Wykład IX:

Zaburzenia preferencji seksualnej:

• Definicja ICD 10: „Osoba doświadcza powtarzającego się nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań. Osoba realizuje ten popęd i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie. Preferencje występują co najmniej po 6u miesiącach”.

• Przyczyny - biologiczne:

• Zaburzenia genetyczne np. zespół Klinefeltera, zaburzenia neurologiczne (najczęstsze) np. zespół płata skroniowego - padaczka skroniowa, wpływ alkoholu, choroby afektywne.

• Behawioralne:

• Uwarunkowania instrumentalne w dzieciństwie, kiedy dewiacyjnym zachowaniom towarzyszy podniecenie seksualne, uwarunkowania powstałe w wyniku fantazji erotycznej (najczęstsze), naśladowanie zachowań modelowych.

• Poznawcze:

• Następstwa pornografii, mitologia gwałtu. Linkt akceptujący przemoc. Społeczne uwarunkowane procesy poznawcze uniemożliwiające prawidłową ocenę własnych zachowań.

• Psychodynamiczne:

• Zaburzenia identyfikacji z płcią (najczęstsze),przemieszczona forma prymitywnej podświadomości seksualnej, lęk przed kastracją, kompleks Edypa, urazowe następstwa ścisłych relacji dziecka z matką. Kompleks niższości powiązany z potrzeba dominacji, połączenie fantazji z wczesnodziecięcymi doświadczeniami, fiksacje oglądanie współżycia rodziców.

Fetyszyzm:

• Definicja ICD 10: „Koniczność posiadania pewnych przedmiotów jako bodźców seksualnych”.

• Kryterium diagnostyczne:

• Występuje niema wyłącznie u mężczyzn.

• Wiele fetyszy jest przedłużeniem ludzkiego ciała (odzież itp.),

• Nie ma zaburzenia w przypadku, kiedy nie dochodzi do rytualizacji zachowań seksualnych, zachowań przymusowych, zakłócenia kontaktu seksualnego wywołania cierpienia.

• Przykłady:

• Wysokie obcasy - altakacifilia,

• Własne ciało - narcyzm,

• Wyroby ze skóry - retifizm,

• Brzuch kobiety ciężarnej - grawiditofilia,

• Wydaliny ludzkie - ekskrementofilia.

Ekshibicjonizm:

• Najczęściej dotyczy mężczyzn heteroseksualnych.

• Dla niektórych m jest to jedyny typ aktywności seksualnej.

• U części mężczyzn zachowania te współistnieją ze związkiem.

• Przestrach, szok u świadka obnażenia często wzmaga podniecenie sprawcy.

• Osobowość:

• Niedojrzała, uczuciowa, nieśmiała, poczucie mniejszej wartości w roli m. kompleksy, lęk wobec kobiet.

• Typologia:

• Ekshibicjonizm okazjonalny, bez stosowania przemocy.

Peodeiktofilia:

• Pedofilia wywołuje strach

• Ekshibicjonizm psychiczny - podniecenie się rozmową o własnej seksualności.

• Ekshibicjonizm połączony z innymi zaburzeniami preferencji seksualnej np. z sadyzmem, pedofilią, masochizmem.

Oglądactwo:

• Podniecenie, masturbacje połączone z podglądaniem

• Typologia:

• Nieśmiali, ekshibicjoniści, sadyści - podglądanie wiąże się z poniżaniem danej osoby w fantazjach, rozpowszechnienie zaburzenia trudne do ustalenia.

Pedofilia:

• Różnica wieku co najmniej 5 lat, krytyka diagnostyczna, co najmniej 16 lat.

• Typowe cechy osobowości:

• Zaburzenia psychiczne, osobowość nieprawidłowa, zaburzenia identyfikacji płciowej, tęsknota do wyidealizowanego dzieciństwa, poczucie niższości, lęki seksualne, społeczne.

• Typologie pedofilii:

• H. Cohena - utrwalony sadystyczny, eksploatacyjny.

• A. Gratha, J. Habsona, B. Garego - pedofilia regresywna -zachowania pod wpływem przypisanych czynników, pedofilia fiksacyjna - preferencje seksualne do nieletnich.

• Pierwotna / wtórna.

• Klasyfikacja czynników seksualnych o charakterze zastępczym:

• Typ nieprzystosowany, zahamowany, regresyjno-frustracyjny, moralnie nie odróżniający, seksualnie nie odróżniający.

Sadomasochizm:

• Typologia:

• Sadyzm ograniczony do fantazji, sadyzm bierny (ukryta agresja, świadome nie zaspakajanie potrzeb partnera), flogellantyzm (podniecenie się poprzez chłostanie siebie lub innych), saliromonia, wampiryzm seksualny - widok lub smak krwi, mord z lubieżności.

Terapia małżeńska (partnerska):

• 1932 - analiza, `40 USA, `50 - rozwój w USA, `70 - terapie rodzinne.

Szkoła, rodzaje terapii:

• Zderzenie wzorców z dzieciństwa z aktualnymi - Budda,

• Zderzenie różnych ról w związkach - Mortin,

• Zderzenie świadomej i nieświadomej umowy między partnerami - Sager.

• Szkoła behawioralna:

• negowanie uwarunkowania z przeszłości, stereotypy, relacje „nieco za nieco” - Leder, zaburzenia przystosowania - Rapaport.

• Szkoła humanistyczna - psycholog:

• Zaburzenia komunikacji - Satir, tłumienie agresji wobec partnera - Bach, zaburzenia empatii - Rogers, zaburzenia między tanami Ja - Berne.

• Typologia przyczynowa:

• Neurotyzm - Richter, związki rywalizacyjne, fiksacje rozwojowe - Wili, konflikty wiążące się z osobowością partnera - Glinek, perfekcjonizm - narcyzm - egocentryzm, konflikt z zakłóconych więzi uczuciowych - Martin, zależność, paranoiczne cechy, konflikt wiążący się z rolami seksualnymi - Bem.

• Metody diagnostyczne:

• Wywiady, skale i kwestionariusze, inwentarz cech, test dystansu interpersonalnego, test uzupełniania zdań, psychorysunek, Test zaczarowania, test „trzech życzeń”, Pantomima i psychodrama.