Program pracy z uczniem mającym trudności w czytaniu i pisaniu

ZAŁOŻENIA PROGRAMU:
Jednym z ważnych problemów współczesnej szkoły jest zagadnienie niepowodzeń szkolnych, które rozpatruje się wieloaspektowo zarówno od strony przyczyn, objawów, jak i możliwości ich przezwyciężenia. W zależności od źródeł niepowodzeń szkolnych, a więc uwarunkowań środowiskowych, wychowawczych czy też tkwiących w samych uczniach, podejmuje się różne sposoby pracy w celu ich likwidacji. Dzieciom o stosunkowo niewielkich trudnościach w nauce wystarcza pomoc rodziców i współpracującego z nimi nauczyciela. Na podstawie opinii z poradni psychologiczno - pedagogicznej, zawierającej wskazania dotyczące terapii i sposobu postępowania z dzieckiem, nauczyciel proponuje dodatkowe ćwiczenia w szkole i w domu.

Program ten został opracowany dla uczniów klas I-III. Będzie realizowany jeden raz w tygodniu po 45 minut na zajęciach pozalekcyjnych w szkole.

Ukierunkowany jest na potrzeby dzieci mających trudności z opanowaniem umiejętności czytania i pisania.

PROGRAM OPRACOWAŁAM NA PODSTAWIE:
- opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej,
- poczynionych spostrzeżeń i obserwacji,
- informacji od rodziców.

CELE OGÓLNE
1. Wspomaganie rozwoju dziecka w przyjaznym i bezpiecznym środowisku.
2. Uwzględnienie indywidualnych potrzeb dziecka oraz troska o zapewnienie równych szans rozwoju.
3. Wzmocnienie wiary we własne siły i możliwości osiągnięcia sukcesu.
4. Usprawnianie techniki czytania i pisania.
5. Ćwiczenia koncentracji uwagi.
6. Wzbogacanie słownictwa.
7. Wdrażanie do samokontroli popełnionych błędów.
8. Kształcenie umiejętności stosowania reguł ortograficznych podczas pisania.

CELE OPERACYJNE:
- Uczeń potrafi słuchać i wypowiadać się na określony temat.
- Prawidłowo odtwarza kształt liter.
- Poprawnie przepisuje, pisze tekst z pamięci i ze słuchu.
- Zna i stosuje poznane zasady ortograficzne.
- Pisze we właściwym tempie.
- Czyta sylabami i w miarę możliwości całościowo.
- Usprawniają się zaburzone funkcje percepcyjno - motoryczne.
- Dostrzega i koryguje popełnione błędy.

METODY PRACY:
- Metody oparte na ćwiczeniach, które wspierają i stymulują naturalny rozwój dziecka.
- Uczenie z zaangażowaniem wielu zmysłów naraz: słuchu, wzroku i dotyku.
- Stosowanie metod aktywizujących.

ZASADY PRACY Z DZIECKIEM:
1. Pełna indywidualizacja pracy na zajęciach - dostosowanie przebiegu zajęć do rodzaju, zakresu i stopnia nasilenia zaburzeń występujących u uczniów.
2. Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dzieci, zapewnienie warunków do poprawnego wykonania ćwiczeń - wybór określonych zadań, stworzenie warunków do ich realizacji.
3. Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostszych do bardziej złożonych.
4. Utrwalanie prawidłowych umiejętności i likwidowanie niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu - utrwalanie danej czynności przy rozłożeniu jej w czasie.
5. Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do możliwości dzieci.
6. Mobilizowanie dzieci do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych zabaw i ćwiczeń - opracowywanie indywidualnych zadań dla danego dziecka, stosowanie różnych form pracy.

Trudności w przyswajaniu treści programowych, wynikające z zaburzenia lub obniżenia analizy i syntezy wzrokowej, można zmniejszyć lub zlikwidować poprzez prowadzenie systematycznych ćwiczeń.

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową
Na materiale obrazkowym:
1. Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach - loteryjki obrazkowe, domino obrazkowe, dobieranie par przedmiotów.
2. Układanie według zasady podobieństwa - wyszukiwanie różnic i podobieństw, dobieranie obrazka do jego schematu.
3. Rozpoznawanie czynności i rozumienie sytuacji przedstawionej na obrazku - dobieranie obrazków z określoną czynnością, nazywanie czynności, demonstrowanie ruchem czynności przedstawionej na obrazku, odgadywanie czynności przedstawionej ruchem, wyszukiwanie obrazków opisywanych słownie.
4. Rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawionych na obrazkach - porządkowanie historyjek obrazkowych, dobieranie dobrych i złych obrazków do podanego napisu, opowiadanie historyjki.
5. Składanie całości z części - dobieranie części do całości, układanie obrazków po ich uprzednim rozcięciu.

Na materiale geometrycznym:
1. Odpoznawanie jednakowych kształtów - różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, koloru, wielkości, szeregowanie figur według określonych zasad, dobieranie odpowiedniego rysunku.
2. Prawidłowe wyróżnianie narysowanych figur - obrysowywanie prostych figur, kopiowanie przez kalkę, łączenie kropek, rysowanie z pamięci.
3. Wyróżnianie i odtwarzanie narysowanych figur - geometryczne loteryjki, mozaikowe układanki, geometryczne domino, różnicowanie kształtów, odtwarzanie z pamięci prostych układów klocków i wcześniej widzianych wzorów.

Na materiale literopodobnym:
1. Odpoznawanie znaków graficznych i liter - segregowanie liter, wyszukiwanie takiej samej litery wśród innych, wyszukiwanie liter w tekście, odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów.
2. Różnicowanie znaków graficznych i liter podobnych - segregowanie podobnych liter, domino literowe, różnicowanie mylonych liter.
3. Odpoznawanie i różnicowanie sylab - wyszukiwanie sylaby demonstrowanej wśród innych, wyodrębnianie sylab w wyrazach, domino sylabowe.
4. Odpoznawanie i różnicowanie wyrazów trzyliterowych - wyszukiwanie takich samych wyrazów, wyszukiwanie wyrazów podobnych.

Zaburzenia w zakresie percepcji słuchowej niekorzystnie wpływają na całokształt rozwoju dziecka, zakłócają prawidłowy przebieg czytania i pisania. Największe trudności dzieciom z obniżonym lub zaburzonym poziomem analizy i syntezy słuchowej sprawia składanie poszczególnych dźwięków w całość przy czytaniu i rozkładaniu wyrazów na odrębne dźwięki przy pisaniu.

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchową
1. Odtwarzanie struktur dźwiękowych - odtwarzanie struktur dźwiękowych według wzoru, różnicowanie dźwięków, graficzne odtwarzanie słyszanych dźwięków.
2. Różnicowanie sygnałów dźwiękowych - określanie strony, z której dochodzi dźwięk, rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty lub instrumenty, zastępowanie poleceń słownych przez sygnał dźwiękowy lub system dźwięków.
3. Wyróżnianie wyrazów w zdaniu - podział zdania na wyrazy, liczenie wyrazów w zdaniu, kończenie rozpoczętego zdania, budowanie zdania z podanego wyrazu.
4. Wyróżnianie sylab - podział wyrazu na sylaby, zabawa w kończenie słów, zabawa z piłką lub bębenkiem(rzucanie lub wystukiwanie sylab), rebusowe loteryjki, wyszukiwanie wyrazów w wyrazie, liczenie sylab w wyrazie, układanie wyrazów z sylab, uzupełnianie wyrazów brakującymi sylabami.
5.Wyróżnianie głosek - wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie, wyodrębnianie głosek z wyrazów, różnicowanie głosek podobnych fonetycznie, segregowanie obrazków, których nazwy zaczynają się od określonej głoski, łączenie rysunków według określonej zasady, tworzenie wyrazów z ostatnich głosek pokazywanych obrazków lub z pierwszych liter, kojarzenie głoski z literą.
6. Ćwiczenia w czytaniu - ćwiczenia syntezy sylabowej (sylaba w okienku), ćwiczenia syntezy głoskowej, ćwiczenia czytania z przeciąganiem, sylabowe i obrazkowo - sylabowe domina, dobieranie podpisu do obrazka.

Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo - ruchową 1. Podnoszenie ogólnej sprawności i koordynacji ciała - ćwiczenia w marszu, biegu, ćwiczenia na równoważni, zabawy skoczne, zabawy ze skakanką.
2. Usprawnianie manipulacji przedmiotami - zabawy z piłką lub z balonem, rzucanie do celu, zabawy z woreczkami, przenoszenie piramidek ułożonych z pudełek czy z klocków, rozpoznawanie przedmiotów z zawiązanymi oczami, dopasowywanie elementów o tych samych kształtach.
3. Kojarzenie doznań ruchowych z obrazami graficznymi - kreślenie dużych, płynnych linii chorągiewką w powietrzu, patykiem na piasku lub kredą na tablicy, zamalowywanie dużych powierzchni, zamalowywanie dużych figur na tablicy lub arkuszu papieru.
4. Przyzwyczajanie do kontroli wykonywanego ruchu graficznego - obrysowywanie szablonów figur, kopiowanie przez kalkę, malowanie w obrębie konturów, rysowanie po śladzie, kolorowanie obrazków, labirynty, łączenie wyznaczonych punktów.
5. Usprawnianie celowych ruchów rąk oraz ich współdziałanie - wydzierani, wycinanki, wyklejanki, lepienie z plasteliny, zabawy konstrukcyjne, majsterkowanie, układanie kompozycji według wzoru, nawlekanie koralików, malowanie pędzelkiem na szkle.
6. Ćwiczenia dokładnej kontroli nad ruchami graficznymi - rysowanie, układanie wzorów, szlaczków, zagadki rysunkowe, kreślenie linii poziomych, pionowych, skośnych, kropkowanie kwadratów, kończenie rysunku według wzoru.
7.Ćwiczenia kontroli nad wykonywaniem ruchów w odtwarzaniu symboli graficznych - rysowanie po śladzie znaków graficznych, kreślenie kształtów literopodobnych w liniach.

OCZEKIWANE EFEKTY:
- Uczeń zna i poprawnie zapisuje wszystkie litery.
- Potrafi poprawnie przepisać tekst z uwzględnieniem prawidłowego kształtu, proporcji i łączenia.
- Popranie pisze tekst z pamięci zgodnie z podaną treścią.
- Stosuje podstawowe zasady ortograficzne.
- Potrafi samodzielnie dostrzec i skorygować popełnione błędy.
- Poprawnie dokonuje analizy i syntezy słuchowej wyrazów.
- Czyta sylabami i w miarę możliwości całościowo.
- Rozumie samodzielnie czytany tekst.
- Potrafi samodzielnie ułożyć i poprawnie zapisać kilkuzdaniową wypowiedź.
- Chętnie i poprawnie wypowiada się, stosując wzbogacony słownik.
- Potrafi poprawnie nauczyć się krótkich tekstów na pamięć.
- Potrafi w miarę swoich możliwości zapanować nad stresem związanym z czytaniem i pisaniem.

EWALUACJA ZAJĘĆ:
Dokonując oceny zdobytych wiadomości i umiejętności biorę pod uwagę: znajomość liter, poprawność dokonywania analizy i syntezy słuchowej wyrazów, poziom graficzny pisma w czasie przepisywania, tempo pisania, umiejętność pisania z pamięci, tempo i technikę czytania, umiejętność czytania ze zrozumieniem, znajomość i poprawność stosowania poznanych zasad ortograficznychW tym celu stosuję następujące narzędzia ewaluacyjne:
- Zestaw obowiązujących liter małych i wielkich, drukowanych i pisanych.
- Test E. Grzegorzewskiej sprawdzający tempo pisania. Polegał on na pisaniu wyrazu "domek" - Prace plastyczne przedstawiające narysowane postacie oraz przepisywany przez ucznia tekst
. - Test J. Konopnickiego określający tempo czytania.

MATERIAŁ DO ĆWICZEŃ OPRACOWAŁAM W OPARCIU O:
- M. Bogdanowicz "Trudności w czytaniu i pisaniu".
- B Zakrzewska "I ty będziesz dobrze pisać".
- B. Zakrzewska " Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu".
- B. Zakrzewska "Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń".
- W. Turewicz "Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w kl. I-III ".
- M. Patzerowa "Czytam, piszę i rysuję".
- B. Zakrzewska "Moje dziecko źle czyta i pisze".
- Materiały z warsztatów organizowanych przez CEN i SODN w Suwałkach.

1

---