Realizator dźwięku

Kod klasyfikacji: 313113

Rozdział klasyfikacji: Rozrywka, rekreacja, turystyka

Klasa klasyfikacji: Radio, telewizja, film

Zadania i czynności

Realizator dźwięku jest osobą odpowiedzialną za techniczną i artystyczną stronę realizacji dźwięku w procesie powstawania dzieła filmowego, programu telewizyjnego i radiowego.

W początkowej fazie pracy zobowiązany jest zaznajomić się ze scenariuszem lub konspektem przydzielonego do realizacji programu. Potem przy współpracy reżysera i realizatora programu przygotowuje tzw. dźwiękopis dzieła filmowego lub telewizyjnego (w radiu nie używa się określenia „dźwiękopis”- uwagi na temat elementów dźwiękowych umieszcza się w scenariuszu). Następnie składa zamówienia na niezbędny sprzęt i środki potrzebne do realizacji. Po zakończeniu etapu wstępnego, przystępuje do nagrań słownych i muzycznych. Rejestruje także naturalne efekty dźwiękowe. Przygotowuje, montując lub dobierając w taśmotece (magazynie, w którym zgromadzone są taśmy), wszelkiego rodzaju specjalne efekty dźwiękowe. Podczas trwania prób kamerowych, mikrofonowych, emisji lub rejestracji widowiska, realizator dźwięku obsługuje stół mikserski - podstawowe narzędzie jego pracy. Kieruje także pracą techników, odpowiedzialnych za właściwe ustawienie mikrofonów i działanie magnetofonów. Po zakończeniu etapu rejestracji przystępuje do tzw. zgrania materiału dźwiękowego.

Realizator odpowiada za jakość techniczną i artystyczną elementów dźwiękowych w filmie czy programie telewizyjnym (radiowym) oraz za pracę podległych sobie osób. Do obróbki dźwięku służy mu cały arsenał potrzebnych urządzeń: konsoleta dźwiękowa, magnetofony i odtwarzacze kompaktowe, urządzenia pogłosowe i inne. Obecnie większość studiów dźwiękowych(radiowych, telewizyjnych i filmowych) opiera się, w sensie technologicznym, na systemach komputerowych.

Realizator dźwięku może pracować na trzech różnych stanowiskach:

realizator nagrań: zajmuje się realizacją radiowych i telewizyjnych nagrań utworów muzycznych wykonywanych przez zespoły i solistów,

operator dźwięku: celem jego pracy jest realizacja i obróbka dźwiękowa materiału filmowego, telewizyjnego i radiowego w studiu,

realizator dźwięku: jest osobą odpowiedzialną za techniczną stronę realizacji dźwięku w procesie powstawania dzieła filmowego, telewizyjnego czy radiowego.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca realizatora dźwięku odbywa się w różnych miejscach: w ośrodku telewizyjnym, radiowym lub wytwórni filmowej. Najczęściej przebywa on w studiu nagrań, pokoju reżyserskim lub w taśmotece. Praca wymaga także wielu wyjazdów w celu rejestracji różnych materiałów dźwiękowych potrzebnych do programu (filmu). Realizator dźwięku pracuje również w teatrach, operach i filharmoniach. Często dokonuje nagrań na wolnym powietrzu, a także we wnętrzu wozu transmisyjnego. W związku z tym, iż realizator dźwięku często pracuje samodzielnie (nie zawsze pomagają mu technicy) sam musi instalować mikrofony, rozwijać i zwijać kable, ustawiać ciężkie statywy, przenosić ważące wiele kilogramów urządzenia. To zwiększone obciążenie fizyczne, połączone z chaotycznym trybem pracy, nieregularnym jedzeniem oraz ze stresem, sprzyja pojawieniu się chorób i dolegliwości, np.: upośledzenie słuchu, schorzenia układu trawiennego spowodowane stresem i nieregularnym jedzeniem, schorzenia układu oddechowego w wyniku częstej pracy w zamkniętych pomieszczeniach bez okien i niejednokrotnie bez klimatyzacji.

warunki społeczne

Praca realizatora dźwięku ma z jednej strony charakter zespołowy, z drugiej strony jednak - indywidualny i samodzielny. Zależy to od etapu realizacji widowiska filmowego, czy telewizyjnego (radiowy realizator dźwięku pracuje bardzo często samodzielnie). W stadium przygotowawczym realizator dźwięku omawia dźwiękopis dzieła wespół z reżyserem, realizatorem programu, technikami, kierownikami produkcji, aktorami itp. Rejestruje głosy aktorów, rozmowy, efekty naturalne stosując się do wskazówek reżysera. Jego praca jest ściśle związana z czynnościami zawodowymi realizatora wizji. Sama realizacja i obróbka dźwiękowa materiału to już zakres pracy należący wyłącznie do realizatora dźwięku. Obsługuje stół mikserski, ustawia poziomy nagrań, włącza po kolei potrzebne mu urządzenia i maszyny. Nawet jednak wtedy nie może obejść się bez pomocy techników - często bowiem już w trakcie emisji, realizacji czy rejestracji widowiska trzeba coś poprawić, przestawić czy podłączyć. Dlatego bardzo przydatna jest w zawodzie realizatora dźwięku umiejętność współpracy z ludźmi.

warunki organizacyjne

Godziny pracy realizatora dźwięku nie są stałe. Zależą od tego, w jakim terminie ma zostać zrealizowane dzieło, które współtworzy. Czasami (przykładowo przy rutynowej ramówce programowej w telewizji) czynności zawodowe realizatora dźwięku zależą od harmonogramu pracy ustalonego odgórnie lub między pozostałymi współpracownikami. Stąd pracuje zarówno w dzień jak i w nocy, oraz w dni ustawowo wolne od pracy. Ponieważ zlecenia na usługi realizatora dźwięku obejmują różne miejsca, musi często wyjeżdżać. Czynności realizatora dźwięku są nadzorowane w różnym stopniu. Czasami reżyser dokładnie określa czego oczekuje od realizatora dźwięku. Innym razem daje mu tzw. „wolną rękę” zdając się na jego doświadczenie i wiedzę. Jest to zależne od wzajemnego zaufania, a także od charakteru realizowanego widowiska. Realizator dźwięku jest jednak zawsze odpowiedzialny za techniczną stronę realizacji dźwięku w dziele filmowym (telewizyjnym, radiowym) oraz za sprzęt, na którym pracuje i za pracę innych podległych mu osób.

Wymagania psychologiczne

Ze względu na cel pracy realizatora dźwięku (realizacja i obróbka dźwiękowa materiału filmowego i telewizyjnego) najważniejszymi cechami w tym zawodzie są zdolność koncentracji uwagi, a także dokładność i skrupulatność. Realizator dźwięku musi umieć wychwycić najdrobniejsze efekty dźwiękowe na planie zdjęciowym (w studiu radiowym), odpowiednio nagłośnić te, które są w danej chwili pożądane. Często służy radą reżyserowi programu, stąd też dobrze kiedy potrafi myśleć twórczo, ma dużą wyobraźnię i umie wyjść z inicjatywą.

Jego praca wymaga częstych kontaktów z ludźmi, toteż umiejętność współpracy z innymi jest w niej niezbędna. Przydają się zdolność przekonywania i umiejętności kierownicze. Realizator dźwięku kieruje podlegającymi mu technikami, sam natomiast jest zależny od reżysera, stąd potrzebna mu jest umiejętność podporządkowania się.

Czasem jednak (np. w radiu) realizator dźwięku pracuje samodzielnie, istotne są wtedy zdolności twórcze.

Często musi pracować w szybkim tempie (np. przy realizacji widowiska „na żywo”, kiedy mnóstwo rzeczy dzieje się naraz). Wtedy przydają się podzielność uwagi, odporność emocjonalna, a także łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą. Niekiedy jego praca może mieć charakter bardzo monotonny (np. stanowisko operatora dźwięku) i musi dostosować się do takich warunków pracy.

Realizatora dźwięku powinna charakteryzować odpowiedzialność za efekt jego pracy. Niezbędne w tym zawodzie są uzdolnienia techniczne, muzyczne oraz umiejętność obsługi komputera.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę realizatora dźwięku zalicza się do prac lekkich pod względem obciążenia fizycznego. Nie mniej znaczenie w tym zawodzie ma ogólna, dobra sprawność fizyczna. Niezbędny jest dobry słuch i wzrok (praca z dźwiękiem, obserwacje planu zdjęciowego), zręczność rąk, a w szczególności palców (obsługa stołu mikserskiego, obfitującego w niewielkie przyciski i pokrętła). Co do wymagań zdrowotnych, to oprócz podstawowych badań lekarskich przy przyjmowaniu do pracy, dodatkowe orzeczenia o stanie zdrowia nie są konieczne.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w tym zawodzie niezbędne jest ukończenie wyższych studiów specjalistycznych (Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna w Warszawie, kierunek „reżyseria dźwięku”), ewentualnie wyższe wykształcenie techniczne (zdobyte na innych uczelniach) oraz czteroletnie doświadczenie w pracy na stanowisku asystenta realizatora dźwięku lub na stanowiskach związanych z realizacją dźwięku. Niezbędna jest wiedza z zakresu akustyki i znajomości urządzeń elektroakustycznych oraz obsługi komputera.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W tym zawodzie nie ma możliwości awansu w znaczeniu osiągania coraz wyższych stopni w hierarchii organizacyjnej. Awans może oznaczać uzyskanie opinii i dobrego realizatora dźwięku.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie realizatora dźwięku mogą podjąć pracę osoby starsze pod warunkiem, że mają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe, są dyspozycyjne i nie ma w ich wypadku żadnych przeciwwskazań zdrowotnych.

Polecana literatura

Hendrykowski M., Słownik terminów filmowych, Wydawnictwo ARS NOVA, Poznań 1994.

Kurek T., Realizacja programów telewizyjnych, Wydawnictwo Radia i Telewizji, Warszawa 1980.

Jackiewicz A ., Fenomenologia kina - narodziny dzieła filmowego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1981.

Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, tom V, zeszyt II, część II, Wydawnictwo: Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Warszawa 1995 (577).

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---