OBJAWY CHOROBOWE

Objawy chorobowe ukł. Oddechowego:

• Ogólnoustrojowe (osłabienie, stany podgorączkowe, bóle kostne i mięśniowe, niedokrwistość, brak apetytu itp.)

• Miejscowe (wynikające z toczenia się choroby w określonym odcinku tego układu.

Najczęstsze objawy to:

-kaszel, wykrztuszanie plwociny, krwioplucie, duszność, świsty, ból w klatce piersiowej, chrypka, bezgłos.

Objawy chorobowe ukł. Krążenia:

- duszność, obrzęki, sinica (centralna- występuje w wadach wrodzonych serca z przeciekiem z prawej strony ku lewej oraz w sercu płucnym. Pojawia się na powierzchniach o obfitym ukrwieniu jak spojówki, podniebienie, język oraz wewnętrzna strona warg i policzków; Obwodowa- pojawia się wyłącznie na ochłodzonych powierzchniach o słabym ukrwieniu, jak: uszy, nos, policzki, zewnętrzna strona warg, palce, dłonie i stopy.), omdlenia, ból w klatce piersiowej, zaburzenia „bicia” serca.

Objawy chorobowe ukł. Pokarmowego:

- odbijanie, zgaga, mdłości i wymioty, czkawka, wzdęcia, biegunki, zaparcia, nieotrzymanie kału, ból w okolicy brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego.

Objawy chorobowe dotyczące skóry i tkanki podskórnej:

- rumień i inne nieswoiste wysypki skórne, zaburzenia czucia skórnego, umiejscowiony obrzęk, guzek, guz skóry i tkanki podskórnej.

Objawy chorobowe ukł. nerwowego i mięśniowo - kostnego:

- zaburzenia ruchów mimowolnych, nieprawidłowości chodu i poruszania się , inne zaburzenia koordynacji ruchów.

Objawy chorobowe ukł. moczowego:

- nieotrzymanie moczu, zatrzymanie moczu, krwiomocz, ból z zaburzeniami oddawania moczu, bezmocz i skąpomocz, wielomocz, wydzielina z cewki moczowej.

Inne objawy:

- gorączka, ból głowy, złe samopoczucie, omdlenie i zapaść, drgawki, wstrząs, nadmierne pocenie.

ODWODNIENIE

Odwodnienie- stan organizmu wynikający ze wzmożonej utraty płynów.

OBJAWY I PRZEBIEG: Do odwodnienia ustroju dochodzi już wtedy, gdy utrata wody wynosi 1% ciężaru ciała. Widoczne objawy odwodnienia występują przy zmniejszeniu masy ciała o 3%, natomiast przy utracie masy ciała wynoszącej powyżej 10% objawy te mają ciężki, zagrażający życiu człowieka charakter. Najczęstszą przyczyną odwodnienia ustroju jest biegunka i/lub wymioty. Odwodnienie może wystąpić również w przebiegu gorączki, zwłaszcza w upalny dzień, jeśli organizm nie otrzymuje zwiększonej ilości płynów. Ponadto odwodnienie rozwija się w również przebiegu nierozpoznanych, lub źle leczonych schorzeń takich jak: cukrzyca, moczówka prosta, niewydolność nerek. Niewielkie odwodnienie zwykle nie daje zauważalnych objawów klinicznych .Odwodnienie najczęściej dotyczy dzieci.
W odwodnieniu umiarkowanym dziecko może być niespokojne, pobudzone, jest spragnione, pije łapczywie. W czasie płaczu nie ma łez, a błona śluzowa jamy ustnej i język są suche, obłożone nalotem. Ciężko odwodnione dziecko jest senne, apatyczne, wiotkie, ma zaburzenia świadomości, często jest tak słabe, że nie potrafi samodzielnie pić, nie krzyczy lub głos jest chrapliwy, ujęta w dwa palce i puszczona skóra brzucha nie powraca natychmiast na swoje miejsce. Ważnym wskaźnikiem odwodnienia w biegunce, wymiotach, gorączce jest skąpe moczenie lub całkowity brak oddawania moczu.

GORĄCZKA

Gorączka jest to stan towarzyszący chorobie polegający na zwiększeniu temp. Ciała powyżej 38 st.C . Pierwotne znaczenie tego objawu to obronna odpowiedź organizmu na atak wirusów, bakterii, grzybów, obecność ciał obcych, alergenów. Niezakaźne przyczyny gorączki to: ciąża, wysiłek fizyczny, trawienie, owulacja, nadcieplność wegetatywna. U człowieka mówimy o stanie podgorączkowym jeżeli temp. Ciała wynosi powyżej 37st.C, zaś o gorączce jeśli przekroczy 38st.C. Po intensywnym wysiłku fizycznym temp. Ciała osoby zdrowej może wzrosnąć o 0,5stC. Gorączka powyżej 39 stC męczy i osłabia organizm, wyraźnie przyspiesza akcję serca. Najbardziej wrażliwy na podwyższenie temp. Jest mózg. Utrzymująca się gorączka powyżej 41,5st.C grozi uszkodzeniem białek w komórkach nerwowych, co może prowadzić do śmierci. Organizm jednak zazwyczaj potrafi "kontrolować" gorączkę i bardzo rzadko przekracza ona niebezpieczny dla zdrowia próg. Pomimo to powinna być bezwzględnie obniżana u dzieci (ze względu na niesprawność układu termoregulacyjnego), kobiet w ciąży (ochrona płodu), u osób z niewydolnym układem krążenia (wysoka temp. obciąża układ krążenia) oraz u pacjentów po operacji (ze względu na wyczerpanie organizmu).

Zwykle pomiaru temp. Dokonuje się za pomocą termometru w trzech miejscach:

- pod pachą (prawidłowa temp. 36,6st.C)

- w jamie ustnej (prawidłowa temp. 36,9stC.)

- w odbycie (metoda dla niemowląt)(prawidłowa temp. 37,1st.C)

Podział gorączek w zależności od wysokości temperatury:

• 37,5-38,0°C (niektórzy podają do 38,2°C) - stan podgorączkowy (status subfebrilis)

• 38,0-38,5°C - gorączka nieznaczna

• 38,5-39,5°C - gorączka umiarkowana

• 39,5-40,5°C - gorączka znaczna

• 40,5-41,0°C - gorączka wysoka

• >41°C - gorączka nadmierna

OBRZĘKI

Obrzęk- związany jest z zatrzymywaniem dodatkowej objętości wody w organizmie Powstaje na skutek zaburzenia równowagi między czynnikami dążącymi do zatrzymania płynu w naczyniach oraz czynników prowadzących do przedostawania się płynu poza ich światło.

Podział obrzęków:

• uogólnione:

• skóry i tkanki podskórnej - puchlina

• obrzęk całego ciała i zgromadzenie płynu w jamach ciała

• zlokalizowane:

• w jamach ciała:

• otrzewnej - wodobrzusze

• osierdziu

• opłucnej

• czaszka

• układ komorowy mózgu - wodogłowie

Przyczyny obrzęków:

1. Wzrost ciśnienia hydrostatycznego:

- utrudniony nawrót żylny,

- zastoinowa niewydolność krążenia,

- zaciskające zapalenie osierdzia,

- uciska lub zablokowanie żył - zakrzepy, ucisk z zewnątrz na przykład nowotwór, przedłużająca się unieruchomienie w łóżku,

- poszerzenie tętniczek,

- gorąco,

- czynniki neurohormonalne,

2. Zmniejszone ciśnienie osmotyczne osocza:

- zespół nerczycowy,

- marskość wątroby,

- zaburzenia wchłaniania,

- gastroenteropatie z utratą białka,

3. Zablokowanie odpływu limfy:

- zapalne,

- nowotworowe,

- popromienne,

- pochirurgiczne,

4. Retencja sodu:

- nadmierne pobieranie soli przy niewydolności nerek,

- zwiększona reabsorpcja sodu w kanalikach nerkowych (aldosteron),

5. Zapalne:

- zapalenia ostre i przewlekłe,

- angiogeneza (wpływ VEGF).

Obrzęk płuc jest wyrazem ostrej niewydolności lewokomorowej. Istotą obrzęku płuc jest obfite przesiąkanie płynów do pęcherzyków płucnych. Pojawia się on często u osób z dychawicą sercową, lecz może również nieoczekiwanie wystąpić w następstwie świeżego zawału serca, podwyższenia ciśnienia krwi w przebiegu nadciśnienia, w wadach zastawki aorty.

Przyczyny obrzęku płuc:

Sercowo-naczyniowe:
- nagłe pogorszenie funkcji mięśnia sercowego u pacjentów z niewydolnością serca;
- zawał serca, ostry stan niedokrwienny mięśniówki serca;
- nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia rytmu;wady zastawek serca np. zwężenie zastawki mitralnej powodujące zastój krwi w płucach;
- udar mózgu

Płucne:
- zapalenie płuc;

- zachłyśnięcie płynami;
- reakcje alergiczne, choroba wysokościowa, drenaż opłucnej.

Inne:
- przewodnienie pacjenta;
- zbyt niska podaż białka powodująca spadek ciśnienia osmotycznego a co za tym idzie ucieczkę płynów z naczyń;
- retencja płynów w przebiegu niewydolności nerek.

Objawy obrzęku płuc:

- duszność (subiektywne uczucie braku tchu), często występuje sinica (zasinienie powłok ciała, warg, języka, śluzówek);
- częstym objawem jest kaszel, nadmierna potliwość, obserwuje się przepełnienie żył szyjnych;
- przymusowa pozycja siedząca - pacjent siedząc na krześle, krawędzi łóżka wykorzystuje dodatkowe mięśnie oddechowe - ułatwia mu to oddychanie;
- osłuchowo stwierdza się trzeszczenia nad całymi polami płucnymi;
- pobudzenie psychoruchowe;
- przyspieszona czynność serca.

Obrzęk limfatyczny

nagromadzanie się chłonki w tkance podskórnej wynikające z niewydolności układu limfatycznego (chłonnego) odpowiedzialnego m.in. za odporność organizmu, które prowadzi do narastania obrzęku palców, grzbietu stopy, podudzia lub uda z towarzyszącym często stanem zapalnym skóry.

Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej za pomocą opatrunków uciskowych jest znane od ponad 130 lat. Współczesny styl życia - długotrwała pozycja siedząca, brak ruchu, nadwaga, leki hormonalne - prowadzi coraz częściej do objawów choroby żylnej, która dotyczy prawie 50% populacji w wieku 45-74 lat.

Obrzęk naczynioruchowy Qunickego to nagle występujący obrzęk tkanek - podskórnej lub podśluzówkowej, któremu nie towarzyszy świąd ani zaczerwienienie skóry.

W bardzo rzadkich przypadkach, zazwyczaj występujących rodzinnie, choroba spowodowana jest niedoborem inhibitora enzymów proteolitycznych, tj. inhibitora składowej C' układu dopełniacza. Pospolitą przyczyną obrzęku Quinckego są natomiast: leki, pokarmy, ogniska zakażenia, pasożyty jelitowe i użądlenia przez owady. Odczyn immunologiczny toczący się we włośniczkach tkanki podskórnej lub podśluzówkowej, prowadzi do zwiększenia ich przepuszczalności i narastania obrzęku. W wyzwalaniu zmian chorobowych dużą rolę odgrywają czynniki psychiczne.

Objawy występują nagle, jako obrzęk skóry właściwej i tkanki podskórnej. Skóra jest napięta i połyskująca. Zmiany umiejscowione są najczęściej na twarzy, w okolicach powiek i warg, ale mogą wystąpić w każdym miejscu ciała. Gdy obejmują język lub łuki podniebienne powodują utrudnienie połykania.

Wodobrzusze -(puchlina brzuszna) jest to gromadzenie się płynu wysiękowego lub przesiękowego w jamie brzusznej. Towarzyszy ogólnym obrzękom w chorobach serca i nerek, występuje podczas obniżenia stężenia albuminy w surowicy, przy nadciśnieniu w żyle wrotnej, w gruźliczym zapaleniu otrzewnej i wskutek rozsiewu komórek nowotworowych w otrzewnej.
Leczenie przyczynowe, niekiedy stosuje się nakłucie jamy otrzewnej w celu usunięcia płynu.

Wodogłowie - Wodogłowie jest stanem nieprawidłowego nagromadzenia płynu mózgowo-rdzeniowego w jamach zwanych komorami które są strukturami anatomicznymi znajdującymi się wewnątrz mózgu. Wodogłowie może powodować trwałe uszkodzenie mózgu z jego zanikiem i różnego stopnia opóźnienie rozwoju dziecka. W niektórych przypadkach narastanie wodogłowia zagraża bezpośrednio życiu dziecka oraz w większym stopniu osobie dorosłej ze względu na odmienną budowę kości czaszki. 

Przyczyny powstania wodogłowia są bardzo różnorodne, dlatego też wodogłowie może pojawić się w każdym wieku i niezależnie od płci. Są różne przyczyny wodogłowia.

- wodogłowie wrodzone - wodogłowie występuje od urodzenia, jednak przyczyna nie jest znana

- krwotoki wewnątrzczaszkowe - wynaczyniona krew po skrzepnięciu może zablokować czasowo lub trwale przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego doprowadzając do rozwoju wodogłowia

- zapalenie opon - zapalenie opon jest infekcją błony pokrywającej mózg, która powodując jej obrzęk może zablokować odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego doprowadzając do wodogłowia

- guzy i nowotwory - nowotwory mózgu w miarę wzrostu coraz bardziej uciskają mózg i utrudniają odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego

- czynniki genetyczne - bardzo rzadko zdarza się, że wodogłowie jest spowodowane zmianami genetycznymi

- inne przyczyny

U ponad 90% dzieci z przepuklinami oponowo - rdzeniowymi objawy aktywnego wodogłowia pojawiają się w wieku niemowlęcym.

Objawy kliniczne wodogłowia, które są równoznaczne z objawami nadciśnienia wewnątrzczaszkowego, zależą od wieku dziecka, a ściślej mówiąc od budowy czaszki zmieniającej się z wiekiem.

U noworodków i niemowląt kości czaszki są luźno ze sobą związane i wodogłowie będzie powodowało:

- powiększanie się wielkości głowy

- napięcie i uwypuklenie ciemienia

- poszerzenie szwów czaszki

- opóżnienie rozwoju dziecka

- poszerzenie żył skóry głowy

Starsze dzieci, u których czaszka uformowała się już ostatecznie, będą skarżyły się na:

- nasilające się bóle głowy

- wymioty

Bibliografia: Encyklopedia Zdrowia tom I Wydawnictwo Naukowe PWN 1992r.

Vademecum Lekarza ogólnego pod redakcją W. Bruhla i R. Brzozowskiego PZWL

Ostra biegunka-diagnostyka i leczenie - H.Szajewska i WSP. Standardy medyczne 2002

---