Konspekt wiedzy niezbędnej do zaliczenia przedmiotu

bezpieczeństwo państwa studia stacjonarne

• Typologie bezpieczeństwa

prof. Zięba podział bezpieczeństwa wg aspektów:

1. podmiotowego

1. stary podział (wiedzieć czego dotyczy każda kategoria):

• bezpieczeństwo wewnętrzne

• bezpieczeństwo zewnętrzne

• podział obecnie stosowany (znać definicje):

• bezpieczeństwo narodowe

• bezpieczeństwo międzynarodowe

• przedmiotowego (wiedzieć czego dotyczy konkretny rodzaj bezpieczeństwa):

1. polityczne

2. militarne

3. ekonomiczne

4. informacyjne

5. ekologiczne

6. kulturowe

7. społeczne

8. ideologiczne

9. demograficzne

• przestrzennego (wiedzieć, jakiego wymiaru terytorialnego dotyczy konkretny wymiar bezpieczeństwa):

1. globalne

2. regionalne

3. subregionalne

4. transregionalne

5. lokalne

6. miejscowe

7. personalne

• czasowego (wiedzieć co nas interesuje w każdym z aspektów)

1. stan bezpieczeństwa

2. proces bezpieczeństwa

• Bezpieczeństwo wewnętrzne i międzynarodowe

1. Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

1. grupy interesów (3 grupy) - wymienić i wiedzieć czego dotyczy każda z nich

2. bezpieczeństwo międzynarodowe

1. definicja - podać definicję

2. wyzwania - zagrożenia zewnętrzne - wymienić, jakie są (8 wyzwań)

3. priorytety bezpieczeństwa zewnętrznego RP (Strategia):

• NATO

zdolność realizacji podstawowych funkcji Sojuszu:

• zbiorowej obrony - wiedzieć, jakie są rodzaje działań priorytetowych RP w tym zakresie (3 priorytety)

• płaszczyzna konsultacji sojuszniczych - wiedzieć z kim NATO prowadzi dialog (4 podmioty)

• Unia Europejska

• znać narzędzia budowy bezpieczeństwa w UE (7 narzędzi)

• ONZ

• wskazać kluczowe dla Polski obszary funkcjonowania organizacji (3 obszary)

• bezpieczeństwo wewnętrzne

1. definicja - znać definicję

2. zagrożenia wewnętrzne - wymienić, jakie są w danych kategoriach:

• ze względu na wartości chronione (3 rodzaje)

• ze względu na sposób ochrony - mechanizmy (4 mechanizmy)

• Bezpieczeństwo ekonomiczne

1. podejścia do rozumienia bezpieczeństwa ekonomicznego

1. tradycyjne

• podejście łączące trzy płaszczyzny - znać definicję bezpieczeństwa ekonomicznego w tym podejściu

2. szerokie

• płaszczyzny bezpieczeństwa ekonomicznego - znać płaszczyzny wg Stachowiaka

• wyznaczniki bezpieczeństwa ekonomicznego

1. obszary funkcjonowania wyznaczników - potrafić wymienić obszary

• zagrożenia bezpieczeństwa ekonomicznego

1. wynikające z globalizacji - potrafić wymienić (3 rodzaje zagrożeń)

2. wynikające ze stosunków wielostronnych - potrafić wymienić (4 rodzaje zagrożeń)

• kluczowe obszary dla bezpieczeństwa gospodarczego Polski

1. finanse - potrafić wskazać główne priorytety Polski (6 priorytetów)

2. przemysłowy potencjał obronny - wskazać priorytety Polski (6 priorytetów)

3. infrastruktura transportowa i łączności

• transport - wskazać priorytety Polski dotyczące działań krajowych w zakresach:

• dróg (2 priorytety)

• kolei (2 priorytety)

• lotnictwa (2 priorytety)

• transportu intermodalnego (2 priorytety)

• łączność - wskazać priorytety Polski dotyczące łączności (2 priorytety)

• Bezpieczeństwo społeczne (socjalne) - Ponieważ nie jestem pewien czy to zrobiliśmy, więc dalej podaje w całości materiał do nauczenia.

1. definicja

1. bezpieczeństwo społeczne - ochrona egzystencjalnych podstaw życia ludzi, zapewnienie możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb oraz realizacji ich aspiracji życiowych

2. zagrożenia

1. brak dostępu do wody, żywności i choroby związane z tym brakiem

2. zagrożenia schronienia (dach nad głową)

3. zagrożenia pracy (wynikające z bezrobocia wypadków i chorób zawodowych)

4. zagrożenia środowiska (zanieczyszczenie, hałas)

5. zagrożenie zdrowia (choroby grup społecznych, epidemie, niepełnosprawność)

6. zagrożenia dzieciństwa (porzucenie, zaniedbanie, przemoc, patologie, niedostatek i ubóstwo)

7. zagrożenie osamotnieniem

8. zagrożenie ekonomiczne (ubóstwo, zdarzenia losowe)

9. zagrożenia fizyczne (przestępstwa, terroryzm)

10. zagrożenia rozwoju (utrudnienia w dostępie do szkół i kultury)

3. podsystemy ochrony bezpieczeństwa społecznego

1. publiczny - instytucje rządowe i samorządowe

2. nieformalny - rodzina, przyjaciele, sąsiedzi

3. ochotniczy - wolontariat

4. rynkowy - instytucje sprzedające usługi

4. priorytety Polski

1. praca i polityka społeczna

2. nauka i edukacja

3. aktywne i sprawne społeczeństwo

• Bezpieczeństwo ekologiczne

1. definicja wg nurtu kreatywnego

1. bezpieczeństwo ekologiczne - trwały i ciągły proces zmierzający do osiągnięcia pożądanego stanu ekologicznego, zabezpieczający spokojna i zdrową egzystencję wszystkich elementów ekosystemu

2. zagrożenia bezpieczeństwa ekologicznego

1. aspekt podmiotowy - zagrożenia wynikające z:

• załamania równowagi przyrodniczej w wyniku nadmiernej eksploatacji zasobów

• zanieczyszczenie ziemi i otoczenia

• degeneracja ekosystemów

2. aspekt przedmiotowy

• zagrożenia naturalne

• powodzie

• susze i huragany

• trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów

• długotrwałe silne mrozy

• lokalny rozwój pasożytów lub szkodników

• przestrzenne pożary lasów

• zagrożenia antropogeniczne (cywilizacyjne)

• awarie, katastrofy chemiczne

• katastrofy jądrowe

• zanieczyszczenie środowiska odpadami

• emisja szkodliwych substancji

• zanieczyszczenie środowiska ropą naftową i jej pochodnymi

• priorytety polityki ekologicznej Polski

1. ekoinwestycje w przemyśle

2. budowa systemu ekolabelingu (system oceny oddziaływania produktu na otoczenie)

3. ochrona zasobów naturalnych

4. ochrona przed hałasem i promieniowaniem

5. racjonalne gospodarowanie substancjami chemicznymi

6. ochrona przed promieniowaniem jądrowym

• Bezpieczeństwo kulturowe

1. definicja

1. bezpieczeństwo kulturowe - zdolność państwa do ochrony tożsamości kulturowej, dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, w warunkach otwarcia na świat

2. elementy bezpieczeństwa kulturowego

1. ochrona wartości kultury symbolicznej (duchowej) takich jak:

• język

• religia

• zwyczaje

• tradycje

• literatura

2. ochrona materialnych dóbr kultury

3. poczucie bezpieczeństwa kulturowego

4. zachowanie równowagi między rozwojem a wpływami zewnętrznymi

5. prowadzenie zagranicznej polityki kulturowej

• zagrożenia bezpieczeństwa kulturowego

1. zagrożenia kultury symbolicznej

• wynikające z globalizacji:

• rozmywanie symboli narodowych

• ginięcie wartości

• zmiana priorytetów radia i TV

• produkcja symboli narodowych w Chinach

• promocja zjawisk z pogranicza kultury

• regionalizm - osłabienie związków z niektórymi państwami sąsiedzkimi

• modernizacja (westernizacja) - przeskakiwanie etapów rozwoju cywilizacyjnego, wybiórcze dobieranie wzorców kulturowych

• migracje - zagrożenia kultury wynikające z rozmywania się mniejszości narodowych oraz pojawianie się nowych grup mniejszościowych z innych kręgów cywilizacyjnych

• zagrożenia kultury materialnej

• wojny i konflikty

• zniszczenie dóbr kultury

• uszkodzenie dóbr kultury

• dewastacja (celowa) dóbr kultury

• zaginięcie dóbr kultury

• nieuprawniona przeróbka, rekonstrukcja, odbudowa

• wywóz za granicę dóbr kultury

• Bezpieczeństwo informacyjne

1. pojęcia

1. bezpieczeństwo informacji - proces ochrony danych i informacji niejawnych oraz strategicznych

2. cyberbezpieczeństwo - działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa sieci komputerowych i systemów informacyjnych

3. bezpieczeństwo teleinformacyjne - zbiór działań, metod i procedur zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa zasobów strategicznych, do których można dostać się poprzez internet lub inne sieci teleinformatyczne

4. bezpieczeństwo informacyjne - zbiór działań, metod i procedur zmierzających do zapewnienia integralności zasobów informacyjnych, skierowanych na zabezpieczenie tych zasobów przed niepożądanym, nieuprawnionym ujawnieniem, modyfikacją lub zniszczeniem

2. zagrożenia

1. tradycyjne zagrożenia

• szpiegostwo

• dezinformacja prowadzona przez inne państwa

• przestępstwa komputerowe

• cyberterroryzm

• walka informacyjna

2. zagrożenia odnoszące się do praw obywatelskich

• przekazywanie informacji nieuprawnionym podmiotom

• sprzedaż informacji

• naruszanie przez władze prywatności

• bezprawne ingerencje służb specjalnych

• ograniczenie jawności życia publicznego

• zagrożenia wynikające z błędnych, niewystarczających rozwiązań organizacyjnych czy strukturalnych

• podjęte błędne decyzje

• planowanie wadliwej infrastruktury

• patologie, działania korupcyjne

• ochrona tajemnicy

1. rodzaje tajemnic

• państwowa - naruszenie tej tajemnicy jest zagrożeniem dla interesów państwa polskiego, przyporządkowanie tajemnicy do kategorii tajemnicy państwowej reguluje zapisany w ustawie katalog, tylko zapisane w nim rodzaje informacji mogą być uznane jako tajemnica państwowa

• służbowa - naruszenie tej tajemnicy zagraża interesowi publicznemu lub interesowi obywateli, do tej kategorii tajemnic należą informacje uzyskane w związku z czynnościami służbowymi lub pracami zleconymi

• klasyfikacja informacji niejawnych (od najsilniej strzeżonych do najsłabiej)

• ściśle tajne

• tajne

• poufne

• zastrzeżone

Bezpieczeństwo energetyczne

1. definicja

1. bezpieczeństwo energetyczne - stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energie elektryczną, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy minimalizacji negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko i warunki życia społecznego

2. elementy kształtujące bezpieczeństwo energetyczne

1. kondycja systemu zaopatrzenia w surowce energetyczne

2. stopień i sprawność nadzoru i regulacji systemu przez państwo

3. stabilność i pochodzenie źródeł zaopatrzenia w surowce

4. stopień dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia

5. struktura własnościowa przedsiębiorstw oraz systemu zaopatrzenia

6. zdolność magazynowania paliw

7. prognozowanie, planowanie oraz decyzje inwestycyjne dotyczące rozwoju sektora energetycznego

8. stabilność sytuacji wewnętrznej państwa

9. stabilność sytuacji międzynarodowego otoczenia państwa

3. wyzwania i zagrożenia dla Polski

1. wyeksploatowanie sektora energetycznego - spora część przemysłu tego sektora jest przestarzała i w niedługim czasie trzeba ją zastąpić nowymi inwestycjami

2. niski poziom dywersyfikacji źródeł, transportu i ilości magazynów

3. prognozowany wzrost zapotrzebowania na energię

4. prawnomiędzynarodowe zobowiązania dotyczące redukcji emisji substancji szkodliwych dla środowiska

5. niepewna przyszłość i nieznane skutki poszukiwania i wydobycia gazu łupkowego

6. konieczność dostosowania infrastruktury energetycznej do zmian klimatycznych i intensywności zjawisk pogodowych
   
   
   
   
   

3