Medycyna sportowa i jej zastosowanie w aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych
DEFINICJA:
„jest gałęzią medycyny, której przedmiotem badania i kontroli jest człowiek zdrowy uprawiający jakiekolwiek formy wychowania fizycznego w celu podniesienia swego potencjału zdrowia oraz sprawności fizycznej i psychicznej” [Zajączkowski, 1984, PZWL]
„jako medycyna aktywności ruchowej, to stosowana interdyscyplinarna dziedzina lekarska wykorzystująca osiągnięcia takich nauk jak fizjologia, antropologia, patofizjologia, medycyna obejmuje całość procesów fizjologicznych i patologicznych, jakie dokonuję się w organizmie pod wpływem aktywności fizycznej lub jej braku, we wszystkich układach i narządach” [Kuński, 1999, Uniwersytet Łódzki]
Cele medycyny sportowej:
Profilaktyka (oparta na ogólnie znanych zagrożeniach poszczególnych form aktywności fizycznej w różnych okresach rozwojowych dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym szczególnie osób niepełnosprawnych)
orzekanie o zdolności do podejmowania aktywności ruchowej
systematyczna kontrola wpływu aktywności na zdrowie człowieka
bezpieczeństwo w organizacji treningów (np. warunki klimatyczne, zmiana czasu, aklimacja i aklimatyzacja) i zawodów, sprzęt i ubiór zawodnika, odżywianie, nawadnianie, wspomaganie farmakologiczne, doping
zapobieganie nieszczęśliwym wypadkom oraz tzw. typowym urazom sportowym, profilaktyka zmian przeciążeniowych
2. Leczenie i rehabilitacja
BADANIA WSTĘPNE I OKRESOWE
Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 22.12.2004 r. w sprawie koniecznych badań lekarskich oraz częstotliwości ich przeprowadzania w stosunku do dzieci i młodzieży do 21 roku życia, ubiegających się o przyznanie licencji albo posiadających licencję na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny sportu (Dz.U. Z 2004 r. Nr 282, poz.2815)
§ 1.
1. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, ubiegających się o przyznanie licencji na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny sportu, przeprowadza się wstępne badania lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu.
2. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających amatorsko określoną dyscyplinę sportu i posiadających licencję na jej uprawianie, przeprowadza się okresowe badania lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu.
3. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających amatorsko określoną dyscyplinę sportu i posiadających licencję na jej uprawianie, które podczas uprawiania określonych dyscyplin sportu doznały urazów, w tym urazu głowy, zmian przeciążeniowych, utraty przytomności lub porażki przez nokaut, przeprowadza się kontrolne badanie lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu
§ 2.
1. Badania, o których mowa w § 1, przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej,
a w odniesieniu do niepełnosprawnych - lekarz specjalista w dziedzinie rehabilitacji medycznej,
na podstawie skierowania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
2. W przypadku braku lekarza specjalisty w dziedzinie medycyny sportowej, badania, o których mowaw § 1, przeprowadza lekarz posiadający certyfikat nadany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej.
§ 3.
Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie obejmują:
1) ogólne badanie lekarskie;
2) badania specjalistyczne i diagnostyczne w zakresie niezbędnym do wydania orzeczenia.
Badania ogólne, specjalistyczne i diagnostyczne obejmują:
1) pomiary antropometryczne;
2) ogólne badanie lekarskie;
3) badanie ortopedyczne;
4) próbę wysiłkową;
5) przegląd stomatologiczny;
6) badanie elektrokardiograficzne;
7) badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu, odczyn opadania krwinek czerwonych, morfologię
krwi obwodowej z wzorem odsetkowym;
8) konsultację laryngologiczną;
9) konsultację okulistyczną;
10) konsultację neurologiczną i badanie elektroencefalograficzne ( boks, kick-boxing, dalekowschodnie sporty i sztuki walki, płetwonurkowanie oraz skoki spadochronowe i sport lotniowy, paralotniowy i motolotniowy i powtarza co dwa lata)
12) oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi (płetwonurkowanie oraz skoki spadochronowe i sport lotniowy, paralotniowy i motolotniowy oraz sporty motorowe i powtarza co roku.)
13) badanie radiologiczne odcinka szyjnego kręgosłupa (judo, zapasy)
14) badanie radiologiczne odcinka lędźwiowego kręgosłupa (podnoszenie ciężarów)
15) badanie spirometryczne (płetwonurkowanie)
16) konsultację psychologiczną (skoki spadochronowe i sporty lotniowe, paralotniowe i motolotniowe)
Badania okresowe obejmują badania przeprowadzane:
1) co 6 miesięcy - w przypadku badań, o których mowa w pkt 1-3;
2) co roku - w przypadku badań, o których mowa w pkt 4-7;
3) co dwa lata - w przypadku badań, o których mowa w pkt 8 i 9.
Rozporządzenie Ministra Sportu
z dnia 8 stycznia 2007 r.
w sprawie zakresu opieki medycznej nad zawodnikami kadry narodowej osób niepełnosprawnych oraz kadry paraolimpijskiej (Dz.U. Z 2007 r. Nr 7, poz. 56)
§ 1.
Zawodnicy kadry narodowej osób niepełnosprawnych
oraz kadry paraolimpijskiej są kierowani przez organizację przygotowującą zawodników do udziału w międzynarodowym współzawodnictwie sportowym osób niepełnosprawnych na badanie, które przeprowadza lekarz specjalista medycyny sportowej
§ 3.
1. Wstępne badanie lekarskie przeprowadza się po zakwalifikowaniu zawodnika do kadry narodowej osób niepełnosprawnych lub paraolimpijskiej.
2. Badanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje ogólne badanie lekarskie, próbę wysiłkową i badanie echokardiograficzne serca oraz przegląd stomatologiczny, a także, w zależności od rodzaju uprawianej dyscypliny sportu, inne badania i konsultacje określone
w § 4 ust. 1.
§ 4.
1. Badanie okresowe obejmuje: ogólne badanie lekarskie - co 6 miesięcy i przegląd stomatologiczny - raz w roku oraz w zależności od rodzaju uprawianej dyscypliny sportu:
pomiary antropometryczne; konsultację ortopedyczną; badanie elektrokardiograficzne; badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu; odczyn opadania krwinek czerwonych; morfologię krwi obwodowej z wzorem odsetkowym; rentgen klatki piersiowej (według zaleceń ochrony radiologicznej); rentgen odcinka szyjnego (u osób uprawiających sporty walki), odcinka lędźwiowego kręgosłupa (u osób uprawiających podnoszenie ciężarów ); konsultację laryngologiczną; konsultację okulistyczną; oznaczenie poziomu glukozy w surowicy krwi; konsultację neurologiczną; badania serologiczne w celu wykluczenia zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz nabytego niedoboru odporności przez oznaczenie obecności antygenów HBs, przeciwciał anty-HCV i przeciwciał anty-HIV(w dyscyplinach gdzie uraz może spowodować przerwanie ciągłości tkanek i zakażenie); badanie EEG (dotyczy zawodników uprawiających sporty walki); badanie psychologiczne (dotyczy zawodników z upośledzeniem umysłowym)
2. Lekarz przeprowadzający badanie może zlecić dodatkowo wykonanie innych badań lub konsultacji, których potrzeba wykonania wynika z oceny stanu zdrowia, w tym rodzaju i stopnia niepełnosprawności.
§ 5.
1. Kontrolnemu badaniu lekarskiemu podlegają zawodnicy, o których mowa w § 1, w przypadku gdy:
1) doznany uraz lub przebyty proces chorobowy uniemożliwił im uczestniczenie w zajęciach sportowych przez okres dłuższy niż 14 dni albo
2) utracili przytomność lub doznali urazu głowy.
2. Badanie kontrolne obejmuje ogólne badanie lekarskie, a także inne badania, jeżeli lekarz przeprowadzający badanie uzna, że są niezbędne dla oceny stanu zdrowia
§ 9.
Opieka medyczna obejmuje ponadto profilaktykę zdrowotną, leczenie, rehabilitację i działania koordynujące procesy leczenia i rehabilitacji - udzielane przez Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie.