do poczytania później, Pielęgniarstwo - materiały na studia, żywienie otyłośc

Z roku na rok kłopoty z utrzymaniem właściwej masy ciała ma coraz więcej dzieci. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania nadwadze i otyłości wydaje się być zmiana niewłaściwych nawyków żywieniowych oraz regularna aktywność fizyczna.

Kiedy dziecko waży za dużo?

Codziennie spotykamy maluchy bawiące się w piaskownicy, starsze dzieci grające w piłkę, uczniów wracających po zakończonych lekcjach ze szkoły. Na podstawie zwykłej obserwacji trzeba stwierdzić, że wiele dzieci jest dość pulchnych lub, innymi słowy, „dobrze wygląda". Tę ocenę potwierdzają przedstawiciele środowiska medycznego - nadwaga i otyłość we współczesnym społeczeństwie stanowią bardzo istotny problem.

Optymalny sposób rozpoznawania nadwagi i otyłości jest przedmiotem dyskusji. Intuicyjnie można by powiedzieć, że im więcej kilogramów ponad normę, tym większe niebezpieczeństwo dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Czym jednak jest owa norma? Dla określenia nadwagi i otyłości zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, najbardziej przydatny staje się tzw. wskaźnik względnej masy ciała - BMI. Jest on obliczany według wzoru: BMI = masa (kg)/wzrost (m2). U osób dorosłych, jeżeli BMI przekracza 25, mamy do czynienia z nadwagą. Natomiast kiedy wartość tego wskaźnika jest większa niż 30, zaczyna się otyłość. U dzieci przy interpretacji BMI zaleca się korzystanie z siatek centylowych (są one dostępne u lekarzy pediatrów).

Przeprowadzone w Polsce badania wykazały, że wśród uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych nadwaga występuje u około 6%, a otyłość - u około 4% dzieci. Jeszcze gorzej prezentują się statystyki dorosłych. W Warszawie wśród mężczyzn w wieku 35-64 lat ponad 19% cierpi na otyłość, a wśród kobiet w tej grupie wiekowej - 24-25%.

Niebezpieczne dla zdrowia psychicznego i fizycznego...

Nadwaga i otyłość u dzieci wywierają negatywny wpływ na ich samopoczucie. Dzieci otyłe są często dyskryminowane i krytykowane - i to nie tylko przez swoich kolegów oraz koleżanki, ale także przez dorosłych. Znacznej otyłości często towarzyszą stany depresyjne oraz niska samoocena. Takie zaburzenia psychologiczne mogą mieć trwały charakter.

Ponadto u dzieci i młodych dorosłych z otyłością stwierdza się częstsze niż u ich zdrowych rówieśników występowanie poważnych problemów fizjologicznych. Do typowych zaburzeń należą: zbyt szybkie tempo wzrastania i dojrzewania, wysoki poziom cholesterolu, cukrzyca, stłuszczenie wątroby i kamica żółciowa. Rzadziej występujące powikłania to nadciśnienie, guzy mózgu, bezdechy w czasie snu, powikłania ortopedyczne oraz niektóre choroby jajników.

Dlaczego dziecko jest otyłe?

Najczęstszą przyczyną problemów z utrzymaniem właściwej masy ciała jest zbyt wiele kalorii dostarczanych w pożywieniu w stosunku do potrzeb energetycznych organizmu. Dziecko tyje, kiedy je nadmiernie obfite posiłki oraz zażywa za mało ruchu. Spędzanie kilku godzin dziennie przed ekranem telewizora lub komputera, z jednoczesnym podjadaniem słodyczy - negatywnie odbija się na wadze.

Powszechnie uznaje się, że zmiana tych złych przyzwyczajeń chroni przed nadwagą i otyłością. Jednak na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań naukowych trudno wysnuć jednoznaczne wnioski o skuteczności działań zapobiegających otyłości. Mimo to zdrowy rozsądek podpowiada, że doradzanie zachowań mających na celu ograniczenie kaloryczności pożywienia oraz zwiększenie wysiłku fizycznego jest uzasadnione. Warto pamiętać, że u około 5% dzieci otyłość towarzyszy innym problemom zdrowotnym np. chorobom tarczycy czy zaburzeniom funkcjonowania układu nerwowego. Dlatego też, jeżeli dziecko przybiera na wadze bez wyraźnych przyczyn żywieniowych i uwarunkowanych stylem życia, koniecznie należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Otyłość w wieku dziecięcym a otyłość dorosłych

Otyłość w wieku dziecięcym jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia otyłości u dorosłych. Wyniki badań naukowych wskazują, że istnieje związek pomiędzy BMI dziecka a człowieka dorosłego. Na przykład jeśli dziecko powyżej 3. roku życia jest otyłe, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że również w wieku dorosłym będzie miało kłopoty z utrzymaniem właściwej wagi.
Ponadto nadwaga okresu dziecięcego ma długotrwałe, ujemne następstwa zdrowotne (bez względu na masę ciała człowieka dorosłego). Skutkuje wcześniejszą umieralnością czy też częstszym zapadaniem na choroby układu krążenia.

Zalecenia lekarzy specjalistów

Jak już wspomniałam, dysponujemy tylko ograniczoną liczbą prawidłowo przeprowadzonych badań, które oceniałyby skuteczność różnych metod postępowania w otyłości. Zgodnie z poradami ekspertów medycznych, leczenie należy rozpocząć u dzieci z otyłością określoną na podstawie wskaźnika masy ciała. Aby program terapeutyczny był skuteczny, zarówno dzieci, jak i ich rodzice powinni wyrazić wolę udziału w leczeniu.

Podstawowym celem terapii jest stopniowe zmniejszanie masy ciała dziecka, poprzez trwałą zmianę zachowań i nawyków żywieniowych.

Poniżej przedstawione są główne wskazówki dla rodziców zmagających się z nadwagą i otyłością swoich dzieci. Dziecku zaleca się:
- regularne spożywanie posiłków,
- eliminację podjadania między posiłkami,
- ograniczenie lub eliminację posiłków wysokokalorycznych z diety,
- zwiększone spożycie produktów niskokalorycznych (warzyw oraz niskokalorycznych owoców, np. jabłek, porzeczek),
- ograniczenie siedzącego trybu życia (oglądanie telewizji lub korzystanie z komputera krócej niż przez 2 godziny dziennie),
- umiarkowany wysiłek fizyczny (np. codzienna jazda na rowerze co najmniej przez 30 minut).

W dążeniu do zmiany stylu życia przydatne jest prowadzenie dzienniczka, w którym są zapisywane spożywane przez dziecko pokarmy, a także systematyczne korzystanie z porad dietetyków.
W leczeniu otyłości u dzieci unika się podawania leków hamujących apetyt oraz nie stosuje się interwencji chirurgicznych.

Właściwy styl życia

Walka z nadwagą i otyłością dziecka jest koniecznym warunkiem dla jego harmonijnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Tymczasowe stosowanie rzekomo rewelacyjnych kuracji odchudzających czy też głodzenie się nie przynosi dobrego efektu - po ich zakończeniu dziecko zazwyczaj wraca do poprzedniej wagi. Najbardziej skuteczną metodą postępowania wydaje się być trwała zmiana nawyków żywieniowych i ograniczenie siedzącego trybu życia.
Trzeba również podkreślić, że nadwaga lub otyłość mają niekiedy podłoże psychiczne. Często bowiem dziecko stara się rozładować napięcie i stres, objadając się smakołykami. Dlatego też warto, aby rodzice często rozmawiali ze swoimi dziećmi i starali się zrozumieć ich problemy. Być może dzięki silnemu wsparciu najbliższych młody człowiek nie będzie szukał uspokojenia w słodyczach lub innych, wysokokalorycznych i smacznych posiłkach.