1. Pozycja paleontologii wśród nauk geologicznych.
2. Zadania paleontologii i jej podział.
Paleontologia - dziedzina biologii zajmująca się organizmami kopalnymi, wyprowadzająca na podstawie skamieniałości i śladów działalności życiowej organizmów wnioski ogólne o życiu w przeszłości geologicznej. Ściśle związana z geologią, posługuje się często fizyką i chemią.
Dzieli się ją na paleozoologię i paleobotanikę zajmującą się roślinami kopalnymi. Należy do niej również mikropaleontologia. Zagadnieniami ogólnobiologicznymi zajmuje się nowoczesna paleontologia, zwana paleobiologią a szczegółami ewolucji człowieka paleoantropologia.
3. Rodzaj skamielin i ich znaczenie dla stratygrafii.
Skamieniałości - zachowane w skałach szczątki organizmów, a także ślady ich aktywności życiowej. Skamieniałości powstają w wyniku procesu fosylizacji. Najczęściej fosylizacji ulegają tylko części szkieletowe. W przypadku części twardych zbudowanych ze stabilnych substancji (np. kalcytu, krzemionki) zachowują się one czasami bez żadnych przekształceń.
Rodzaje:
a) Skamieniałości kompletne - najrzadszy typ skamieniałości, do których zalicza się organizmy z zachowanymi również tkankami miękkimi, czasami w stanie niemal nie zmienionym, dzięki szczególnemu zbiegowi okoliczności (zamrożenie, zakonserwowanie np. w asfalcie, mumifikacja itp.).
b) Szczególną formą zachowania skamieniałości są zatopione w bursztynie organizmy zwierzęce (głownie owady lub pajęczaki) lub roślinne (np. mchy).
c) Ośródka, odciski - odlew wewnętrzny lub zewnętrzny powstały w miejscu całkowitego rozpuszczenia szkieletu w procesie fosylizacji
d) Skamieniałości śladowe - ślady działalności życiowej organizmów, ich poruszania się, żerowania lub zamieszkiwania.
e) Skamieniałości przewodnie - mają największe znaczenie. Są to skamieniałości tych rodzajów i gatunków zwierząt i roślin, które żyły w krótkim odcinku dziejów Ziemi, miały szerokie rozprzestrzenienie geograficzne, występują powszechnie w skałach powstałych w rożnych warunkach facjalnych i są łatwe do rozpoznania (np. trylobity, graptolity, amonity)
Skamieniałości dostarczają wiadomości o wyglądzie fauny i flory w minionych epokach. Są także jednym z podstawowych źródeł informacji o środowisku i klimacie tych epok, gdyż niektóre taksony żyły tylko w ściśle określonych warunkach (np. koralowce rafotwórcze wymagają wód morskich, płytkich, ciepłych). Wiele grup skamieniałości (np. graptolity, konodonty, amonity, otwornice) jest podstawą datowań skał osadowych, a w konsekwencji podstawą podziału czasu geologicznego na jednostki chronostratygraficzne. Masowe nagromadzenia skamieniałości skutkują ich skałotwórczym znaczeniem, np. węgiel i torf to nagromadzenia sfosylizowanych szczątków roślinnych, kreda pisząca to nagromadzenia glonów z grupy kokkolitów. Na podstawie różnowiekowych skamieniałości jednej grupy organizmów można też prześledzić jej rozwój i zmiany w czasie, toteż skamieniałości dostarczają także dowodów na ewolucję naturalną organizmów.
4. Proces fosylizacji.
Proces ten zachodzi w wyniku zastąpienia pierwotnej substancji budującej części twarde organizmu innymi związkami mineralnymi (najczęściej węglanem wapnia lub krzemionką, a rzadziej np. dolomitem, syderytem, limonitem, pirytem lub fosforanami) o tym samym składzie chemicznym (np. przejście aragonitu w bardziej stabilny kalcyt) lub odmiennym składzie chemicznym.
Ogólnie, jest to suma procesów, którym uległy martwe organizmy lub ich fragmenty albo ślady ich działania przechodząc w stan kopalny.
Najkorzystniejsze warunki do rozpoczęcia procesu fosylizacji panują w środowisku wodnym. Największe szanse na fosylizację mają organizmy o twardym szkielecie zewnętrznym lub wewnętrznym. Podstawowym warunkiem fosylizacji jest szybkie przykrycie szczątków martwych organizmów osadem, co odcina dostęp tlenu (tlen powoduje szybki rozkład organizmu), chroni przed padlinożercami i uszkodzeniami mechanicznymi, a także umożliwia przemiany chemiczne lub mineralogiczne szczątków. W czasie twardnienia osadów często dochodzi do zniekształceń szczątków. Organizmy rzadko zachowują się w stanie nieuszkodzonym. Dochodzi do tego w szczególnych warunkach, np. wskutek zamrożenia.
5. Skamieliny przewodnie i ich znaczenie praktyczne.
Skamieniałości charakteryzujące się wąskim zasięgiem stratygraficznym i szerokim rozprzestrzenieniem geograficznym. Przykładem takich skamieniałości są trylobity, graptolity, konodonty, amonity, otwornice.
Organizmy, które dają dobre skamieniałości przewodnie, charakteryzowały się powszechnością występowania, szerokim spektrum środowiskowym, szybkim tempem ewolucji (krótkimi zasięgami czasowymi). Skamieniałości pochodzące od nich powinny być łatwe do preparacji i identyfikacji.
6. Strefowość rozmieszczenia fauny w zbiornikach morskich.
W morzu wyróżniamy 3 strefy:
• Litoralną
- Obejmuje płytki wody na szelfie kontynentalnym
- Charakteryzuje się bogactwem fauny
- W zależności od dna rozwijają się w tej strefie rożne organizmy:
a) Na skalistym dnie- zieleńce, brunatnice, krasnorosty oraz małże, a w rejonach tropikalnych popularne rafy koralowe, w których żyje ogrom organizmów np.: rozgwiazdy, jeżowce kraby, ślimaki.
b) Na ubogim piaszczystym dnie rozwijają się trawy morskie tworząc łąki podwodne, wśród których żyje wiele gatunków ryb.
• Pelagiczną
- Jest to środowisko otwartej toni wodnej (ok. 50 m głębokości)
- Głównymi producentami są organizmy planktonu roślinnego, zaś konsumentami
roślinożernymi są ślimaki, skorupiaki.
- W strefie tej występują także duże głowonogi, kałamarnice, ryby- makrele, śledzie, sardynki; oraz ssaki - wieloryby, delfiny.
• Bentoniczną
- Obejmuje obszar dna
- Na dużych głębokościach tej strefy fauna jest bardzo uboga, ponieważ nie dociera tam
światło.
- Strefę tą zamieszkują min. skorupiaki, mięczaki.
7. Podział świata organicznego.
are you fuckin' kidding me?? co to jest za pytanie. tych podziałów jest miliard.
9. Skamieniałości przewodnie paleozoiku.
Jako skamieniałości przewodnie dla tego okresu wykorzystuje się trylobity lub graptolity oraz konodonty (wczesny paleozoik). W skałach dewonu i karbonu znaczenie stratygraficzne mają przede wszystkim konodonty oraz prymitywne głowonogi. Czasami wykorzystuje się małżoraczki czy też otwornice.
10. Skamieniałości przewodnie mezozoiku.
Mezozoik to epoka dinozaurów, choć w triasie pojawiają się pierwsze prymitywne ssaki. Cała era charakteryzuje się wzrostem różnorodności gatunkowej gadów lądowych i morskich, której szczyt obserwujemy w jurze i kredzie. Poza znanymi już z wcześniejszego okresu gadami morskimi i lądowymi pojawiają się aktywnie latające gady, a także pierwsze prymitywne ptaki. Ewolucja bezkręgowców jest powolna, poza głowonogami (amonity i belemnity), które w związku z tym służą jako znakomite, pierwszorzędne skamieniałości przewodnie.
11. Elementy budowy skorupy u małżów.
Muszle małży mają trzy warstwy:
konchiolinową (zewnętrzna) (periostracum) - substancja organiczna tworząca zewnętrzną warstwę ochronną muszli mięczaków. Jest również, razem z aragonitem (węglan wapnia), składnikiem pereł. Nierozpuszczalna w wodzie, alkoholu i eterze
porcelanową (środkowa) (mesostracum)
perłową (wewnętrzna) (hypostracum)
Warstwa perłowa jest zbudowana z drobnych blaszek wapiennych. Po dostaniu się do wnętrza muszli jakiejś drobiny (np. ziarenka piasku), substancja perłowa odkłada się wokół niej i powstaje perła.
12. Elementy budowy skorupy u głowonogów.
Łodziki jako jedyne z obecnie występujących głowonogów mają muszlę zewnętrzną. Muszla płaszczoobrosłych jest bowiem muszlą wewnętrzną, na dodatek mniej lub bardziej zredukowaną. U niektórych ośmiornic muszla zanika całkowicie. Głowonogi są pierwszymi mięczakami u których pojawia się tkanka chrzęstna. Jest ona nie tylko punktem przyczepu dla mięśni, ale pełni też funkcję ochronną. Na ten chrzęstny szkielet wewnętrzny składają się:
- Chrząstka głowowa - osłania ona zwoje nerwowe. Po bokach ma dwa wyrostki oczowe.
- Chrząstka szyjowa - ulokowana na granicy głowy i worka trzewiowego.
- Chrząstka lejkowa - znajduje się u nasady lejka.
Ponadto u wylotu jamy płaszczowej znajdują się dwie chrząstki wgłębione i dwie guziczkowate zamykające ją. Wgłębione znajdują się na ścianie worka trzewiowego, zaś guziczkowate po wewnętrznej stronie płaszcza. Głowonogi mające płetwy mają także chrząstki płetwowe.
13. Rodzaje skamielin roślinnych.
14. Etapy rozwoju świata roślin w dziejach Ziemi.
KENOZOIK - to era ssaków. Do 65 mln lat.
Trzeciorzęd oraz czwartorzęd; dominują okrytonasienne.
MEZOZOIK - to era gadów.
Kreda; do 144 mln lat; pojawienie się roślin okrytonasiennych.
Jura; do 213 mln lat; dominują nagonasienne oraz paprotniki (paprocie, szpilkowe, widłaki i skrzypy)
Trias; do 248 mln lat; rozprzestrzenianie się roślin nagonasiennych; lasy bujne.
PALEOZOIK - to era form pierwotnych życia.
Perm; do 286 mln lat; dominacja paprotników (skrzypy, widłaki, paprocie) prymitywne szpilkowe, liczne miłorzęby.
Karbon - to okres paprotników; do 360 mln lat; dominacja paprotników (skrzypy, widłaki, paprocie); początek wytwarzania złóż węgla.
Dewon; do 408 mln lat; większa liczba lądowych roślin.
Sylur; do 440 mln lat; pierwsze bagienne i lądowe rośliny.
Ordowik; do 500 mln lat; glony.
Kambr; do 590 mln lat, glony.
Prekambr; ponad 590 mln lat; sinice.
więcej info:
Etapy rozwoju świata roślin.
Pierwszą erą, w której istniały rośliny była:
era eofityczna - trwała od powstania życia do 415 milionów lat temu. Występowały bakterie, sinice, glony,
era paleofityczna - od 415-220 mln lat temu; pierwsze rośliny lądowe, psylofity, mchy, rozwój paprotników,
era mezofityczna - od 220-100 milionów lat temu; rozwój roślin nagonasiennych (od nasiennych, paprotników do iglastych), pojawienie się roślin kwiatowych,
era kenofityczna - od 100 milionów lat temu do dzisiaj; rozwój okrytonasiennych
Etapy rozwoju świata zwierząt
Era prekambryjska - 3,5 miliarda do 570 milionów lat temu; powstają organizmy jedno-, wielokomórkowe, bezkręgowce.
Era paleozoiczna - od 570-225 mln lat temu; bezkręgowce, pierwsze ryby, płazy, owady, gady.
Era mezozoiczna - od 225-65 milionów lat temu; rozkwit gadów, pierwsze ssaki, ptaki.
Era kenozoiczna - od 65 mln lat temu do dnia dzisiejszego; rozwój ssaków, owadów, małych gadów, rozwój człowieka.
5