WYKŁAD 9 (20.01.2010)

ADMINISTRACJA PUBLICZNA

Wymiar lokalny i regionalny

Administracja publiczna - służbą społeczeństwu.

• administracja (łac. administrare - być pomocnym, administro - służyć, kierować) - to zorganizowana, działalność realizowana przy pomocy określonego aparatu i zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów;

• administracja publiczna - zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach;

Podstawowe pojęcia z zakresu administracji:

• ORGAN ADMINISTRACJI - wyodrębniona organizacyjnie część aparatu administracji publicznej, wykonująca zadania publiczne z zakresu administracji;

• URZĄD - aparat pomocniczy organu, czyli struktura organizacyjna i majątkowa oraz zespół ludzi wyodrębniony do realizacji zadań organu.

• ORGANY NACZELNE - powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm; ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa (RM, Premier, ministrowie i szefowie komitetów wchodzących w skład KM).

Rządowe centrum:

• ORGANY CENTRALNE - organy jednoosobowe np. prezesi, dyrektorzy; podlegający bezpośrednio organom naczelnym i przez nie nadzorowane.

• RZĄDOWE CENTRA - państwowe jednostki organizacyjne, nie będące ani ministerstwami ani urzędami centralnymi, podległe Premierowi, pełnią istotne funkcje zwłaszcza w procesie przygotowywania polityki rządu np. Rządowe Centrum Legislacji.

Podział administracji publicznej:

• administracja rządowa

• administracja samorządowa

• administracja państwowa

Administracja państwowa a administracja rządowa

1) ORGANYADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ:

• Prezydent RP

• Organy NIK

• KRRiTV

• RPO

• KRS

• Organy NBP, w tym Krajową Radę Polityki Pieniężnej

• centralne organy administracji podlegle Sejmowi

2) ADMINISTRACJA RZĄDOWA CENTRALNA:

• Prezes RM

• RM

• Ministrowie

• centralne organy administracji rządowej;

3) ADMINISTRACJA RZĄDOWA TERENOWA:

• Wojewoda i podległe mu służby

• organy administracji niezespolonej

Administracja zespolona i niezespolona:

ADMINISTRACJA ZESPOLONA - kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży; działający pod zwierzchnictwem wojewody, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach np. Komendant Wojewódzki Policji, Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego;

ADMINISTARACJA NIEZESPOLONA (specjalna) - podmioty podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych, wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa np. Dyrektorzy Izb Skarbowych, Urzędów Statystycznych, Państwowi Inspektorzy Pracy,

Samorząd terytorialny - jego istota.

• To wspólnota społeczności zamieszkujące dany obszar, stanowiący prawnie wyodrębnioną jednostkę podziału administracyjnego państwa.

• Wspólnota ta posiada wewnętrzną strukturę organizacyjną, wykonuje zadania państwowe, posiada osobowość prawną i polega nadzorowi państwa.

Podmiot a przedmiot samorządu terytorialnego:

• Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkująca na określonym obszarze;

• Przynależność do danego związku terytorialnego wynika z mocy prawa.

• Przedmiotem samorządu jest wykonywanie zadań publicznych na danym terenie; można wśród nich wyróżnić:

• zadania własne

• zadania zlecone

Struktura samorządu terytorialnego w Polsce:

Podział ukształtowany w wyniku reformy administracyjnej kraju z 1998 r.

Trzy szczeble podziału terytorialnego kraju:

• Gminy (2500)

• Powiaty (308 ziemskich, 65 miast na prawach powiatu)

• Województwa (16)

Kształt władzy lokalnej:

	Organ stanowiący	Organ wykonawczy
GMINA	Rada gminy	burmistrz, prezydent miasta
POWIAT	Rada powiatu	Zarząd powiatu ze Starostą
WOJEWÓDZWO	Sejmik województwa	Zarząd województwa z Marszałkiem województwa

Pozycja samorządu lokalnego w świetle przepisów konstytucyjnych:

• samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych (zasada domniemania kompetencji);

• elementy samodzielności jednostek samorządu terytorialnego:

• posiadanie osobowości prawnej;

• samodzielność w zakresie kształtowania własnego ustroju;

• samodzielność finansowa

Nadzór nad samorządem terytorialnym:

• Nadzór = kontrola (ustalenie stanu faktycznego i porównanie go z pożądanym) + możliwość władczej ingerencji w działalność kontrolowanych podmiotów;

• Nadzór nad samorządem terytorialnym sprawowany jest na podstawie kryterium legalności przez:

• Prezesa Rady Ministrów;

• Wojewodów;

• Regionalne Izby Obrachunkowe - w zakresie spraw finansowych.

• ponadto Sejm na wniosek Premiera może rozwiązać organ stanowiący samorządu, jeżeli ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

Pozycja gminy w strukturze samorządu terytorialnego:

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym;

• gmina, jako podstawowa jednostka podziału terytorialnego kraju;

• tworzą ją z mocy prawa jej mieszkańcy;

• do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów;

Zadania własne gminy:

Zadania te obejmują w szczególności następujące sprawy:

• ładu przestrzennego

• gminnych dróg

• wodociągów

• lokalnego transportu zbiorowego

• ochrony zdrowia itp.

Kompetencje rady gminy:

• Uchwalenie statutu gminy;

• Określanie zakresu działania jednostek pomocniczych;

• Uchwalanie budżetu;

• Podejmowanie decyzji dotyczących zobowiązań finansowych gminy;

• Uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz programów gospodarczych;

• Decydowanie o obsadzie stanowisk: skarbnika i sekretarza gminy.

Uprawnienia organu wykonawczego gminy:

• Przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;

• Określanie sposobów wykonania uchwały;

• Gospodarowanie mieniem komunalnym;

• Wykonywanie budżetu;

• Zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych gminy;

• Reprezentowanie gminy na zewnątrz;

• Wydawanie decyzji administracyjnych.

Rola i znaczenie powiatów:

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym

• Powołane w wyniku reformy administracyjnej kraju w kształcie: powiatów ziemskich i powiatów grodzkich (gminy miejskie wykonujące zadania powiatu)

• Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie min.:

• edukacji publicznej;

• promocji i ochrony zdrowia;

• pomocy społecznej;

• obronności;

• ochrony praw konsumenta;

• ochrony środowiska i przyrody itp.

Województwo jako trzeci szczebel terenowej struktury administracyjnej:

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa;

• województwa tworzone są na mocy ustawy (w przypadku powiatów i gmin wystarczy

rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów);

• dualizm organizacyjny - występowanie struktur administracji samorządowej oraz rządowej na czele z wojewodą;

• Wojewoda odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa; powołuje go i odwołuje Premier;

• działania samorządu województwa to przede wszystkim kwestie związane z rozwojem regionalnym, promocją regionu.

Specyfika organów samorządu województwa:

• Sejmik województwa

• Zarząd na czele z marszałkiem

• uprzywilejowana pozycja marszałka - odwołując starego marszałka należy powołać nowego (konstruktywne wotum nieufności przy zachowaniu większości 3/5 ustawowej liczby radnych);

• samorząd województwa nie stanowi przepisów porządkowych - jest to kompetencja wojewody.

Cele strategii rozwoju województwa:

• Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców;

• Pobudzanie aktywności gospodarczej;

• Podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności województwa;

• Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnianiu potrzeb przyszłych pokoleń;

• Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Literatura:

• H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna, zagadnienia ogólne, Warszawa 1999.

• B. Dolnicki, Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe, Warszawa 2006.

• Z. Leoński, Samorząd w Polsce. Istota, forma, zadania, Poznań 2004.

• www.frdl.gov.pl

---