* realizatorami ed. równoległej niezamierzonej może być środowisko społeczne, kulturowe, przyrodnicze
* otwartość na wpływy innych mikro i makro środowisk
* zróżnicowanie oddziaływań środowiskowych
* w porównaniu z edukacją szkolna jest mniej sformalizowana, w większym stopniu nastawiona na zaspokajanie potrzeb indywidualnych dzieci , młodzieży, dorosłych; bardziej atrakcyjna w swej treści i formach, a także dobrowolna
*podmiotowość ed. równoległej wyraża się w postrzeganiu zasad: oddolnych inicjatyw środowiskowych, autonomii i zaufania; wolności i wyboru w podejmowaniu decyzji, tolerancji, partnerstwa i dialogu
* efekty, skutki oddziaływań ed. rów. dotyczą zmian jakie stwarzają oddziaływania środowiskowe, a które dotyczą sfer życia człowieka i jego osobowości.
* oddziaływania mogą prowadzić do wartościowych wychowawczo, rozwojowo zamian w życiu człowieka, ale i do niepożądanych, patologicznych.

OGNIWA EDUKACJI:

* ośrodki wychowania naturalnego (rodzina)
* placówki opiekuńczo -wychowawcze dla dzieci i młodzieży np. domy dziecka
* placówki wspomagające rozwój dzieci i młodzieży np. świetlice, czytelnie,
* instytucje bezpośredniego upowszechniania kultury i sztuki np. kino, teatr
* instytucje i środki masowego komunikowania np. radio, telewizja
* instytucje społ.- wych. np. kościół
* ośrodki organizujące działalność wychowania np. służba zdrowia


17.Jaka jest rola pedagogiki społecznej w realizacji potrzeb ludzkich.

POTRZEBY LUDZKIE oznaczają brak czegoś, wprowadzający jednostkę w niepożądany stan, będący zwykle motywem do działania w kierunku odpowiedniej zmiany tego stanu, czyli zaspokojenia potrzeb.



18.Przed jakimi zadaniami stoi współcześnie pedagogika społeczna.

* Zajmowanie się instytucjami, które osobom i zbiorowością w różnym wieku udzielają wymaganej opieki i pomocy.
* Działanie, tworzenie, przebudowywanie środowiska jednostki- jak postępować , jak zmierzać do wytyczonego celu.
* Organizowanie środowiska wychowawczego. Analiza warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych ( w pracy, nauce, zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie rówieśniczej, i towarzyskiej działalności kulturalnej i w innych formach aktywności ludzkiej).
* Koncentruje się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zadań wychowawczych.
* Przekształcanie środowiska ze względu na cele.

* zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
* ulepszanie wpływów pozytywnych


19.Podaj różnicę między wspólnotą a stowarzyszeniem.


wspólnota ma charakter zbiorowości pierwotnej ; jest takim typem zbiorowości społecznej , która powstaje w sposób „naturalny” , spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe , stosunki pokrewieństwa , związki rodowe , więź sąsiedzka ;
stowarzyszenie ma charakter zbiorowości wtórnej ; jest grupą celową , powołaną świadomie dla zrealizowania określonych zadań .

Stowarzyszenie - grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca własną strukturę organizacyjną: członkowie grupy podejmują wspólne zadania i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do tej grupy ma charakter dobrowolny. Tworzą je ludzie działający na mocy prawa. Podejmują oni określoną działalność dobrowolną, świadomą i bezpłatną.

STOWARZYSZENIE	WSPÓLNOTA
Przynależność jest dobrowolna	Przynależność jest zdeterminowana urodzeniem
Jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych	Organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna
Posiada określone cele	Cele są nieartykułowane i nie mają postaci pisanej
Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków	Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności
Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań	Rządzą w niej uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm
Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków	Istnieje system kontroli społecznej

20.Wymień cechy różnicujące środowisko lokalne wsi i miasta.

Miasto
Miasto jest wtórną formą przestrzennego bytowania człowieka . Stanowi specyficzne środowisko społeczne i wychowawcze .

Cechy charakterystyczne dla społeczności miejskiej (wg J. Ziółkowskiego) :

* uczestnictwo mieszkańców , a szczególnie młodzieży w wielkiej liczbie grup celowych ;
* dominacja więzi rzeczowych w życiu społecznym i powierzchowny charakter stosunków międzyludzkich ;
* obniżenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetów ; brak społecznych autorytetów osobowych;
* bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna ; dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych ;
* anonimowość życia i działania ; powszechne poczucie braku przynależności ; nikłe postawy patriotyzmu lokalnego ;
* zanik instytucji sąsiedztwa ; życie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niż terytorialnymi ;
* tolerancja wobec różnic , racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych ;
* wielka ruchliwość przestrzenna i możliwości dla awansu i przemieszczeń społecznych ;
* ogromne zróżnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego ;
* przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych .

Koncepcja poznawania i opisu miasta (stworzona przez S. Rychlińskiego) wymienia cztery obszary istnienia społeczności miejskiej :
* przestrzeń ,
* ekonomikę ,
* demografię ,
* kulturę .
Na tych płaszczyznach tworzy się istota miasta , jego czasowe i terytorialne odmienności , jego istotne przeobrażenia

Wieś

Wieś stanowi lokalną społeczność zupełną , tzn. zamkniętą w sobie , obejmującą wszystkie prawie funkcje życia zbiorowego swoich członków , przeciwstawiającą się społecznościom podobnym i wsiom innym , a także grupom i organizacjom istniejącym poza nią lub ponad nią (S. Czarnowski) .

Cechy , składniki , funkcje i przemiany charakterystyczne dla wsi :

* mała zbiorowość i ograniczenie przestrzenne ;
* poczucie jedności i poczucie względnej izolacji ;
* dominacja rolniczego charakteru pracy i instytucji ;
* społeczny charakter instytucji obsługi i kultury ;
* specyficzny układ autorytetów osobowych i instytucjonalnych ;
* podział pracy i usług ;
* dominacja przyrody i przyrodniczy rytm życia zawodowego ;
* kultura ludowa i folklor jako ważne składniki świadomości ;
* presja zewnętrznego świata informacji i kultury ;
* postępująca dezintegracja więzi pod wpływem czynników migracyjnych , urbanizacyjnych i kulturowych ;
* narastające konflikty wewnętrzne międzypokoleniowe ;
* szczególna rola szkoły i nauczyciela .
* Wieś jest żywym eksponatem środowiska lokalnego .

---