Czynności Operacyjno - Rozpoznawcze Pracownika Ochrony
Problematyka czynności operacyjno-rozpoznawczych zasługuje na uwagę, ponieważ praca operacyjna (a zwłaszcza w kontekście taktyki jej prowadzenia i stosowanych w niej środków technicznych), w porównaniu z innymi dziedzinami kryminalistyki, nie była dotąd zbyt często przedmiotem szczegółowych opracowań. Wynika to z pewnością częściowo z faktu, że czynności te są systemem działań poufnych bądź tajnych. Podobnie sprawa wygląda, jeśli chodzi o szczegóły taktyki i stosowania środków technicznych; także wewnętrzne zarządzenia i instrukcje służb ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego mają charakter tajny lub poufny, tak więc dokładne ich omawianie byłoby złamaniem przepisów dotyczących ochrony tajemnicy państwowej lub służbowej.
Z drugiej jednak strony można odnieść wrażenie, że czynności operacyjno-rozpoznawcze są w naszym kraju w pewnym stopniu wciąż niedoceniane, chociaż kontrowersji, jakie one wzbudzają, jest coraz mniej i nikt nie podważa celowości istnienia tego typu działań. Tymczasem, dzięki umiejętnie prowadzonym czynnościom operacyjno-rozpoznawczym, możliwe jest zdobycie wielu, niekiedy bezcennych dla prowadzonej sprawy informacji, których nie można uzyskać innymi środkami. Trzeba jednak zaznaczyć, że możliwości działań operacyjno-rozpoznawczych nie można przeceniać, a także należy mieć na uwadze to, aby były one prowadzone zgodnie z obowiązującym prawem, a w szczególności nie naruszały praw i wolności obywatelskich.
Wreszcie czynności operacyjno-rozpoznawcze zasługują na uwagę z tego powodu, że jest to działalność o ciągle rosnącym znaczeniu, o czym świadczą wprowadzane w ostatnich latach do ustawodawstwa nowe instytucje dotyczące tej sfery działań służb bezpieczeństwa (m.in. kontrola operacyjna, zakup kontrolowany) czy tworzenie nowych organów i wyposażanie ich w tego typu instrumenty (ostatnio powołane Centralne Biuro Antykorupcyjne).
Praca składa się z czterech rozdziałów i z wniosków końcowych. Celem rozdziału pierwszego jest przedstawienie samej istoty czynności operacyjno-rozpoznawczych, wskazanie podstaw prawnych, na których opierają się oraz ich stosunku do czynności procesowych. Omówiono w nim również cele czynności operacyjnych oraz funkcje, jakie spełniają one w ramach szeroko rozumianej walki z przestępczością, a także zasady, którym te działania powinny być podporządkowane. Wreszcie poruszono też tutaj problem wykorzystania wyników czynności operacyjnych w procesie karnym, ich znaczenia dowodowego.
Z kolei rozdział drugi poświęcony został scharakteryzowaniu taktyki i techniki kryminalistycznej. W części dotyczącej taktyki wyjaśnione zostało pojęcie taktyki kryminalistycznej, a także opisano podstawowe zasady, które w niej obowiązują. Wyjaśniony też został stosunek taktyki kryminalistycznej do strategii kryminalistycznej. Natomiast w drugiej części omówiono zagadnienia związane z techniką kryminalistyczną. Poza wyjaśnieniem samego pojęcia opisane zostały najważniejsze stosowane obecnie środki techniczne, przy czym autor ograniczył się tutaj wyłącznie do tych środków, które mają zastosowanie w czynnościach operacyjno-rozpoznawczych.
Rozdział trzeci stanowi zasadniczą część pracy. Główne rozważania koncentrują się tutaj na analizie poszczególnych czynności operacyjno-rozpoznawczych spotykanych w praktyce organów ścigania, taktyce ich prowadzenia oraz stosowanych w nich środkach technicznych. Ze względu na duże bogactwo wykorzystywanych obecnie metod operacyjnych autor skoncentrował się na kilku wybranych czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, takich jak: praca z osobowymi źródłami informacyjnymi, obserwacja, korzystanie z ewidencji i zbiorów informatycznych oraz inwigilacja. Oprócz szczegółowego i wyczerpującego omówienia powyższych metod pracy operacyjnej opisane zostały także skrótowo inne, najczęściej spotykane tego typu czynności.
Ponadto, w rozdziale tym podjęto również próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące ewentualnych zmian w ustawodawstwie, mających na celu precyzyjne uregulowanie statusu tzw. tajnego agenta policji.
Wreszcie rozdział czwarty jest próbą określenia przyszłości czynności operacyjno-rozpoznawczych, taktyki ich prowadzenia oraz stosowania środków techniki kryminalistycznej z perspektywy obecnego stanu wiedzy w tej dziedzinie. Podjęta została tutaj próba odpowiedzi na pytanie, w jakim kierunku w dającej się przewidzieć przyszłości będą podążały działania operacyjne i jakie nowe osiągnięcia techniczne mogą znaleźć w nich zastosowanie. Omówiono również ostatnio wprowadzone zmiany w ustawodawstwie polskim, takie jak nowelizacja ustawy o Policji oraz nowe ustawy: o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, a także o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, które wprowadzają istotne zmiany w istniejącym w Polsce systemie działań operacyjnych.
Lewkowicz Bartłomiej