10) [internet] Spośród współczesnych socjologów w nurt kontroli społecznej wpisują się Albert Reiss, Ivan Nye i Travis Hirschi. W swoich pracach jednak nie przedstawili mechanizmu powstawania dewiacji, a jedynie wyliczyli listę czynników, które sprzyjać mogą konformizmowi grupowemu lub dewiacji, gdy tych czynników brakuje.

Według Reissa na zwiększenie się zachowania dewiacyjnego mają takie czynniki jak:

• osłabienie dotychczasowych mechanizmów kontroli

• brak jasno określonych norm społecznych w grupach odniesienia

• brak internalizacji konformistycznych norm zachowania.^[9]

W ujęciu Hirschiego takimi czynnikami wzmacniającymi konformizm były: przywiązanie do otoczenia, zaangażowanie (zainwestowanie) w działanie konformistyczne, zaabsorbowanie działaniami zgodnymi z normami i przekonanie o konieczności działania zgodnie z normami.

12) [internet] Howard Becker zakladał, że dewiant nie ma wpływu na to, czy jego zachowanie będzie określane jako dewiacyjne i przez to może stać się ofiarą stygmatyzacji.

Howard Becker wprowadził typologię w zależności od postrzegania zachowania jako dewiacyjnego:

• zachowanie błędnie oceniane - gdy jest zgodne z regułami, a postrzegane jest jako dewiacyjne

• zachowanie konformistyczne - zgodne z regułami i nie postrzegane jako dewiacyjne

• dewiacja czysta - jednostka łamie reguły i jej zachowanie jest postrzegane jako dewiacyjne

• dewiacja ukryta (potencjalna) - jednostka łamie reguły, lecz jej zachowanie nie jest postrzegane jako dewiacyjne. jeżeli zakłada się, że dewiacja zależy od społecznej percepcji tego zjawiska, dopóki nie zostanie ona wykryta i określona przez społeczność jako dewiacja, pozostaje jedynie dewiacją potencjalną

19) (s.76-77)Alkoholizm chorobą, bo:

• szkodliwe uzależnienie, które polega na tym, że pomimo tego, iż zażywanie określonego środka chemicznego powoduje negatywne konsekwencje w zyciu osobistym, społecznym, ekonomicznym i duchowym, jednostka nie kończy z nim kontaktu

Choroba alkoholowa, bo ma cechy:

• postępuje nieuchronnie - mimo pozornego zahamowania rozwoju w poszczególnych fazach

• nieuleczalna - alkoholikiem pozostaje się do końca życia, nie da się przywrócić poprzedniej reakcji na alkohol

• chroniczna, prowadzi do śmierci - jedynie abstynencja drogą do zahamowania rozwoju choroby

• podstawowa i pierwotna - nieleczona powoduje powstanie innych chorób organizmu, zawodne myślenie, że wyeliminowanie problemów powodujących picie spowoduje przerwanie picia

Znaczenie dla procesu wychodzenia z uzależnienia:

• nie da się leczyć bez terapii

• nie da się wyleczyć, a jedynie zahamować rozwój choroby

• choroba obecna przez całe życie, nie da się odwrócić reakcji na alkohol

• wyeliminowanie problemów powodujących picie nie powoduje przerwania picia

20) s.78 Cechy alkoholika:

• traci kontrolę nad piciem (ile, jak, kiedy)

• picie odbija się niekorzystnie na nim samym i jego środowisku

• występuje przeciw społecznym normom, tradycjom i zwyczajom spożywania alkoholu

• alkoholizm to choroba a alkoholik to chora jednostka, tak więc wymaga leczenia i pomocy z zewnątrz

• chory traci kontrolę nad przebiegiem swojej relacji z alkoholem

Patologiczny wzór picia (objawy ostrzegawcze stanowiące kryteria diagnostyczne):

• stwierdzenie, że alkohol „coś nam załatwia”

• alkohol odpręża, ośmiela, ułatwia kontakty(picie dla lepszego samopoczucia)

• poszukiwanie, inicjowanie i organiowanie okazji do picia

• picie z chciwością, pospieszne, z wyprzedzaniem kolejek

• subiektywne poczucie utraty kontroli

• powtarzające się przypadki upijania i pozostawania w intoksykacji przez min.2 dni(klinowanie)

• wzrost tolerancji na alkohol(tzw.mocna głowa, pijemy więcej niż poprzednio)

• palimpsety

• picie alkoholu w samotności

• podejmowanie nieudanych prób ograniczenia picia

• unikanie rozmów nt.własnego picia i reagowanie agresją na sygnały z otoczenia dot. ograniczenia picia

• picie pomimo widocznych szkód w życiu osobistym

• picie alkoholu w miejscach do tego nie przeznaczonych(praca)

• powtarzające się przypadki prowadzenia po spożyciu alkoholu

21. nie wiem!

22. Koncepcja rozwoju choroby alkoholowej wg Johnsona

• istota uzależnienia w kategorii procesów emocjonalnych

• ludzkie emocje w postaci wymiaru:

cierpienie stan normalny euforia

• charakter procesu fazowego:

• faza 1 poznanie huśtawki nastrojów - pierwszy kontakt z alkoholem, świadomosć ze jakość emocji zależy od wypitego alkoholu

• faza 2 świadome dążenie do zmiany nastroju - bez kosztów emocjonalnych sporadyczne zażywanie w celu pozytywnych efektów we włąsnym funkcjonowaniu

• faza 3 szkodliwe uzależnienie - koszty emocjonalne, wstyd z powodu picia i wynikających zeń zachowań, osłabienie poczucia własnej wartosci(ego)

• faza 4 samozniszczenia - picie aby „dojsc do siebie”, celem powrót do stanu normalnego a nie osiągniecie stanu intoksykacji

• racjonalizacja - „piję, bo..” a nie dlatego ze jestem uzależniony

projekcja - przerzucanie nienawiście do siebie i poczucia winy na otoczenie, „nie piłbym, gdybyście wy się zmienili”

pamięć selektywna - niepamieć wybranych zdarzeń i zachowań

pamięć euforyczna - przekształcanie i zafałszowywanie rzeczywistości, „postrzeganie swoich zachowań w różowych kolorach”

24. Indywidualne i społeczne funkcjonowanie alkoholika:

• powikłania o charakterze somatycznym(schorzenia układu pokarmowego, nerwowego, krążenia; u kobiet wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu)

• powikłania o charakterze psychicznym(psychozy alkoholowe, np. majaczenia alkoholowe, padaczka)

• upośledzenie uczuciowości

• egoizm

• ograniczenie zainteresowań do zaspokajania najbardziej prymitywnych potrzeb

• zanikają związki uczuciowe z rodziną

• łatwo dochodzi do ekscesów seksualnych

• skutki społeczne

• makroskala

• koszty alkoholizmu, które lokuje się w sferze ochrony zdrowia, opieki społecznej, strat w przemyśle, kosztach wypadków drogowych, koszty wynikające z przestępczości spowodowanej alkoholizmem

• mikroskala

• konsekwencje odczuwane przez otoczenie alkoholika, głównie rodzina

• powiązania z patologią rodziny

• chroniczny stres psychiczny wraz z konsekwencjami zjawiska współuzależnienia

• inne patologie: kazirodztwo, gwałty małżeńskie, zabójstwa, samobójstwa, kradzieże, bójki, awantury, przemoc wobec dzieci i rodziny,

• pogorszenie sytuacji materialno-bytowej

• niszczenie życia uczuciowego

• izolacja od świata zewnętrznego i w efekcie zła socjalizacja dzieci

• zaburzenia ról małżeńskich, rodzicielskich oraz funkcji rodziny

• dezorganizacja życia rodziny

• manipulacja, kłamstwo, udawanie

• „często błędne koło” rozwijanie się uzależnień u dzieci

alkoholizm młodzieńczy - sposób spędzania wolnego czasu, galopujący przebieg (2-3 intensywnego picia powoduje uzależnienie), poważne zaburzenia w rozwoju osobowości (niewykształcona uczuciowosć wyższa, zachowania egoistyczne, często antyspołeczne), rozładowanie frustracji i ułatwienie kontaktów społecznych

alkoholizm kobiecy - duża szybkosć uzależnienia, najczęściej na podłozu problemów emocjonalnych, trudniejszy do wykrycia, bo picie pokryjomu, głębsze przeżywanie wstydu i poczucia winy, znaczniejsza degradacja somatyczna, psychiczna i społeczna

• powiązania z patologią przestępczości nieletnich

• czyżby związane z patologią rodziny po prostu..?

• narkomania

definicja - wewnętrzny przymus używania określonych środków chemicznych w celu odurzania się, mający cechy nałogu

etiologia

- model medyczno-epidemiologiczny -> uzależnienie od narkotyków jest chorobą, która rozprzestrzenia się podobnie do chorób zakaźnych. w ramach tego podejścia dąży sie do wyodrębnienia grup zagrożonych, które jako potencjalne źródło zakażenia należy izolować

- model psychologiczny-> psychopatologia jednostki, wyraz jest zaburzeń interpersonalnych i intrapsychicznych; narkotyk pełni funkcję obronnego systemu organizmu

- model społeczny-> wynika z dysfunkcjonalnosci systemu społecznego, narkotzowanie się jako wyraz nonkonformizmu; uczestnictwo w subkulturze narkomańskiej zaspokaja potrzeby psychologiczne, czyli zaspokaja potrzebę akceptacji, zapewnia identyfikację i poczucie tożsamości

symptomatologia

- stosowanie coraz silniejszych środków, także produkowanych domowymi sposobami, zwiększanie przyjmowanych dawek aż do „złotego strzału”

- konieczność przyjmowanie, objawy odstawienia, itd. jak przy alkoholu

skutki

- wyniszczenie organizmu i zaburzenie wszystkich jego układów

- degradacja psychofizyczna i społeczna

- poszerzanie się przejawów patologii (przestępczość, prostytucja)

- wypadkowość związana z zaburzeniami kontroli zachowania

- AIDS

- stępienie sprawności intelektualnej, osłabienie woli, egoizm, zanik uczuciowości wyższej

- izolacja, wypadanie z ról społecznych

- wg Seeversa podsumowując:

• zaburzenia psychiczne o różnym czasie trwania

• zaburzenia psychomotoryczne

• zanik norm etycznych, moralnych, przestępczość i rozpad życia rodzinnego

• medyczne powikłania

• straty ekonomiczne jednostki i społeczeństwa

1. uzależnienia i samobójstwo - podobieństwa i różnice

podobieństwa

- wynik zaburzeń psychicznych, mechanizm obronny jednostki, z uzależnienia wynika czasem samobójstwo, obydwa zjawiska to procesy

róznice

- uzależnienie to sposób ucieczki do problemów a samobójstwo to sposób rozwiązania problemów

- uzależnienie może wystąpić bez śmierci podmiotu; samobójstwo to tylko udany akt zabicia się

-w samobójstwie świadomy zamiar, a w uzależnieniu wpadniecie w nałóg niezamierzone

- itd.

28) problemy definicyjne - niemożliwość dotarcia do „samobójców prawdziwych” w związku z czym badaia tylko na próbach samobójczych; działania o charakterze suicydalnym niezwykle złożone

problemy typologiczne-złożonośc zjawiska warunkuje uwzględnienie wielu zjawisk jedynie z pozoru tożsamych

problemy moralne - rozstrzyganie problemu winy i odpowiedzialności za działania suicydalne; potepienie samobójców łaczy się z przekonaniem o ograniczonej wolności yboru i dysponowania własną osobą w tym zakresie

problemy prawne - ?

29) definiowanie samobójstw

wg Durkheima każdy przyoadek śmierci będący bezpośrednim lub pośrednim wynikiem działania lub jego zaniechania przejawianego przez ofiarę zdajacą sobei sprawę z jego skutków

klasyfikacja samobójstw

• wg Durkheima - anomiczne (nieumiejętnosć sprostania wymaganiom jakie niesie życie)

• na tle rozluźnienia lub zerwania więzi między jednostką a społeczeństwem

• dot. osób przywiązanych do istniejacego porządku społecznego i jest przejawem rozregulowania określonego ładu normatywnego

• wyzwalać mogą: kryzysy gospodarcze lub systemowe, nagłe wzbogacenie, utrata pracy lub gwałtowny awans społeczny(odrywa jednostkę od dotychczasowego środowiska)

• egoistyczne (brak zainteresowania wyzwaniami życiowymi)

• osoby, które nigdy nie wytworzyły silnych więzi ze środowiskiem

• można nazwać manifestacją woli jednostki, gdyby nie towarzyszące poczucie wyobcowania

• altruistyczne(efekt przesocjalizowania)

• często przejawia sie w postaci heroicznej np. dla ratowania drugiego człowieka, dla jakiejś idei

• fatalistyczne ( wywołane zdarzeniem losowym)

• uwięzienie, kalectwo, przypadki eutanazji

• nieopisane zbyt dokładnie przez Durkheima i jego zwolenników, cieżko odróżnić od anomicznego

(Pospiszyl s.104)

30) główne koncepcje zachowań suicydalnych

Wg różnych autorów samobójstwo ma różne cechy. Definicje zakładają najczęściej, ze czyn samobójczy cechuje się czynnym zamiarem jego podjęcia(Durkheim). Płużek zauważa, że sytuacja samobójcza stanowi swoiste kontinuum od myśli samobójczych przez tendencje samobójcze, uporczywe myśli o samobójstwie aż do aktu. Hołyst zwraca uwagę że każdy z etapów dokonuje specyficznej selekcji jednostek, angażując coraz mniej osób. Ringel zwraca uwagę na egoizm jednostki i zjawisko agresji kierowanej na siebie, co ostatecznie daje efekt w postaci samobójstwa. W przypadku młodzieży zwraca uwagę na nerwicę egzaminacyjną, która jest objawem konfliktu zalegającego między rodzicami a dzieckiem. Dziecko ma poczucie winy wobec rodziców, nie może ono ofiarować im nic wymiernego w zamian za to, co otrzymuje, dziecko staje się ciągłym dłużnikiem.

31) czynniki i przyczyny

• płeć (bardziej zagrożeni mężczyźni)

• wiek (tradycyjnie wzrost wraz z wiekiem, obecnie tendencja odwrotna)

• wykształcenie (im wyższe wykształcenie tym niższe ryzyko; nie dotyczy studentów gdzie odsetek samobójstw relatywnie wyższy)

• wykonywany zawód (reprezantanci zawodów wolnych, robotnic rolni i budowlani, itd)

• stan cywilny (osoby stanu wolnego częściej)

• warunki ekonomiczne (podatni ci, co mają więcej do stracenia)

• miejsce i region zamieszkania (kiedyś większy w miastach, teraz na wsi)

• rasa (Japończycy najczęściej, Murzyni najrzadziej - ale tendencja wzrostowa

32) rozmiary zjawiska - duże, dokonanych setki tysięcy rocznie, prób samobójczych dużo więcej

główne tendencje w rozwoju - tendencja wzrostowa w Polsce i całej Europie.

zapobieganie samobójstwom - ?

34) Typy homoseksualistów:

• typ zdobywcy - nie potrafi nawiązać stałych związków, interesuje się jedynie procesem zdobywania

• typ siłacza - zainteresowanie skupione na własnym ciele, pragnie raczej być obiektem zainteresowania i podziwu, aniżeli zainteresowania erotyczne

• typ nienawidzący kobiet - głownie ci, którzy mieli patologiczny i traumatyczny kontakt z matką lub przeżyli zawód miłosny z partnerką

Typy homoseksualizmu:

• pseudohomoseksualizm - podłoże motywacyjne a nie homoseksualne (np.korzysci materialne)

• homoseksualizm rozwojowy - zaleganie fazy metatropicznej lub innej fazy rozwoju seksualizmu dziecięcego

• homoseksualizm zastępczy - wynika z nerwica lub niedojrzałosci osobowości, przejawia isę w lękach przed osobami płci przeciwnej

• homoseksualizm właściwy - zachowania i wyobrażenia homoseksualne, pewne cechy osobowości

Leczyć można i należy tylko homoseksualizm zastępczy

35) Kierunki i zasady pomocy osobom homoseksualnym

Terapia możliwa jest tylko gdy tendencje heteroseksualne wykazują charakter przytłumiony, a stereotyp świeży, nieutrwalony. W przypadku homoseksualizmu zastępczego leczenie jest analogiczne jak w przypadku nerwic, itd.

Pomoc potrzebna ze względu na problemy w funkcjonowaniu indywidualnym i społecznym spowodowane ostracyzmem. R.Eichberg upatruje podstawę rozwiązania problemów w ujawnieniu się, co zapewnia jednostce nieskrępowany rozwój społecznie akceptowany. Jest to proces konieczny, gdyż dopiero wtedy może kształtować się własna tożsamość. Ukrywanie preferencji seksualnych blokuje możliwość satysfakcjonujących kontaktów interpersonalnych.

Ważna jest takze akceptacja własnej odmienności.

Postawa ostracyzmu społecznego powoduje przede wszystkim ograniczenia np. w sferze zatrudnienia, odmawiania statusu rodziny, praw małżeńskich, wychowywania dzieci, niektórych praw majątkowych a takze zagrożenie osobistego bezpieczeństwa.

45. Psychospołeczne, medyczne, etyczno-religijne i prawne aspekty eutanazji.

Psychospołeczne aspekty eutanazji:

I Istnieją dwa krytyczne etapy choroby, w których pojawia się pragnienie śmierci:

• związany z rozpoznaniem choroby i wówczas może to wynikać z lęku przed antycypowaną przyszłością , generującego chęć ucieczki przed nią(pacjent wyobraża sobie potencjalne cierpienie i własną niepełnosprawność)

• pojawia się w stanie terminalnym choroby - tu pragnienie śmierci powoduje rozwijający się stan depresyjny, utrata wiary w sens życia, lęk, niepokój duchowy i rozterki egzystencjonalne ( stan taki może powodować ograniczenie możliwości świadomego wyboru rozwiązań dotycz. dalszego życia lub śmierci)

II Trzy aspekty rozpatrywania reakcji na chorobę:

1. interpsychiczny- odnosi się do tego co pacjent myśli, postrzega i czuje( bagatelizowanie lub niedostrzeganie choroby lub przesadne na niej skupianie; lęk, wstyd, gniew, obojętność)

2. behawioralny- związany z tym, w jaki sposób jednostka zachowuje się wobec choroby, jak komunikuje innym swój stan i jak poszukuje pomocy( opanowanie, selektywna komunikacja, ukrywanie; próba zmierzenia się z chorobą, postawa bierna, poszukiwanie oparcia w innych, zaprzeczanie istnieniu choroby- postawy bierne lub aktywne, pogodzenie lub bunt)

3. społeczny- dotyczy tego jak choroba wpływa na jego interakcje z innymi ludźmi

III Pojęcie subiektywnej oceny jakości życia w terminalnym okresie choroby:

Def. - obraz własnej sytuacji życiowej człowieka chorego odnoszący się do pewnego fragmentu czasu i porównywany do określonego wzorca idealnego, będącego zarazem przedmiotem pragnień jednostki.

Przesłanką dokonania eutanazji i jej usprawiedliwienia staje się fakt pozostawania jednostki w takiej sytuacji, gdy potrzeba uśmierzenia intensywnego i nieustannego bólu, cierpienia czy rozpaczy pacjenta, spowodowanych jego nieuleczalna chorobą, znacznie przewyższa korzyść, jaką może przynieś dalsze przedłużanie życia.

W aspekcie społecznym twierdzi się jednak że zasada niezabijania stanowi podstawę ochrony zbiorowości, stąd zgoda ofiary na eutanazję( w tym ujęciu zabójstwo) nie może uprawomocnić tego faktu, niezależnie od okoliczności.

Medyczne aspekty eutanazji:

• lekarz powołany jest do zwalczania cierpienia fizycznego i moralnego pacjenta, nawet przy użyciu środków pośrednio stanowiących przyczynę szybszej śmierci pacjenta

• obowiązkiem lekarza jest walczyć o życie człowieka, ale nie wbrew jego woli (jedynie jednostka jest wyłącznym dysponentem własnego życia)

ZASADY TE NIE MAJĄ JEDNAK ZASTOSOWANIA W WYKONYWANIU ZABIEGÓW EUTANATYCZNYCH

Środowisko lekarskie nie przejawia jednorodnych postaw wobec problemu eutanazji.

Jedni twierdzą, że jeśli wszelkie inne środki zawiodą i pacjent nie radzi sobie z własnym cierpieniem wyrażając pragnienie jego przerwania przez skrócenie życia- należy mu w tym pomóc.

Drudzy optują za rozwojem nauki o objawowym leczeniu ludzi umierających, której głównym celem byłby rozwój metod farmakologicznych i psychoterapeutycznych walki z bólem i cierpieniem.

Lekarze często wysuwają argument o niewielkiej społecznej potrzebie eutanazji, bowiem odsetek osób terminalnie chorych, wyrażających prośbę o eutanazję, usiłujących popełnić samobójstwo, dokonujących je lub grożących jego dokonaniem jest znikomy. (zwolennicy legalizacji eutanazji traktują to jako argument do swojego stanowiska)

Środowisko lekarskie ogranicza kompetencje lekarza w zakresie ingerencji w ludzkie życie jedynie do możliwości podejmowania decyzji o zaniechaniu sztucznego podtrzymywania życia w sytuacji nie rokującej poprawy.

NIE MOŻNA DOPROWADZIĆ DO SYTUACJI, W KTÓREJ PACJENT MÓGŁBY WIDZIEĆ W LEKARZU OSOBĘ, KTÓRA BYĆ MOŻE KIEDYŚ ZADA MU ŚMIERĆ, NAWET JEŚLI WYRAZI NA NIĄ ZGODĘ I BĘDZIE ONA ŁAGODNA.

Kodeks Etyki lekarskiej: bezwzględny zakaz eutanazji łagodzony jest zwolnieniem z obowiązku podejmowania i prowadzenia uporczywej terapii, stosowania środków nadzwyczajnych oraz reanimacji, co uzależnione jest od decyzji lekarza podjętej na podstawie oceny szans leczniczych.

Etyczno-religijne aspekty eutanazji:

Z etycznego punktu widzenia eutanazja jest niedopuszczalna, albowiem narusza podstawowe prawo człowieka do życia. Prawo wolności stanowienia o własnym życiu jest tu traktowane jako wtórne i nie może obejmować prawa do decydowania o własnej śmierci, bądź śmierci innych, niezależnie od motywów będących podstawą podjęcia takiej decyzji.

Wzmacniane jest to religijną zasadą, wedle której człowiek nie jest dysponentem-właścicielem swojego życia, bowiem „Bóg jest Panem życia, od jego początku aż do końca”.

Prawne aspekty eutanazji:

W Polsce eutanazja jest przestępstwem przeciwko życiu, jednakże zabójstwo takie jest zagrożone znacznie niższą karą aniżeli zabójstwo człowieka w innych okolicznościach (zabójstwo uprzywilejowane).

W polskim prawie problem eutanazji regulują następujące przepisy:

Kodeks karny: art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Zawarta w komentarzu urzędowym kodeksu karnego wykładnia art. 150 § 1 k.k. określa eutanazję jako wszelkie działania i zaniechania zmierzające do pozbawienia życia człowieka pod wpływem współczucia i na jego żądanie. W polskim prawie karnym eutanazja to zabójstwo człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego.

7

---