POŁOŻENIE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI
Wymień następstwa położenia Polski (4 lub więcej).
Przyrodnicze konsekwencje położenia Polski
- 40 min wcześniej wschodzi i zachodzi Słońce na wschodnich krańcach Polski, z czego wynika różnica miejscowego czasu słonecznego między wschodnimi i zachodnimi krańcami kraju;
- w ciągu całego roku wysokość Słońca nad horyzontem w Polsce Północnej w stosunku do Polski Południowej jest mniejsza o 5°50´;
- latem na północy dzień jest dłuższy niż na południu o 1 godz. 08 min, zimą na północy Polski dzień jest krótszy o 1 godz. 04 min;
- wzrost kontynentalizmu klimatu w miarę przesuwania się z zachodu na wschód;
- przejściowość klimatu wynikająca z położenia w pasie Niżu Europejskiego pozbawionego wszelkich barier orograficznych o przebiegu południkowym, co warunkuje swobodny przepływ mas powietrza na linii wschód - zachód;
- występowanie granic zasięgów roślin charakterystycznych dla zachodniej, wschodniej lub północnej Europy.
Określ położenie geograficzne Lublina podając:
Współrzędne geograficzne - 51ºN, 22ºE
Pas ukształtowania powierzchni Polski - leży w pasie wyżyn Polski, na Wyżynie Lubelskiej, Południowy skraj ziemi lubelskiej wkracza do Kotliny Sandomierskiej i zahacza o Roztocze, północny skraj wchodzi na Nizinę Południowopodlaską, zaś kraniec wschodni - na Polesie Zachodnie.
Region geologiczno - tektoniczny - Obszar Lubelszczyzny należy do trzech jednostek tektonicznych: na północy znajduje się platforma prekambryjska, środkowy pas to platforma paleozoiczna natomiast na południu znajduje się Zapadlisko Przedkarpackie.
Region geograficzny - Wyżyna Lubelska i Roztocze
Kierunek i odległość od stolicy - Lublin leży na południowy - wschód (SW) od Warszawy, dzieli te dwa miasta odległość 166km
Strefę czasową - czas środkowoeuropejski
Różnicę między aktualnym czasem urzędowym Lublina a czasem zachodnioeuropejskim - różnica to 1 godzina
Pas kotlin podkarpackich leży miedzy pasem gór i pasem wyżyn
Podaj nazwę ery, okresu oraz miejsca wydobycia następujących surowców mineralnych:
Węgiel kamienny - powstał głównie w karbonie (era paleozoiczna). W polsce wydobywa się go w Zagłębie lubelskie KWK Bogdanka,Górnośląski Okręg Przemysłowy, Rybnicki Okręg Węglowy i Zagłębie Dąbrowskie.
Węgiel brunatny - powstał w neogenie, w erze kenozoicznej. W Polsce wydobywa się go w Zagłębie Konińskie (Konin, Koło, Turek), Zagłębie Turoszowskie (Turów, Bogatynia), Zagłębie Bełchatowskie (Bełcható,
Siarka - występują w okolicach Tarnobrzega (Piaseczno, Machów, Jeziórko oraz Osiek), w rejonie Staszowa (Grzybów) oraz koło Lubaczowa (Horyniec-Zdrój, Basznia), powstała w Trzeciorzędzie
Sól kamienna - W Polsce duże złoża soli kamiennej, pochodzące z górnego permu - cechsztynu, występują w północno-zachodniej i środkowej części kraju (Kłodawa, Inowrocław) oraz niewielkie trzeciorzędowe - mioceńskie w okolicach Bochni i Wieliczki. Powstała w permie i trzeciorzędzie.
Cynk i ołów - występuje na -Wyżyna Śląska
Miedź
Uzupełnij tekst:
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego. Przejściowość klimatu oznacza, że mamy zarówno cechy klimatu morskiego jak i kontynentalnego. W kierunku wschodnim wzrasta kontynentalizm klimatu, który objawia się ostrymi zimami i upalnymi latami.
Średnia roczna temperatura wynosi 7-9 °C (poza obszarami górskimi), a średnia suma opadów 600mm.
W zimie izotermy mają przebieg południkowy co oznacza, że mamy do czynienia z wpływem cech klimatu morskiego. Największy deficyt opadów występuje na Pojezierza Pomorskiego i Lubuskiego , nad doliną Wisły , środkową Wartą i Notecią. W Lublinie roczna amplituda temperatur wynosi 15ºC a suma opadów wynosi 550-600mm
Wyjaśnij pojęcia:
Izobara - linia łącząca jednakową wartość ciśnienia atmosferycznego
Izohipsa - linia na mapie łącząca punkty wskazujące miejsca o równej wysokości nad poziomem morza.
Dorzecze - obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do określonej rzeki lub jej dopływów (np. dorzecze Wisły, dorzecze Amazonki).
Zlewisko - obszar lądowy, z którego wszystkie wody powierzchniowe i podziemne spływają do jednego morza, oceanu bądź też innego zbiornika wodnego
Podaj nazwy własne różnych form polodowcowych występujących w Polsce.
Formy powstałe w wyniku przeobrażającej działalności lodowca: kary lodowcowe (np. Morskie Oko);- doliny U-kształtne (np. Dolina Rybiego Potoku)
Formy powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności lodowców: moreny boczne (np. Kalatówki w Tatrach);
Formy powstałe w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności wód lodowcowych: - jeziora rynnowe (np. J. Jeziorak,
Podane nazwy rzek podziel na prawe i lewe dopływy dwóch najdłuższych rzek w Polsce: Drwęca, Nysa Łużycka, San, Kamienna, Nida, Barycz, Warta, Nysa Kłodzka, Wisłoka, Soła, Bzura, Mała Panew, Brda.
Wisła:
Prawe dopływy: Drwęca, San, Wisłoka, Soła.
Lewe dopływy: Kamienn,a Bzura, Nida
Odra:
Prawe dopływy: Barycz, Warta
Lewe dopływy: Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Mała Panew
Jaki to typ jezior?
Drużno - jezioro deltowe
Łebsko - jezioro przybrzeżne
Jeziorak - jezioro rynnowe
Piaseczno - jezioro krasowe
Śniardwy - jezioro morenowe
Morskie Oko - jezioro cyrkowe, karowe
Gopło - jezioro rynnowe
Włocławskie - jezioro sztuczne
Dział wodny oddziela dorzecza lub zlewiska.
Jakie gleby w Polsce zaliczamy do gleb żyznych? Określ ich warunki powstawania i miejsca występowania.
Do klasy tej zalicza się gleby orne: najlepsze czarnoziemy, mady pyłowe, mady próchniczne, niektóre czarne ziemie, rędziny i gleby brunatne wytworzone z lessów.
Czarnoziemy - (1%) Są to gleby o dużej warstwie próchniczej, powstały na terenach łąkowo - stepowych. Skałą macierzystą dla nich są lessy. Czarnoziemy występują głównie na wyżynie, w okolicach Sandomierza i Proszowic, są to najwyższej jakości gleby w Polsce.
Określ warunki powstawania następujących gleb:
Bielicowe - stanowią około 25% wszystkich ziem w Polsce. Podzielić można je na słabo, średnio i silnie zbielicowane. Gleba bielicowa ma kilkucentymetrową warstwę próchniczą, która przechodzi w poziom wymywania o zabarwieniu jasnoszarym. Zabarwienie to powstaje na skutek wymycia wodorotlenków żelaza, glinu, manganu i związków próchniczych do niżej leżącej warstwy wymywania. Gleby bielicowe wymagają intensywnego nawożenia i starannej uprawy. Bielicowaniu gleb, oprócz klimatu umiarkowanego, sprzyja środowisko lasów iglastych oraz podłoże utworów polodowcowych (piasków, żwirów). Charakterystyczną cechą gleb bielicowych jest występowanie w ich profilu poziomu bielicowania, który powstał wskutek wymycia związków glinu, żelaza, manganu w kwaśnym środowisku, jakie wytwarza rozkładająca się ściółka lasów iglastych. Po ich wymyciu na miejscu pozostaje jedynie nierozpuszczalna warstwa krzemionki o białej barwie. Związki metali gromadzą się w głębiej położonym poziomie wymywania, który od rdzawej barwy nazywany jest rudawcem lub orsztynem.
Rędziny - Rędziny -(1%) Gleby powstałe ze zwietrzenia skał wapiennych i gipsowych. Mają dużą zawartość wapnia. Występują głównie na wyżynach (lubelskiej, krakowsko-częstochowskiej, śląskiej)
Do najżyźniejszych typów gleb należą występujące na stosunkowo niewielkich obszarach czarnoziemy (m.in. wyżyny: Sandomierska, Lubelska, Roztocze), czarne ziemie (Kujawy, Nizina Śląska), mady (Żuławy Wiślane), rędziny (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Niecka Nidziańska).
Brunatne - to gleby umiarkowane wilgotnych lasów iglastych i mieszanych. Stanowią ok. 52% ziemi w Polsce. Powstały w wyniku procesu brunatnienia. Proces ten polega na wietrzeniu minerałów glebowych, głównie glinokrzemianów, zawierających w swym składzie żelazo. Żelazo uwolnione w czasie wietrzenia osadza się na powierzchni cząstek glebowych, dając brunatne zabarwienie. Gleby brunatne są średnio urodzajne. Gleby płowe są odmianą gleb brunatnych, z silniej wymytymi związkami ilastymi i żelazistymi. Proces brunatnienia odbywa się w klimacie umiarkowanym pod pokrywą lasów liściastych lub mieszanych na podłożu zawierającym węglan wapnia, a zatem żyźniejszym niż podłoże gleb bielicowych. Wyróżnia je charakterystyczny poziom brunatnienia, związany z dużą zawartością związków żelaza. Na gleby brunatne przypada około 20% powierzchni kraju. Rozwinęły się głównie na Pojezierzu Mazurskim, na Niz. Wielkopolskiej, na Wyżynie Małopolskiej na północ od Krakowa.
Mady (gleby aluwialne) - 5%) występują w terenach doliny większych rzek (Wisły, Odry, Warty, Sanu). Powstają z osadów nanoszonych przez wylewające okresowo rzeki. Gleby te są tłuste i bardzo żyzne.
Z jakim parkami narodowymi związane są:
Mikołajek nadmorski - Woliński Park Narodowy
Żubr - Białowieski PN
Przełom Dunajca - Pieniński PN
Żółw błotny - Poleski PN
Ostre granie - Tatrzański PN
Rysie i wilki - Białowieski PN, Roztoczański Pn
Najrozleglejszy kompleks bagien w Polsce - Poleski PN
Formy krasowe - Ojcowski PN
Wymień różne cechy Morza Bałtyckiego.
) morze słabo zasolone
b) chłodne morze
c) zamknięte morze
d) płytkie morze szelfowe