Temat: Prowadzenie III, IV okresu porodu.
Trzeci okres porodu- okres łożyskowy
Trwa od urodzenia dziecka do wydalenia łożyska.
W tej fazie porodu następuje odklejenie i wydalenie łożyska, czyli całkowite opróżnienie macicy, a powodują to skurcze porodowe. [2] Po 10-30 minutach łożysko powinno być odklejone.
Istnieją dwa sposoby postępowania w III okresie porodu:
Bierne - polegające na wyczekiwaniu na samoistne oddzielenie się łożyska;
Aktywne- w którym stosuje się leki obkurczające macicę, takie jak oksytocyna lub metyloergometryna.[1]
W tym okresie położna:
>obserwuje stan ogólny pacjentki
- ciśnienie tętnicze krwi
- tętno
- zabarwienie powłok skórnych
-samopoczucie rodzącej
>kontroluje krwawienie
> przyjmuje rodzące się łożysko
Objawy odklejenia się łożyska:
- wystąpienia krwawienia z pochwy
- zmniejszenie napięcia naczyń pępowinowych
- maciczny (Schroedera, kanciasta macica) uniesienie dna macicy i zmniejszenie jej poprzecznego rozmiaru
Jeśli łożysko się odkleiło i zostało wypchnięte do pochwy, to dno macicy znajduje się 2-3 palce powyżej pępka. Wymiar poprzeczny macicy się zmniejsza: macica jest wąska, kanciasta i jednocześnie twarda, przemieszcza się w prawą stronę.
- pępowinowy (Kutnera) uciska się macicę palcami nad spojeniem łonowym i patrzy na pępowinę, czy w momencie ucisku cofa się do dróg rodnych- wtedy łożysko nadal jeszcze przyklejone, czy opada siłą ciężkości- wtedy łożysko już odklejone
- objaw Alfelda, czyli tasiemkowy - zapina się kocher na pępowinie przy szparze sromowej, odczekuje 5 min. i sprawdza, czy obsunął się w dół, co świadczy o odklejonym łożysku
Sposoby odklejenia się łożyska:
centralne oddzielanie (sposób Schulzego) oddzielanie rozpoczyna się w środku łożyska, najpierw unosi się centralna jego część i wstawia do ujścia kanału szyjki macicy, jako pierwsze ukazuje się w szparze sromowej miejsce przyczepu pępowiny
boczne oddzielenie (sposób Duncana) oddzielanie zaczyna się w okolicy dolnego brzegu łożyska i postępuje ku górze. Łożysko zaczyna rodzić się dolnym brzegiem
>dokonuje makroskopowej oceny całości błon płodowych i łożyska
Kontrolę popłodu przeprowadza położna lub lekarz, zaraz po jego urodzeniu się, tj. na łóżku porodowym.
Ocenia łożysko od strony:
- płodowej- wszystkie naczynia zbiegające się na powierzchni płodowej łożyska muszą się kończyć przed obrębem łożyska, jeśli jakiekolwiek naczynie jest ucięte to jest to „naczynie błądzące” i świadczy o pozostawieniu w macicy fragmentu łożyska.
-matczynej sprawdza się całość poszczególnych zrazików, które muszą dać się złożyć w jedną całość bez żadnej wyrwy, ponieważ pozostawienie choćby jednej jego części w jamie macicy może być przyczyną krwotoku.
Następnie ogląda się błony płodowy, czy są całe. Jeżeli popłód nie został urodzony w całości, zawsze wykonuje się zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy, który zapobiega występowaniu z położnicy krwotoku.[2][5]
>ocenia powstałe w wyniku porodu obrażenia kanału rodnego
- cewki moczowej (przed porodem ciężarna powinna oddać mocz, jeśli nie, to prawdopodobne poporodowe uszkodzenie pęcherza),
- przedsionka pochwy,
- sklepienia pochwy (sprawdzać stan naczyń krwionośnych, czy nie pękły tętnice, w związku z groźbą krwotoku- niekoniecznie do jamy macicy, czasem do jamy otrzewnej, kiedy to krwotoku nie widać a stan położnicy szybko się pogarsza- stąd dawne kategoryczne zalecenia położników, że położnicy nie wolno po porodzie spać.
- miejsca nacięcia (lepiej naciąć krocze świadomie i fizjologicznie zszyć niż dopuścić do rozdarcia i zszycia niefizjologicznego, które niejednokrotnie prowadzi po 40. r. ż. do wypadania narządu rodnego). [5]
>przygotowuje pacjentkę do ewentualnych zabiegów (szycia krocza, kontroli jamy macicy, szycia szyjki macicy)
- zmycie krocza pacjentki 0,5-1% wodnym roztworem płynu aseptycznego
-osłonięcie odbytu jałową chustą[4]
Procedura jałowego mycia krocza
Czynności przygotowawcze:
przygotowanie położnej
przygotowanie narzędzi i materiałów
przygotowanie pacjentki
Przygotowanie położnej:
przygotowanie pacjentki
umyć, zdezynfekować ręce
założyć rękawice
Położna uczy pacjentkę prawidłowej pielęgnacji krocza.
2.Przygotowanie zestawu do jałowego mycia krocza:
Zestaw przygotowuje na tacy lub wózku opatrunkowym, w jego skład wchodzą:
jałowy pakiet z gazikami lub paluchami z waty, tamponami (ilość zależna od zabrudzenia i ilości wydzieliny)
jałowy pakiet z wkładkami
sterylne narzędzie chwytne (pęseta, kocher, kleszczyki, klem)
rękawiczki
dzbanek z jałowym ciepłym roztworem do mycia krocza w ilości 300-500 ml
miska nerkowata
podkład płócienny lub jednorazowy
basen
worek na brudną bieliznę
Środki do jałowego mycia krocza
- woda z mydłem
- KMNO4 (jasnoróżowy roztwór)
- 0,05% sól Abacili
- roztwór rumianku
- płyny do higieny intymnej
3. Przygotowanie pacjentki:
poinformowanie pacjentki o podstawowych zasadach higieny krocza
wyjaśnić cel zabiegu
zapewnienie intymności pacjentki podczas zabiegu (osłonięcie parawanem)
przygotowanie pomieszczenia
pacjentka w pozycji leżącej na plecach ze zgiętymi nogami w kolanach
okrycie bielizną tworząc tzw. budkę
Czynności właściwe:
rozpakować materiał opatrunkowy i narzędzia
okryć pacjentkę bielizną tworząc tzw. budkę
pacjentka przed zabiegiem powinna oddać mocz
jałowym kocherem chwycić wacik, w drugą rękę wziąć dzbanek z roztworem do spłukania krocza
jałowe mycie krocza rozpocząć od sprawdzenia temperatury roztworu, polewając z dzbanka niewielką ilość roztworu na wewnętrzną stronę uda pacjentki
krocze myć w następującej kolejności:
wzgórek łonowy
szpara sromowa
rana krocza
udo dalsze, pachwina, pośladek
udo bliższe, pachwina, pośladek
okolice odbytu, odbyt ruchem zbierającym
chwycić kocherem suchy jałowy paluch, osuszyć bardzo dokładnie krocze ( w tej samej kolejności jak wyżej)
poprawić podkład pod pośladkami
przykryć pacjentkę do chwili zabiegu
Postępowanie końcowe:
uporządkować i zabezpieczyć zestaw (narzędzia do dezynfekcji)
zdezynfekować tacę
zdjąć rękawice
zdezynfekować i umyć ręce
udokumentować wykonanie zabiegu
>asystuje lekarzowi przy zabiegach
W tym okresie położna również:
-kładzie dziecko matce na piersi
-zapewnia mu ciepło
-odśluzowuje, gdy jest to konieczne
-pokazuje dziecko matce płcią
-oznakowuje
- zaopatruje kikut pępowinowy
-wykonuje zabieg Credego
Procedura wykonania zabiegu Credego
Cel: zapobieganie rzeżączkowemu zapaleniu spojówek u noworodka
Czynności przygotowawcze:
przygotowanie zestawu
na godzinę przed porodem należy wyjąć buteleczkę z 1% azotanem srebra z lodówki
sprawdzić ważność azotanu srebra(24h od otwarcia)
sprawdzic klarowność roztworu
przygotować sterylne gaziki i rękawiczki
woda destylowana
przygotwanie położnej
myje, dezynfekuje ręce, zakłada jałowe rękawice
Czynności właściwe:
rozchylenie powiek nowordka
spłukanie worka spojówkowego sterylną wodą destylowaną przez położną asystującą
przetarcie każdego oczka ruchem dotykowym ( do każdego oka odzielny gazik) od zewnątrz do wewnątrz
ponowne rozchylenie powiek noworodka
zakroplenie po jednej kropli 1% azotanu srebra do każdego worka spojówkowego- położna asystująca
Czynności końcowe:
uporządkowanie zestawu
zdjęcie rękawic
zdezynfekuj i umyj ręce
-dokonuje pomiarów(obwód główki, klatki piersiowej, długość, masa dziecka)
- sprawdza drożność jelit noworodka.
Kardynalne zasady prowadzenia trzeciego okresu porodu:
nie ciągnąć za pępowinę!;
ręce precz od macicy! (trzeci okres porodu trwa ok. 10-30 min. i należy tyle poczekać- dopiero po tym czasie, jeśli łożysko w dalszym ciągu nie odkleiło się samoistnie, należy przystąpić do rękoczynów. Częste sprawdzanie, czy łożysko już się odkleiło, prowadzi do nierównomiernego odklejania się łożyska)
Czwarty okres porodu- wczesny okres poporodowy
Pierwszy okres połogu jest to okres intensywnego nadzoru nad kobietą po urodzeniu dziecka. Obejmuje on dwugodzinny okres od momentu wydalenia popłodu. Po zaopatrzeniu nacięcia krocza i obrażeń kanału rodnego następuje okres ścisłej obserwacji położnicy jeszcze w obrębie oddziału porodowego.[1]
W tym okresie położna:
>stwarza położnicy odpowiednie warunki do odpoczynku po porodzie
> zachęca i motywuje matkę do wczesnego przystawienia dziecka do piersi
Wczesne przystawienie dziecka do piersi pogłębia więź emocjonalną między matką a dzieckiem oraz korzystnie wpływa na proces laktacji[2]
>pomaga w zajęciu wygodnych pozycji do karmienia i pierwszym przystawieniu dziecka do piersi bez ograniczania jego ilości oraz czasu trwania
>umacnia wiarę matki w sukces karmienia piersią
> uczy położnicę prawidłowej techniki karmienia piersią oraz prawidłowych zachowań higienicznych
> ocenia stan
ogólny: co 15 minut kontroluje:
- rytm tętna matki
- ciśnienie tętnicze
- temperaturę
-zabarwienie powłok skórnych
-oddechy
położniczy
- kontrola wysokości dna macicy
Procedura kontroli wysokości dna macicy
Cel: kontrola obkurczania mięśnia macicy
Czynności przygotowawcze:
przygotowanie położnej (myje, dezynfekuje ręce)
przygotowanie sprzętu ( przygotowuje gumowe rękawice)
przygotowanie pacjentki
pacjentka powinna oddać mocz
położyć się na łóżku (na wznak, nogi wyprostowane, ręce wzdłuż ciała)
Czynności właściwe:
poinformowanie pacjentki o celu i przebiegu badania
poinformowanie pacjentki o przygotowaniu do badania
pomoc pacjentce w wygodnym ułożeniu się do badania
sprawdzenie wysokości dna macicy i jej konsystencji
Czynności końcowe:
zdejmij rękawice
zdezynfekuj i umyj ręce
udokumentuj wynik badania.
- kontrola konsystencji macicy
- kontrola odchodów połogowych
Procedura kontroli odchodów połogowych
Cel: ocena procesu gojenia się rany poporodowej w mięśniu macicy
Czynności przygotowawcze:
przygotowanie położnej
myje, dezynfekuje ręce
przygotowanie sprzętu
rękawice gumowe
sterylny kocher
pakiet jałowych wkładek
pojemnik/ worek na zużyty materiał opatrunkowy
pojemnik ze środkiem dezynfekcyjnym
miska nerkowata na zużyte narzędzia
przygotowanie pacjentki:
położyć do łóżka (na wznak nogi zgiete w kolanach, lekko rozchylone)
Czynności właściwe:
załóż sterylne rękawice
poinformuj pacjentkę o celu i przebiegu badania
zapewnij warunki intymności zabiegu (ustawienie parawanu)
pomóż pacjentce wygodnie ułożyć się do badania
kocherem chwyć górny brzeg wkładki i odchyl ją
sprawdź ilość, barwę, zapach odchodów połogowych
pomóż ułożyć się pacjentce do pozycji wyjściowej
Czynności końcowe:
uporządkuj narzędzia
zdejmij rękawice
zdezynfekuj i umyj ręce
udokumentuj badanie
-stan napięcia mięśnia macicy
-kontrola ran poporodowych
> umożliwia położnicy kontakt z osobą bliską
> przygotowuje matkę i dziecko do przekazania w oddział Położniczo- Noworodkowy, uzupełnia dokumentację pielęgniarską
>przekazuje położnicę z noworodkiem w oddział Położniczo- Noworodkowy wraz z dokumentacją.
Obserwacja prowadzona przez położną obejmuje także relację kobiety na przebyty poród i jej stosunek do nowonarodzonego dziecka.[2]
Bibliografia:
Bręborowicz G.H. : Położnictwo i ginekologia Tom I, w: Poród. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005-2008
Łepecka- Klusek C.: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii, w :Opieka nad kobietą podczas porodu fizjologicznego. Wydawnictwo CZELEJ, Lublin 2003
Pschyrembel W., Dudenhausen Joachim W.: Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
Troszyński M.: Położnictwo ćwiczenia, w: Zszycie naciętego krocza oraz innych obrażeń porodowych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003
http://sites.google.com/site/edvinkuznik/ginekologia 12.12.2009r.