BADANIA STATYSTYCZNE

Właściwe przygotowanie badania gwarantuje powodzenie badania statystycznego. To też niezmiernie ważny jest wybór odpowiedniej metody badania do dyspozycji jest (schemat ):

1. Badanie pełne (całkowite)

2. Badanie częściowe (niepełne)

3. Tzw. metody pośrednie (interpolacja i ekstrapolacja)

Wybór metody badania uzależniony jest od czynników natury statystycznej (cel, przedmiot i zakres badania, oraz stopień jego szczegółowości) i pozastatystycznej (dostępne zasoby ekonomiczne oraz ograniczony czas).

Schemat: rodzaje badań statystycznych

Podział metod badań statystycznych związany jest z udziałem zbiorowości statystycznej w badaniu. Wyróżniania się badanie pełne, częściowe oraz tzw. metody pośrednie.

Badanie pełne

Metoda badania pełnego polega na pełnej obserwacji zbiorowości statystycznej. Każda jednostka tej zbiorowości jest poddana badaniu, czyli zbierane są informacje o wszystkich jednostkach statystycznych zbiorowości. Do badań tego typu zaliczany jest:

• spis statystyczny

• rejestracja statystyczna

• sprawozdawczość statystyczna

Spis statystyczny

Spis statystyczny jest cyklicznym bądź jednorazowym badaniem pełnym, dostarczającym niezbędnych informacji o stanie i strukturze zjawiska w określonym momencie. Badanie polega na zebraniu informacji o każdej jednostce statystycznej przez rachmistrzów spisowych i umieszczeniu ich na formularzach spisowych. W Polsce do najważniejszych spisów statystycznych należą: Narodowy Spis Powszechny i Mieszkań (ostatni w 2002 r., planowany w 2011 r.), Powszechny Spis Rolny (ostatni w 2002 r., planowany w 2010 r. ).

Rejestracja statystyczna

Rejestracja statystyczna to badanie pełne polegające na systematycznym (bieżąca rejestracja statystyczna), rzadziej jednorazowym (doraźna rejestracja statystyczna) notowaniu zdarzeń i faktów będących przedmiotem badania. Prowadzona jest przez odpowiednie instytucje (np. sądy, organy administracji publicznej) i polega na udzielenia informacji objętych tematem rejestracji, w określonym miejscu rejestracyjnym oraz w określonym czasie (np. ewidencja działalności gospodarczej, ewidencja pojazdu)

Sprawozdawczość statystyczna

Sprawozdawczość statystyczna to rodzaj pełnego badania statystycznego, odbywającego się na zasadzie przekazywania przez podmiot zobligowany przepisami prawnymi, danych statystycznych do instytucji organizujących badanie. Dane te, przekazywane są za pomocą sprawozdań statystycznych (wypełnionych formularzy). Przykładem takiej sprawozdawczości mają przedsiębiorstwa prowadzące pełną księgowość. Przedsiębiorstwa przekazują do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) informacje m.in. o wynikach finansowych, stanie zatrudnienia.[1]

Badanie częściowe

Badanie częściowe (niepełne) obejmuje obserwacją wybrane części populacji generalnej (próbę). Wyniki obserwacji dokonane na próbie mogą być uogólniane na całą populacje.

Badanie to jest zalecane w przypadkach gdy:
• proces obserwacji związany jest ze zniszczeniem bądź uszkodzeniem badanego produktu (np. crash testy ),
• badana zbiorowość jest zbyt liczna, proces badania byłby czasochłonny i kosztowny (np. badanie preferencji politycznej mieszkańców Polski).

Wyróżnia się następujące metody (rodzaje) badań częściowych:

• metoda reprezentacyjna

• metoda monograficzna

• metoda ankietowa

Badanie reprezentacyjne

Badanie reprezentacyjne polega na obserwacji grupy jednostek wybranej z populacji generalnej. Próba ta powinna być reprezentacyjna dla całej populacji, czyli musi spełniać dwa warunki: musi być stosunkowo liczna, oraz dobrana w sposób losowy. Losowanie jednostek do próby musi być takie, aby rezultaty badania mogły być przeniesione na całą populacje. W ten sposób badana jest m.in. kontrola jakości produktów, warunki mieszkaniowe, wstępna ocena plonów w rolnictwie.

Badanie monograficzne

Badanie monograficzne sprowadza się do wszechstronnego opisu i szczegółowej analizie wybranej (zwykle wybór jest celowy) jednostki lub niewielkiej grupy jednostek badanej zbiorowości statystycznej. Obserwacja umożliwia dokładne poznanie cech przedmiotu badania w formie ilościowej i jakościowej. Metoda monograficzna używane jest do badania m.in. rozwoju społecznego krajów, miast, wsi.

Badanie ankietowe

Badanie ankietowe przeprowadzane jest najczęściej w sytuacjach, gdy celem badania jest ustalenie opinii o konkretnych faktach. Dane statystyczne o zbiorowości lub zjawisku gromadzone są przy pomocy ankiet (formularz zawierający pytania odpowiednio zaprojektowane). Badanie stosowane jest w celu m.in. ustalenia opinii określonej grupy ludzi o produkcie, wydarzeniu.

Metody pośrednie

Metody pośrednie (szacunek statystyczny) polegają „na ustaleniu pewnych wielkości lub właściwości nieznanej zbiorowości na podstawie zbiorowości znanej, pozostającej nią w określonym związku.”. Rozróżniane są dwie metody:

• interpolacja

• ekstrapolacja

Interpolacja

Interpolacja polega na oszacowaniu hipotetycznej wartości cechy na podstawie pozostałych (sąsiednich) znanych wartości.

Ekstrapolacja

Ekstrapolacja sprowadza się na oszacowaniu hipotetycznej wartości wykraczającej poza okres badania. Szacunek statystyczny wykorzystywany jest w przypadkach kiedy nie jest możliwe lub mija się z celem zastosowanie badania pełnego, a nawet częściowego.

---