|
Konstytucja z 1791r. |
Konstytucja jakobińska - 1793r. |
Konstytucja Dyrektorialna - 1795r. |
Konstytucja Konsularna - 1799r. |
Wykonawcza |
- Król dziedziczny - król Francuzów (nie król Francji i Nawarry) - nietykalny i nieodpowiedzialny - wszystkie akty królewskie wymagały kontrasygnaty odpowiednich ministrów - nie miał inicjatywy ustawodawczej - nie mógł rozwiązać Zgromadzenia - nie posiadał prawa sankcji wobec uchwał - prawo weta zawieszającego (mogło być uchylone w drodze uchwalenia tego samego projektu przez dwie kolejne legislatywy) |
- Rada Wykonawcza - podporządkowana Ciału Ustawodawczemu - złożona z 24 członków - powoływani przez Ciało Ustawodawcze na 2 lata - co roku połowa składu Rady musiała ustępować |
- Dyrektoriat - 5 dyrektorów, zmieniani co roku po jednym - wybierała ich R. Starszych spośród 10 kand. przedstaw. przez R500 - dyrektorzy sprawowali władzę niepodzielnie - powoływali ministrów - nie mogli ograniczać rad |
- 3 konsulów - nominowani na 10 lat przez Senat, nieodwołalni - decyzja 1 konsula nie wymagała zgody pozostałych konsulów - prawo wypowiadania wojny i zaw. pokoju - ogłaszał ustawy - nominował członków Rady Stanu, ambasadorów, członków administracji lokalnej i prawie wszystkich sędziów |
Ustawodawcza |
- Zgromadzenie Ustawodawcze - jednoizbowe - wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej
|
- Ciało Ustawodawcze - mogło wydawać jedynie dekrety - szerokie uprawnienia przyznane Zgromadzeniom pierwiastkowym - po dyskusji można było wydać ustawę - Zgromadzenia miały bezpośredni wpływ na ustawodawstwo - zasada referendum ludowego |
- Rada Pięciuset, Rada Starszych - R500 - inicjatywa ustaw. - R. Starszych nie mogła wnosić poprawek, zatwierdzała, albo odrzucała - nie mogły interpelować - nie mogły usunąć dyrektorów
|
- Rada Stanu - nominowani przez 1 konsula, opracowywała projekty, sądownictwo admin. - Trybunat - 100 członków, dyskutował nad ustawą, mógł przyjąć lub odrzucić - Ciało Ustawodawcze - 300 członków, uchwalało ustawy - Senat - 80 członków dożywotnich, badał zgodność ustaw z konstytucją, wybierał członków Trybunatu i C. Ust. Oraz Sądu Kasacyjnego |
Ministrowie |
- nie mogli być członkami Zgromadzenia - asygnowali akty królewskie |
|
- nie tworzyli Rady - byli zwykłymi urzędnikami - kierowali powierzonymi im resortami |
- nominowani przez 1 konsula |
Odpowiedzialność |
- Zgromadzenie nie mogło usunąć ani króla, ani ministrów za ich politykę - ministrowie byli odpowiedzialni konstytucyjnie - mogli być postawieni przez Zgromadzenie w stan oskarżenia - sądzeni byli przez powołany w tym celu Najwyższy Trybunał Narodowy - w wyniku oskarżenia jednego z ministrów król mógł być zmuszony do zmienienia całego składu ministerialnego |
|
- dyrektorzy nie odpowiadali politycznie - odpowiedzialni konstytucyjnie - Rady ich oskarżały, a oni odpowiadali przed Sądem Najwyższym |
|
Ordynacja |
- wybierane na 2 lata w wyborach pośrednich - powszechność była bardzo ograniczona - cenzus majątkowy i wieku (25 lat) - wybory dwustopniowe, pośrednie - zebrania pierwiastkowe - jeden elektor na 100 obywateli - zgromadzenia elektoralne |
- Ciało Ustawodawcze wybierane na jeden rok - demokratyczne wybory (powszechne, równe, bezpośrednie jawne) - prawa wyborcze mieli mężczyźni od 21 lat - zamieszkali we Francji, w przypadku cudzoziemca, musieli spełniać określ. warunki (przydatne z punktu widzenia państwa) - wybory miały charakter kolektywny - na zgromadzeniach pierwiastkowych 200-600 wyborców wybierało publicznie posłów do Ciała Ustawodawczego |
- wybory pośrednie dwustopniowe - wybierane na 3 lata, co roku 1/3 wybierana przez nowe wybory - wyborcy wybierali elektorów, Ci posłów - cenzus majątkowy, cenzus wieku (21 lat), do Zgromadzeń Elektorskich 25 lat - bierne: R500 - 30 lat, Rada Starszych - 40 lat (żonaci) |
- wszyscy obywatele od 21 lat - listy zaufania - obywatele powoływali 1/10 jako godnych piastowania urzędu - lista okręgowa - 1/10 wpisana na listę departamentalną - 1/10 wybierana na listę narodową - 1 konsul wybierał urzędników z tych list |
|
Karta Konstytucyjna - 1814r. |
Konstytucja z 1830 r. |
Konstytucja III Republiki - 1875r. |
Konstytucja V Republiki - 1958r. |
Wykonawcza |
Król dziedziczny - nieodpowiedzialny - wszystkie akty wymagały kontrasygnaty odpowiednich ministrów - miał prawo zwoływać i rozwiązywać Izby - tylko król miał prawo inicjatywy ustawodawczej - prawo sankcji, ogłaszania ustaw - prawo ogłaszania ordonansów |
- zniesiono zapis, że król jest „królem z bożej łaski” - teoria suwerenności ludu - król nie jest królem Francji i Nawarry lecz królem Francuzów - biały sztandar zastąpiony trójkolorowym |
- Prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe absolutną większością głosów - kierował bieżącą polityką państwa - odpowiedzialny konstytucyjnie - mianował ministrów - przewodniczył radzie ministrów - prawo inicjatywy ustawodawczej - weto zawieszające (zwrócenie ustawy z prośbą o ponowne rozpatrzenie) - zamknięcie sesji po upływie 5 miesięcy od jej zwołania - za zgodą Senatu rozwiązanie Izby Deputowanych |
- Prezydent jest głową państwa i przewodniczy Radzie Ministrów - powołuje i odwołuje premiera - obsadza urzędy, stoi na czele sił zbrojnych - ogłasza ustawy - posiada prawo weta zawieszającego - prawo rozwiązania Zgromadzenia Narodowego po zaciągnięciu rady premiera i obu Izb - prawo zarządzania referendum w sprawach fundamentalnych - jego akty wymagają kontrasygnaty ministrów - prawo zmiany konstytucji na wniosek premiera po zatwierdzeniu zmian przez referendum - przejmuje pełnie władzy na wypadek zagrożenia państwa np. zamach terrorystyczny |
Ustawodawcza |
- dwuizbowy organ parlamentarny - Izba Parów (skład arystokratyczny), członkowie dożywotni i dziedziczni mianowani przez króla - Izba Deputowanych Departamentalnych |
- z Izby parów usunięto członków dziedzicznych - inicjatywę ustawodawczą przyznano obu izbom - |
- należała do dwóch izb: - Senatu (300 członków, 75 senatorów nieusuwalnych i dożywotnich, 225 w drodze wyborów przez kolegia wyborcze) - Senat miał stanowisko równorzędne z Izbą Deputowanych, uprawnienia sądowe - Izba Deputowanych liczyła 600 posłów - pełnia władzy ustawodawczej - ustawa musiała być uchwalona przez obie Izby |
- 1-izbowe Zgromadzenie Narodowe - Senat - Senat + Zgromadzenie Narodowe tworzą Kongres - posiadają inicjatywę ustawodawczą |
Ministrowie |
- powoływał ich król - tworzyli radę Ministrów - asygnowali akty królewskie - mogli być członkami obu Izb, mogli zabierać głos w obu izbach |
- ministrów mógł swobodnie odwoływać nie tylko król, ale i parlament |
- ministrowie mianowani przez króla - odpowiedzialni za działanie prezydenta - ich kontrasygnata była niezbędna |
- Rząd posiada inicjatywę ustawodawczą - odpowiedzialny konstytucyjnie - może wydawać dekrety z mocą ustawy |
Odpowiedzialność |
- odpowiedzialność konstytucyjna ministrów - Izba Deputowanych stawiała ministra w stan oskarżenia, sądziła go Izba Parów |
- odpowiedzialność polityczna ministrów - prawo interpelacji - minister musi cieszyć się z zaufaniem Izb jak i króla |
- Senat sądził przestępstwa popełnione przez prezydenta lub ministrów z oskarżenia Izby Deputowanych - sądził najcięższe przestępstwa polityczne - Prezydent odpowiedzialny konstytucyjnie - ministrowie odpowiedzialni byli solidarnie za politykę rządu indywidualnie za akty przez siebie wydane |
- Prezydent jest odpowiedzialny konstytucyjnie - Rząd jest odpowiedzialny konstytucyjnie - Rząd może zostać pociągnięty do odpowiedzialności politycznej przez wotum nieufności na wniosek 1/10 członków Zgromadzenia Narodowego, do głosowania dochodzi po 48 godzinach |
Ordynacja |
- wybory do Izby Deputowanych - wysoki cenzus majątkowy (tylko 100 000 wyborców miało prawa wyborcze) - prawo bierna dla 12 000 osób - zasada równości zachwiana (wybory pluralne) - wybierali 2/5 całego składu deputowanych |
- obniżono cenzus majątkowy (podwojenie liczby wyborców) |
- w skład kolegiów (wybory do Senatu) wchodzili elektorowie, jako przedstawiciele rad departamentalnych, okręgowych lub gminnych - Bierne: Senat: 40 lat, wybierani na 9 lat, co 3 lata zmieniała się 1/3 - Izba Deputowanych: wybierana na 4 lata w wyborach powszechnych, tajnych, równych i bezpośrednich - brak cenzusu majątkowego, 21 lat - brak prawa wyborczego dla wojskowych
|
- Prezydent wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 7 lat - Zgromadzenie Narodowe wybierane w wyborach 4 przymiotnikowych - Senat wybierany na okres 6 lat (co 2 l. 1/3)
RADA KONSTYTUCYJNA - powołana w składzie 9 członków (co 3 lata 1/3 składu Rady) - bada zgodność ustawy z konstytucją - czuwa nad prawidłowością wyboru - zasiadają w niej byli prezydenci Francji |