STAROŻYTNOŚĆ
(4000 lat p.n.e. - 476 r.n.e)

POJĘCIA
epikureizm - najważniejsza w życiu jest przyjemność,
a są nią brak cierpień fizycznych i niepokoju w duszy.
hedonizm - dąży w życiu do przyjemności ale chodzi mu
o rozkosz chwilową i zmysłową.
stoicyzm - stoicy byli zwolennikami życia zgodnego z
zasadami rozumu. Zachowują spokój wewnętrzny bez
względu na okoliczności.
tyrteizm - postawa wywołująca do walki,
oddania życia za ojczyznę jeśli zajdzie taka konieczność.

TWÓRCY I ICH UTWORY
Homer „Iliada”
„Odyseja”
Sofokles „Antygona”
Wergiliusz „Eneida”
Horacy „Pieśni”
Tyrteusz „Poezje”
Sofona „Poezje”

ZŁOTE MYŚLI TWORCÓW
„Wiem, że nic nie wiem” Sokrates
„Panta Rhei - wszystko płynie” Heraklit z Efezu

GATUNKI LITERACKIE
epos
mit
przypowieść
psalm

ŚREDNIOWIECZE
(966 - XIV w.)

POJĘCIA
uniwersalizm - dominującą religią jest chrześcijaństwo, łacina jest obowiązkowa.
dwujęzyczność - język narzuconym przez Kościół jest łacina i obowiązuje w Piśmie. W mowie ludzie posługują się językiem narodowym.
monoteizm - wiara w jednego boga.
teocentrycyzm - Bóg jest w centrum zainteresowań i wszystkie działania oraz myśli człowieka powinny się z nim wiązać.
franciszkanizm - Św. Franciszek z Asyżu uważał, że Bóg stworzył piękny świat i człowiek powinien nieustannie wyrażać wdzięczność do niego.
augustynizm - od Św. Augusta. Ciało jest więzieniem dla duszy i dlatego człowiek nie powinien poświęcać mu dużo uwagi. Po śmierci ciało zostanie na Ziemi, a dusza dostąpi spotkania z Bogiem i jej należy się uwaga.
tonizm - Tomasz z Akwinu. Są prawdy, do których człowiek musi dojść rozumowo, inne musi przyjąć na wiarę.
chansonse de geste - poematy epickie o bohaterskich czynach rycerzy.
hadiografia - dział piśmiennictwa religijnego obejmujący żywoty świętych i legendy o nich.
asceza - wyrzekanie się przyjemności, dobrowolne ograniczanie potrzeb życiowych, poddawanie się surowej dyscyplinie, wewnętrzne umartwianie się w celu osiągnięciu doskonałości.
skryptorium - pomieszczenie, w którym klasztor przepisuje księgi.
inicjał - od pierszej litery rozpoczyna tekst bardzo odobna.

ZŁOTE MYŚLI TWÓRCÓW
„Momento Mori - pamiętaj o śmierci”
„Dance Macabre - taniec śmierci”

UNIWERSYTETY
Oxford 1100; Bolonia 1000; Paryż 1100

NAUKI
prawo; medycyna; filozofia; teologia; szt. wyzwolone

SZTUKI WYZWOLONE
retoryka, dialektyka; arytmetyka; geometria; gramatyka
astronomia; wykład; muzyka.

PIERWSZE ZDANIE W JĘZYKU POLSKIM
„Daj, ać ja pobrusze, a ty poczywaj”
zapisane w ks, Henrykowskiej - 1270r.

TWORCY I ICH UTWORY
Pieśń o Rolandzie
Dzieje Trisana i Izoldy
Gall Anonim „Kronika Polska”
Wincenty zwany Kadłubkiem „Kronika Polska od K. II Sprawiedliwego”
Jan z Czarnkowa „Kronika Polska początek śmierci K. Wielkiego do 1384”
Jan Długosz „Roczniki” czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego
Bogurodzica -
Legenda o Św. Aleksym
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią

WZORCE OSOBOWE
rycerz - każdy naród ma idealnego rycerza,
takim wzorcem jest Roland, a w Polce - Zawisza Czarny.
władca - typ dobrego władcy przed G. Anonimem
(B. Chrobry i B. Krzywousty).
święty - męczennik, osoba dobrowolnie pozbawiająca
się dóbr tego świata (Św. Aleksy).

GATUNKI LITERACKIE
pieśni
kronika
chansonse de geste

RENESANS
(XVI - XVII w.)

POJĘCIA
humanizm renesansowy - renesans skupia sie na człowieku i dąży do jego wszechstronnego poznania.
antropocentryzm - stawianie człowieka w centrum zainteresowania nauki, kultury, sztuki. Przyświeca zdanie Terencjusza "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce"
irenizm - (E. z Noterdamu) - według niego człowiek jest z natury dobry a zło pochodzi od niewiedzy. Jest to kierunek dążący do zniwelowania różnic miedzy chrześcijanami i przywrócenie jedności droga pokojowa. Ruch społeczny religijny mający na celu przeprowadzenie gruntownych reform w kościele katolickim:
luteranizm - od M. Lutra, proponuje zniesienie celibatu i odpustów, wygłaszanie kazań w j. narodowym.
kalwinizm - zasada predestynacji(człowiek w chwili urodzenia jest przeznaczony do zbawienia lub potępienia, nie liczą sie ziemskie uczynki. arianizm - proponuje zniesienie poddaństwa, pańszczyzny i kary śmierci.
anglikanizm - król ogłasza sie głowa kościoła w Anglii.

TWORCY I ICH UTWORY
Dante Alighieri „Boska komedia”
Giovanni Boccaccio „Dekameron”
Petrarca „Sonety do Laury”
Wiliam Szekspir „Romeo i Julia”
„Hamlet”
„Otello”
„Sen nocy letniej”
„Makbet”
Andrzej Frycz Modrzewski „O poprawie Rzeczypospolitej”
(o obyczajach, prawach, wojnie, Kościele, szkole).
Piotr Skarga „Kazanie Sejmowe”
Mikołaj Rej „Krótka rozprawka między trzema osobami Panem, Wójtem, a Plebanem”
„Żywot człowieka poczciwego”
„Figliki”
„Zwierzyniec”

Jan Kochanowski
fraszki:
„Odprawa posłów greckich”
„Na zdrowie”
„O doktorze Hiszpanie”
„W czarnym lesie”
pieśni:
„Pieśń Świętojańska o Sobótce”
„Pieśń XXV - Czego chcesz od Nas, Panie”
treny:
„Psałterz Dawidów”
„Zuzanna”
„Proporzec albo hołd pruski”
„Szachy”
Szymon Szymonowic „Żeńcy”
„Sielanka”
Mikołaj Sęp Szarzyński „Rytmy albo wiersze polskie”

SZTUKA
Michał Anioł
Wit Stwosz
Tycjan
Leonardo Da Vinci
Rafael Santi
Albrecht Durer

WZORCE OSOBOWE
humanista - człowiek wszechstronnie wykształcony. Interesuje się wieloma dziedzinami życia i całe swoje życie doskonali wiedzę.
dworzanin - człowiek żyjący na dworze króla lub magnackich pracowników pracujących dla niego.
szlachcic - nie musi mieć wykształcenia ale powinien dbać o rodzinę, troszczyć się o ziemię i nie odrzucać pomocy ojczyźnie.
poeta doctus - człowiek wszechstronnie wykształcony, ma wiedzę i wykształcenie. Zna języki (Jan Kochanowski).

GATUNKI LITERACKIE
pieśń
tren
fraszka
tragedia
sielanka
dialog

BAROK
(XVII w.)

POJĘCIA
kontrreformacja - odpowiedź Kościoła na renesansową reformacje.
Pojawia się cenzura kościelna, prześladowanie osób innych wyznań.
Tworzone są indeksy ksiąg zakazanych.
metafizyczność - filozofowie i pisarze dużo czasu poświęcali
sprawom niematerialnym, pozostające poza rozumem i doświadczeniem.
marinizm - twórca Giambattista Morini, który uważał, że sztuka musi
opierać się na zaskakującym i oryginalnym pomysłem. Tworzenie kontrastów, szokowanie zestawieniami, mocne pointy.
rokoko-rococaille - ozdobna muszla. Pierwotnie styl w architekturze, póżniej w malarstwie i rzeźbie. Cechy: asymetria, płynność linii, swobodna kompozycja, lekkość, elegancja.

FILOZOFOWIE I ICH MYŚLI
Benedykt Spinoza - Holandia
„Dobro najwyższe tkwi w zrozumieniu konieczności, którym podlegamy”.
Rene Descar (Kartezjusz) - Francja
„Cogito ergo sum - myślę, więc jestem”,
„Jedyną pewnością jest działalność rozumu”.
Błażej Passcal
Reprezentuje filozofizmy mistycyzm, założenie o prymacie wiary nad wiedzą.

SZTUKA
Velazguez
Rembrandt
Rubens
Architektura
Bernini
Baromini malarze
Velazguez, Rembrandt, Rubens

TWÓRCY I ICH UTWORY
Turguato Tasso „Jerozolima wyzwolona”
Giambattista Marini „Poezje”
Miguel Cerrantes „Przemyślny szlachcic z Donkichote z Maczy”
Molier - „Świętoszek” , „Skąpiec”
La Fonteine „Bajki”
Piere Cornedle „Cyd”
Jan Chrynstom Pasek „Pamiętnik”
Wacław Potocki „Transakcje wojny chocimskiej”
Jan Andrzej Modrzewski „Kanikuła albo Psia Gwiazda” , „Lutnia”

NURTY LITERACKIE
nurt dworski - rozwija się na dworach magnackich i królewskich. Poezja miała zaskakiwać odbiorcę, bawić i uatrakcyjniać uczty. (dworak służy możnym, dobrze się bawić.
Intryguje J. A. Morsztyn, Daniel Nowoborowski.
nurt ziemiański - Sarmaci opanowali szlacheckie dworki, ta literatura przekłada uwagę do rodzimej tradycji, tworzy własną, szlachecką ideologie.
Intryguje W. Potocki, J. C. Pasek.
nurt plebejski - ten nurt rozwija się w miastach. Bohaterem jest Sowizdża.

WZORCE OSOBOWE
sarmata - w dawnych czasach wierzono, że Sarmaci dali początek polskiej szlachcie. Broni złotej wolności, kłuci się ale jest gościnny, skłonny do zabaw.
dworak - człowiek, który służy mężnym, świetnie się bawi, romansuje, bierze udział w dworskich intrygach.

GATUNKI LITERACKIE
komedie
pamiętniki
listy

OŚWIECENIE
(XVIII w. - wiek rozumu i filozofów)

POJĘCIA
racjonalizm - Kartezjusz (myślę, wiec jestem). Istnieje tylko to co możemy poznać rozumem.
empiryzm - świat poznajemy dzięki doświadczeniom. Prawdziwe jest to, co możemy potwierdzić badaniami.
ateizm - skoro istnienie Boga nie można udowodnić to należy je odrzucić.
deizm - odrzuca instytucje Kościoła ale zakłada, że Ktoś stworzył świat - jest więc coś co niepoddane się naszemu poznaniu.
utylitaryzm - dążenie do bycia pożytecznym dla innych. Dobro społeczne jest ważniejsze od dobra pojedynczego człowieka.

ENCYKLOPEDYŚCI
Wolter,
Montesqiusz
Rosseau
Diderot
d'Alembert

FILOZOFOWIE
Kartezjusz
John Locke
Wolte
Immanuel Kant

TWÓRCY I ICH UTWORY
Denis Diderot „Kubuś Fatalista i jego Pan”
Wolter „Kandyd”
John Jakub Rosseau „Julia czyli nowa Meloiza”
Julian Ursyn - Niemcewicz „Powrót Posła”
Wojciech Bogusławski „Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale”
Hugo Kołłątaj „Do Stanisława Małachowskiego Referendarza Koronnego Anonima listów kilka”

Stanisław Staszic „Uwagi nad życiem Zamoyskiego”
„Przestrogi dla Polski”
Józef Wybicki „Pieśń Legionów Polski we Włoszech”
Ignacy Krasicki „Mikołaja doświadczyńskiego przypadki” I pow. Polska
„Myszeida”
„Monachomachia” poematy heroikomiczne
„Antymonachomachia”
bajki:
„Ptaszki w klatce”
„Jagnie i wilcy”
„Filozof”
„Malarze”
satyry:
„Do Króla”
„Żona modna”
„Pijaństwo”
„Świat zepsuty”
„Hymn do miłości ojczyny” I Polski Hymn Narodowy
„Pan Podstoli”

PRĄDY LITERACKIE
klasycyzm - literatura zaangażowana w sprawy kraju
Ignacy Krasicki
Naruszewicz
Franciszek Zabłocki
Franciszek Bohomolec
Julian Ursyn - Niemcewicz
sentymentalizm - nurt uczuciowy, nastawiony na uczucia bardziej niż na cele publiczne i polityczne
Franciszek Karpiński
Salezy Jezierski
Stanisław Bogusławski
Jakub Jasiński
rokoko - dotyczy sztuki użytkowej w literaturze - utwory dworskie
Stanisław Trembecki
Ignacy Potocki
Franciszek Węgierski

PRASA
„Monitor”; „Zabawy przyjemne i pożyteczne”; „Gazeta Narodowa i obca”.

WZORCE OSOBOWE
wykształcony patriota - typ człowieka zadufanego w sobie o małych horyzontach przemyśleniowych, pieniacz i warchoł.
kosmopolita - sfrancuziały mężczyzna myślący wyłącznie o modzie i zabawie.

GATUNKI LITERACKIE
satyry
bajki
komedi

ROMANTYZM
(XVIII w.)

POJĘCIA
irracjonalizm - irracjonaliści negowali dominującą rolę rozumu. W ich twórczości pojawiały się duchy, świat realny przenikał się ze światem fantastycznym. Najważniejsze stało się uczucie. Sięgano do wierzeń
i podań ludowych.
fascynacja przeszłością - (średniowieczem), która była atrakcyjna ze względu na wyraziste wzorce osobowe, atmosferę, tajemniczości, wiary we wszystko co trudne do zrozumienia.
orientalizm - romantycy odwołują się do innych kultur, zwłaszcza wschodnich próbuje zrozumieć mętalność ludzi ze Wschodu. Wielka ich egzotyka, odmienność krajobrazu i sposobu życia.
kultura ludowa - romantycy dostrzegali wielką mądrość prostych ludzi, którzy nie komplikowali świata, wszystko nazywali po imieniu, wierzyli w boską sprawiedliwość.
klasycyzm - kierunek w literaturze i sztuce nawiązujący do wzorów antycznych, na początku XIX w. nazywano go neoklasycyzmem.

TWÓRCY I ICH UTWORY
Johann Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera”
George Byron „Giaur”
Walter Scott „Wawerley”
Wiktor Hugo „Cromwell”
Aleksander Puszkin „Eugeniusz Omiegin”
Michał Lermontow „Poezje”
Zygmunt Krasiński „Nie boska komedia”
Juliusz Słowacki
utwory:
„Kordian”; „Beniowski”
„Poemat dygresyjny”
„W Szwajcarii”
„Balladyna”
„Lambra”
„Godzina myśli”
„Król”
„Duch”

wiersze:
„Hymn”; „Testament mój”; „Grób Agamemnoma”
Cyprian Kamil Norwid „Moja Piosnka II”; „Czarne kwiaty”;
„Vademecum”
Adam Mickiewicz
utwory:
„Oda do młodości”
ballady i romanse:
„Lilije”
„Powrót taty”
„Romantyczność”
„Świtezianka”
„Z rybką”
„Kurhanek Marylki”
„Świteź”
sonety krymskie:
„Stepy akermańskie”
„Burza”
„Cisza morska”
„Żegluga”
„Konrad Wallenrod”
„Grażyna”
„Dziady cz. II, III, IV”
sonety odeskie:
„Liryki lozańskie”; „Pan Tadeusz”
wiersze:
„Nad wodą wielką i czystą”
„Polały się łzy”
„Do matki Polski”
„Śmierć pułkownika”
„Reduta Ordona”
„Niepewność”
bajki:
„Przyjaciele”
„Lis i Kozieł”
Aleksander Fredro „Zemsta”
„Śluby panieńskie”
„Damy i Huzors”
„Trzy po trzy i Pan Geldhab”
„Jowialski”

WZORCE OSOBOWE
poeta - osoba wybitna, zbuntowana przeciwko światu, mająca do spełnienia misję na rzecz ludzkości lub ojczyzny. Musi cierpieć, bo społeczeństwo nie jest w stanie zrozumieć jego wrażliwości o zadań przed nim stojącym.
romantyk - skłonny do namiętności i metafizyki, marzycielstwa, idealizowanie życia i ludzi.
sentymentalista - przesadnie uczciwy, marzycielski, ckliwy.

GATUNKI LITERACKIE
ballada
sonet
dramat romantyczny (duchy)

POZYTYWIZM
(1863-1890)

POJĘCIA
scjentyzm - wiara w to, że wszystko można poznać dzięki nauce, wiedzy i doświadczeniu.
praca u podstaw - rolą ludzi wykształconych jest kształcenie najniższych warstw społecznych. Tylko wykształceni ludzie mają świadomość własnego pochodzenia i potrafią walczyć o tożsamość narodową.
praca organiczna - społeczeństwo jest jak organizm człowieka. W zdrowym społeczeństwie wszystkie grupy społeczne muszę dążyć do rozwijania gospodarki i kultur. Skoro nie można wywalczyć niepodległości należy wzmocnić kraj wewnętrznie.
konsekwencja pracy organicznej - w każdym społeczeństwie istnieją mniejszości narodowe np. Żydzi.. Należy o nich dbać, bo wtedy ich praca będzie służyła ogółowi.
emancypacja - równouprawnienie kobiet.
utylitaryzm - podstawową wartością człowieka jest jego przydatność społeczna.

TWÓRCY I ICH UTWORY
Bolesław Prus
nowele:
„Antek”
„Katarynka”
„Kamizelka”
„Powracająca fala”
„Lalka”
„Faraon”
„Omyłka”
utwory:
„Emancypantki”,
„Anielka”
„Placówka”
„Kartki z podróży”
„Kroniki”
Henryk Sienkiewicz
nowele:
„Janko muzykant”
„Sachem”
„Orso”
„Szkice węglem”
„Bartek zwycięzca”
„Latarnik”
„Za chlebem”
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
utwory:
„Ogniem i mieczem”
„Potop”
„Pan Wołodyjowski”
„Quo Vadis”
„W pustyni i puszczy”
„Krzyżacy”
„Listy z podróży do Ameryki”
„Listy z podróży do Afryki”
„Rodzina Połanieckich”
„Na polu chwały”
„Bez dogmatu”
Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i kara”
„Bracia Karamazow”
Honoriusz Balzak „Ojciec Goriot”
„Stracone Złudzenia”
Charles Dickens „Opowieść Wigilijna”
„Dejriol Caperffldd”
Adam Asnyk
wiersz:
„Daremne żale”

Eliza Orzeszkowa
nowele:
„Dobra Pani”
„Tadeusz”
„A..B..C..”
„Gloria Victis”
powieści:
„Nad Niemnem”
„Maria”
„Meir Ezofowicz”
„Cham”
„Niziny”, „Pamiętnik Wacławy”, „Dziurdziowie”
Maria Konopnicka
nowele:
„Dym”
„Nasz szkapa”
„Mendel Gdański”
„Pan Balcer w Brazylii”
„Miłosierdzie Gminy”
utwory:
„O krasnoludkach i sierotce Marysi”,
„Na jagody”
„O Janku wędrowniczku”
wiersze:
„Rota”
„Jaś niedoczekał”
„W piwnicznej izbie”
„A jak poszedł król na wojne”

WZORCE OSOBOWE
pozytywista - człowiek opierający się na nauce, odrzucający metafizykę, głoszący i realizujący idee pracy organicznej i pracy i podstaw.
filantrop - dobroczyńca, wspierający ubogich.

GATUNKI LITERACKIE
obrazek,
nowela
list
powieść
opowiadanie

MŁODA POLSKA
(koniec XVIII - XIX w.)

POJĘCIA
neoromantyzm - termin używany zamiast nazwy Młoda Polska. Zmęczeni pozytywizmem, twórcy MP zwrócili się w stronę romantyzmu i tam szukali inspiracji.
modernizm - termin podkreśla nowoczesność czasów w odróżnieniu od starego pozytywizmu.
dekadentyzm - świadomość zbliżania się końca wieku rodziła przekonanie o nadchodzącej katastrofie.
fin de siecle - określenie związane z przekonaniem wielu ludzi, że schyłek stulecia jest schyłkiem cywilizacji.
szt. dla szt. - podkreślenie czystości i wolności szt. Szt., jest wartością samą w sobie i nie ma żadnej misji do spełnienia.
impresjonizm - kierunek w szt. głównie w malarstwie. Twórcy koncentrowali się na uchwyceniu tego co ulotne, światła chwili krótkiego wrażenia. Od precyzji i realizmu - ważniejszy nastrój.
przedstawiciele: Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir,
Władysław Podko, Julian Fatot, Jacek Malczewski.
ekspresjonizm - celem nadrzędnym jest ukazanie przeżyć człowieka. Dzieło jest wyrazem tego co czuje twórca. Uczucia i wrażenia nie podlegają ograniczeniom więc ekspresjoniście stosowali szokujące formy wyrazu. Stosowali kontrasty. Starali się oddziaływać na emocje widzów.
symbolizm - symbol ma głębszy metafizyczny wymiar. Jeżeli chcemy dotrzeć do istoty świata to musimy robić to za pomocą symboli -znaków, które mają wiele sensów. Najcz. niejednoznaczne-nie każdy zrozumie.
naturalizm - kierunek w literaturze i sztuce powstały w XIX w. we Francji. Głównym Założeniem było wierne rejestrowanie zjawisk życia bez ich oceny, selekcji, interpretacji, a także brutalne uwydatnianie ciemnych stron życia oraz brzydoty i nędzy.

WZORCE OSOBOWE
dekadent - człowiek podważający podst. wart. społeczne. Przeżywa stany melancholii, frustracji. Szuka ekstremalnych form przeżycia.
cyganeria - luźna grupa artystów prowadzący nieregularny, ekscentryczny tryb życia. Występuje przeciwko ustalonym formom społecznym, poglądom i gustom estetycznym.

TWORCY I ICH UTWORY
Joseph Conrad „Lord Jim”
Henryk Ibsen „Dzika kaczka”
Emil Zola „Germinal”
„Nana”
Gustaw Flaubert „Pani Bovary”
Guy de Maupassant „Baryłeczka”
Maurycy Maeterlinck „Dramaty”
Artur Rimbaud „Statek pijany”
Stefan Mallarme „Wiatr Morski”
Karol Baudelaire „Kwiaty zła”
Gabriela Zapolska „Moralność Pani Dulskiej”
Stanisław Wyspiański „Wesele”
Władysław Reymont „Chłopi”
„Ziemia obiecana”
Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”;
„Syzyfowe prace”;
„Dzieje grzechu”
„Wierna rzeka”
„Popioły”;
„Nagi bróg”
„Uroda życia”
„Puszcza Jodłowa”
„Róża”;
„Uciekła mi przepióreczka”
„Rozdziobią nas kruki, wrony”
„Doktor Piotr”
„Zmierzch”; „Zapomnienie”
„Siłaczka”.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Koniec wieku XIX”
„Evviva l'arte”
„Widok ze Świdnicy do doliny Wierchowej”
Jan Kasprowicz „Szach dzikiej róży w ciemnych smreczynach”
„Cykl sonetów z chałupy”
Leopold Staff „Sonet szalony”; „Ja-wyśniony”
„Kowal”
„Deszcz jesienny”

ANTYWZORZEC
filister - człowiek ograniczony, kołtun.

GATUNKI LITERACKIE
sonet
hymn
saga
opowiadanie
powieść
dramat naturalistyczny i symboliczny

DZWUDZIESTOLECIE MIEDZYWOJENNE
(1918 - 1939)

POJĘCIA
futuryzm - kierunek dążący do ukazania dynamizmu, zmian we współczesnym świecie. Futuryści byli zafascynowani cywilizacją, rozwojem techniki i możliwością człowieka w zakresie wynalazczości.
kubizm - kierunek w sztuce polega na wykorzystywaniu figur geometrycznych jako podst.. element kompozycji.
dadaizm - Negacja tradycji i form społecznych. Pojmowali szt. jako zabawę. Rozbijali zastane znaczenia i tworzyli przypisane zestawienia dźwiękowe.
surrealizm - dążenie twórców szt. od logiki, moralności i estetyki. Próba stworzenia świata ponad realnością tego świata. Wykorzystywali żart, parodie, absurd. np. Salvador Dali.
intuicjonizm - gł. narzędziem poznania wiata jest intuicja i instynkt.
pragmatyzm - postulowanie praktycznego sposobu myślenia i działania.
neoklasycyzm - kierunek w literaturze nawiązujący do epok minionych : barok, klasycyzm, starożytności.

SKAMANDRYCI
Julian Tuwim
Kazimierz Wierzyński
Antoni Słonimski
Jan Lechoń
Jarosław Iwaszkiewicz

FUTURYŚCI
Bruno Jasieński
Stanisław Młodożeniec
Anatol Stern
Tytus Czyżewski

AWANGARDA KRAKOWSKA
Julian Przyboś
Tadeusz Peiper
Adam Wierzych
Jak Brzękowski

POEZJA REWOLUCYJNA
Władysław Broniewski

POECI NIEZRZESZENI
Maria Pawlikowska - Jasnorzewska
Bolesław Leśnia
Leopold Staff
Józef Czechowicz
Jerzy Gilbert

TWÓRCY I ICH UTWORY
James Joyce „Ulisses”
Franz Kafka „Proces”
Marcel Proust „W poszukiwaniu straconego czasu”
Tomasz Mann „Czarodziejska góra”
Ernest Hemingway „Komu bije dzwon”
Wiliam Faulkner „Światłość w sierpniu”
Andre Gide „Lochy Watykanu”
Michaił Bułhakow „Mistrz i Małgorzata”
Erich Maria Remarque „Na zachodzie bez zmian”
Zofia Nałkowska „Granica”; „Medaliony”
„Dym nad Birkenau”
Bruno Schulz „Sklepy cynamonowe”
Stefan Żeromski „Przedwiośnie”
Maria Dąbrowska „Noce i dnie”
Witold Gombrowicz „Ferdydurke”
Jerzy Szaniawski „Dramaty”
„Żeglarz”
„Most”
Stanisław Ignacy Witkiewicz „Szewcy”

WRZORZEC OSOBOWY
futurysta - człowiek występujący przeciwko przyjętym normom społecznym, tradycji kulturalnej konwencjom artystycznym. Głosi hasło zerwania z tradycją. Urzeczony jest cywilizacją.

1 | Strona

---