Układ krwionośny i chłonny

W skład układów człowieka wchodzą m.in. :

Do narządów układu krwionośnego należą:

Serce

Działając jak pompa ssąco - tłocząca, służy

do utrzymania przepływu krwi w naczyniach. Połączone są z nim dwa, całkowicie od siebie oddzielone układy naczyniowe, tworzące krążenie duże i krążenie małe.

Krążenie duże - rozpoczyna się w lewej komorze, a kończy w prawym przedsionku serca.

Schematycznie przedstawia się ono następująco:

Krążenie małe - czyli płucne, rozpoczyna się w prawej komorze serca, a kończy w lewym przedsionku.

Przebiega ono według schematu:

Serce

Jest mięśniem jamistym, zbudowanych z dwóch komór i dwóch przedsionków oddzielonych od siebie przegrodą międzyprzedsionkową i międzykomorową. Leży w jamie klatki piersiowej za mostkiem. Jego wielkość zależna od wieku i budowy ciała. Serce ma kształt stożka, o szerokiej podstawie skierowanej ku górze i zwróconym w dół koniuszku. W okolicy podstawy naczynia wchodzące i wychodzące z serca formują wieniec zbudowany z aorty, pnia płucnego, żyły górnej głównej i dolnej oraz żył płucnych

Zewnętrzną granicę między przedsionkami a komorami wyznacza bruzda wieńcowa,

natomiast granice między obydwiema komorami stanowią bruzdy międzykomorowe

przednia i tylna.

Na sercu można wyróżnić następujące powierzchnie:

1) Mostkowo - żebrową

2) Płucną

3) Przeponową

TOPOGRAFIA

Serce wraz z otaczającym go osierdziem, leży w śródpiersiu środkowym. Większa jego część znajduje się po lewej stronie względem płaszczyzny pośrodkowej. W stosunku do ścian klatki piersiowej serce jest położone ukośnie, jego podstawa kieruje się ku górze i na prawo, a koniuszek - na lewo i do przodu. Ponadto serce jest skręcone wzdłuż osi długiej, tak że jego prawa część leży z przodu, a lewa z tyłu. Rzutowane na przednią ścianę klatki piersiowej, serce zajmuje przestrzeń pomiędzy III a VI żebrem, natomiast koniuszek leży w V przestrzeni między żebrowej.

Budowa wewnętrzna serca

Przedsionek prawy zbiera z organizmu krew żylną. Składa się z części większej, zwanej zatoką

żył głównych i części mniejszej, która ku przodowi uwypukla się w uszko prawe.

Do przedsionka prawego wchodzą : żyła główna, górna, żyła główna dolna i zatoka wieńcowa,

która odprowadza krew żylną z mięśnia sercowego.

Przedsionek lewy mniejszy niż prawy, podobnie jak on przedłuża się ku dołowi w uszko lewe.

Do przedsionka lewego wpadają cztery żyły płucne.

Między przedsionkami znajduje się przegroda międzyprzedsionkowa.

Komory serca

Komora prawa wtłacza krew do krążenia małego. Ma trzy ściany: przednią, tylną i przyśrodkową, którą tworzy przegroda międzykomorowa. Z komory prawej wychodzi pień płucny w którego ujściu znajduje się zastawka półksiężycowata.

Z przedsionkiem prawym omawiana komora łączy się z ujściem przedsionkowo - komorowym prawym zaopatrzonym z zastawkę trójdzielną. Od wewnątrz na ścianie komory prawej uwypuklają się trzy mięśnie brodawkowate, od których do poszczególnych płatów zastawki trójdzielnej biegną struny ścięgniste.

Komora lewa - wtłacza krew do krążenia dużego.

Z komory lewej wychodzi aorta. Jej ujście zaopatrzone jest w zastawkę półksiężycowatąAorty.

Z przedsionkiem lewym komora łączy się z ujściem z przedsionkowo - komorowym lewym, zaopatrzonym w zastawkę dwudzielną (mitralną). W ścianie komory lewej znajdują się mięśnie brodawkowate, przedni i tylny, które wysyłają smugi ścięgniste do płatków zastawki mitralnej.

ZASTAWKI

Zamykają i otwierają ujścia serca , zapewniając stały i jednokierunkowy przepływ krwi.

W ujściach serca znajdują się cztery główne zastawki:

Ściana serca - zbudowana jest z trzech warstw.

Wewnętrzną tworzy wsierdzie, środkową,najgrubszą buduje mięsień sercowy, a od zewnątrz znajduje się nasierdzie.

Wsierdzie - jest cienką błoną łącznotkankową, pokrytą śródbłonkiem. Wyściela jamy serca i przedłuża się w błonę wewnętrzną naczyń wchodzących doń i wychodzących. Pokrywa również mięśnie brodawkowate i struny ścięgniste oraz wytwarza płatki zastawek.

W obrębie mięśnia sercowego wyróżnia się mięsień czynnościowy i mięsień przewodnictwa.

Mięsień czynnościowy buduje komory i przedsionki. Mięśniówka komór składa się z trzech warstw:

Warstwa zewnętrzna i powierzchowna, część warstwy środkowej są wspólne dla obu komór, natomiast pozostałą część warstwy okrężnej i warstwa podłużna wewnętrzna są dla każdej komory oddzielne

Mięśniówka przedsionków jest znacznie cieńsza.

Zbudowana jest z dwóch warstw:

Mięsień przedsionków i mięsień komór przyczepiają się osobno do pierścieni włóknistych, leżących w ujściach serca. Nagromadzenie sztywnej tkanki łącznej w tej okolicy nosi nazwę szkieletu serca.

Mięsień przewodnictwa - składa się z węzła zatokowo - przedsionkowego, węzła przedsionkowo - komorowego, pęczka przedsionkowo - komorowego, odnogi prawej i odnogi lewej oraz końcowych rozgałęzień.

Nasierdzie - ściśle przylega do serca. Jest blaszką trzewną worka osierdziowego zbudowanego z błony surowiczej z takiej samej jak opłucna i otrzewna. Blaszkę ścienną worka osierdziowego tworzy osierdzie, luźno otaczające serce. Między dwoma blaszkami znajduje się jama osierdzia, zawierająca niewielką ilość płynu surowiczego. Worek osierdziowy ochrania serce i ułatwia jego pracę, znosząc tarcie.

Unaczynienie serca

Od aorty, tuż powyżej jej ujścia z serca odchodzą dwie tętnice wieńcowe: prawa i lewa.

Tętnica wieńcowa lewa - dzieli się na gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą.

Gałąź międzykomorowa przednia biegnie po przedniej ścianie serca w kierunku koniuszka w bruździe międzykomorowej przedniej.

Gałąź okalająca leży w bruździe wieńcowej po stronie lewej.

Gałęzie pochodne tętnicy wieńcowej lewej zaopatrują lewą komorę, lewy przedsionek i część ściany przedniej

Tętnica wieńcowa prawa - układa się w bruździe wieńcowej po stronie prawej, biegnie do tyłu i przedłuża się w gałąź międzykomorową tylną.

Zaopatruje prawą komorę, prawy przedsionek i część ściany tylnej komory lewej.

Żyły serca - żyła średnia serca, żyła tylna komory lewej i żyła mała serca łączą się w żyłę wielką serca, która za pośrednictwem zatoki wieńcowej uchodzi do prawego przedsionka.

Naczynia krwionośne

Zalicza się tu tętnice, żyły i naczynia włosowate.

Tętnice prowadzą krew z serca do narządów, żyły odprowadzają ją z narządów do serca, a naczynia włosowate tworzą gęstą sieć w tkankach, umożliwiając wymianę płynów, związków chemicznych i innych substancji.

Ściana naczyń krwionośnych zbudowana jest z trzech warstw:

Naczynia krążenia dużego

Tętnica główna - rozprowadza krew tętniczą po całym ustroju. Dzieli się ja na trzy części

1) aortę wstępującą

2) łuk aorty

3) aortę zstępującą, która się dzieli na aortę piersiową i brzuszną.

Gałęzie trzewne nieparzyste :

Schemat unaczynienia głowy i szyi

Schemat unaczynienia kończyny górnej

Krew do kończyn górnych doprowadzają:

Schemat unaczynienia kończyny dolnej

Naczyniami doprowadzającymi krew tętniczą dla okolicy miednicy i kończyny dolnej są:

Żyły

Żyły krążenia wielkiego tworzą cztery grupy:

Żyła główna górna - powstaję w śródpiersiu górnym, za rękojeścią mostka z połączenia żył ramienno - głowowych prawej i lewej. Po krótkim przebiegu wpada do prawegoprzedsionka serca. Zbiera krew z górnej, nadprzeponowej części ciała.

Żyły kończyny górne

Żyły powierzchowne tworzą gęstą sieć z której na przedniej stronie przedramienia powstaje położona bocznie żyłaodpromieniowa (1) i biegnąca przyśrodkowo żyła odłokciowa (2)

Żyły kończyn dolnych

Na goleni występują po dwie żyły towarzyszące t. piszczelowej przedniej i t. piszczelowej tylnej. W dole podkolanowym łączą się one, tworząc pojedynczą żyłę podkolanową, która przedłuża się w żyłę udową, a ta w żyłę biodrową zewnętrzną.

Układ chłonny

Układ chłonny - inaczej limfatyczny odgrywa ważną rolę w drenażu tkankowym i transporcie chłonki, czyli limfy do układu żylnego. Składa się z :

Chłonka jest płynem o charakterze zawiesiny, zawierającym produkty przemiany materii, białka, tłuszcze oraz limfocyty.

Naczynia włosowate zaczynają się w przestrzeniach międzykomorowych. W tkankach i narządach tworzą gęstą sieć, z której powstają średnie i większe naczynia limfatyczne zbierające się w następujące pnie limfatyczne, odprowadzające chłonkę z określonych okolic:

Z połączenia obu pni lędźwiowych i pnia jelitowego, powstaje pod przeponą zbiornik mleczu, z którego bierze początek przewód piersiowy. Jest on największym naczyniem limfatycznym organizmu, zbierającym chłonkę z ¾ ciała. Przechodzi przez przeponę do klatki piersiowej, gdzie leży w śródpiersiu, zbierając chłonkę z lewego płuca i serca. Na szyi, powyżej otworu górnego klatki piersiowej do przewodu piersiowego uchodzą pień szyjny lewy i pień podobojczykowy lewy. Ostatecznie przewód piersiowy wpada do żyły ramienno - głowowej lewej.

Węzły chłonne

Są to otoczone torebką łącznotkankową skupiska tkanki limfatycznej, włączone w przebieg naczyń chłonnych.

Filtrują i oczyszczają chłonkę oraz produkują limfocyty i przeciwciała. Prawidłowe węzły chłonne mają wielkość ziarna fasoli. Do każdego węzła wchodzi kilka naczyń doprowadzających, a wychodzi jedno naczynie wyprowadzające. W organizmie znajduje się około 800 węzłów. Zazwyczaj występują w grupach i noszą nazwę okolicy, w której leżą. Węzły położone najbliżej narządów lub części ciała, z których odbierają chłonkę, noszą nazwę węzłów regionalnych.

Układ chłonny kończyn - składa się z głębokich i powierzchownych naczyń limfatycznych. Naczynia głębokie biegną między mięśniami razem z tętnicami i żyłami. Naczynia powierzchowne leżą pod skórą, razem z żyłami powierzchownymi i nerwami skórnymi.

Głównymi węzłami regionalnymi kończyny górnej są węzły chłonne pachowe. Przepływa przez nie także chłonka z gruczołu sutkowego.

Węzłami regionalnymi kończyny dolnej są węzły chłonne pachwinowe.

Śledziona

Jest największym narządem układu limfatycznego. Jej zasadnicze funkcje to:

Śledziona leży w jamie brzusznej. Jest położona wewnątrzotrzewnowo wysoko pod przepona w podżebrzu lewym. Ma powierzchnię przeponową, przylegającą do przepony, i powierzchnię trzewną, zwróconą do żołądka, okrężnicy, nerki lewej, lewego nadnercza i ogona trzustki.

Na powierzchni trzewnej znajduję się wnęka śledziony, przez którą przechodzą naczynia krwionośne.

Układ krwionośny i chłonny

1

1

Anatomia - wykład

II semestr