Administracja Publiczna w RP

Organ administracji publicznej - z definicji - jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna aparatu państwowego pełniąca określone funkcje w dziedzinie życia społecznego.

Konstytucja RP w Art. 171 ust.1 stanowi, że działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, jest to Konstytucyjne kryterium kontroli samorządu terytorialnego.

Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) przez pojęcie organu administracji publicznej rozumie: Premiera, ministrów, szefów centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów, a także działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonych i niezespolonych), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty powołane z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych.

Przedstawione powyżej informacje, to podstawa prawna istnienia samorządu terytorialnego, oprócz ustaw, które bezpośrednio regulują funkcjonowanie samorządu terytorialnego.

Konstytucja RP w art. 172 przyznała jednostkom samorządu terytorialnego prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw, ale jednocześnie nałożyła na ustawę obowiązek regulacji zasad, na jakich województwa mogą prowadzić współpracę z zagranicą i zrzeszać się w organizacjach międzynarodowych. Regulacje problematyki regionalnej współpracy zagranicznej podejmują przepisy art.75-77, zachowując w pełni unitarny charakter państwa polskiego. Dlatego też działalność samorządu regionalnego w sferze międzynarodowej musi pozostawać w zgodzie z kierunkami polityki zagranicznej państwa, być zgodna z jego prawami wewnętrznymi i międzynarodowymi zobowiązaniami. Stąd też wszelkie inicjatywy zagraniczne województwa wymagają zgody ministra spraw zagranicznych, uzyskanej za pośrednictwem wojewody.

Podział administracyjny RP składa się z podstawowej jednostki samorządu terytorialnego, czyli gminy, następnie powiatu i województwa.

Zgodnie z art. 15 Konstytucji RP ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej ma zapewniać decentralizację władzy publicznej. Natomiast zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych powinna określać ustawa. Zwrócić trzeba uwagę, że przepisy Konstytucji nie przesądzają sprawy powołania sprawy powołania samorządu terytorialnego na szczeblu województwa.

Z art. 164 ust.1 Konstytucji RP wynika, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

W tym więc zakresie Konstytucja ograniczyła uprawnienie ustawodawcy do kształtowania struktury i szczebli samorządu terytorialnego, przesądzając o istnieniu gmin jako podstawowych jednostek tego samorządu. Inne natomiast jednostki samorządu terytorialnego albo regionalnego i lokalnego powinna określać ustawa, o czym mówi art. 164 ust.2 Konstytucji RP. Oznacza to, że ustawodawca w tym zakresie otrzymał swobodę w powoływaniu tych jednostek. Konstytucja przesądziła bowiem jedynie o istnieniu co najmniej drugiego szczebla samorządu terytorialnego, nie dokonując bliższej jego charakterystyki.

Nowy podział terytorialny państwa zakładający samorząd terytorialny został uregulowany ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr96, poz.603). Ustawa ta wprowadziła z dniem 1 stycznia 1999 roku trójstopniowy podział terytorialny państwa na : gminy, powiaty i województwa.

Organy administracji rządowej w RP, dzielą się na:

- organy naczelne;

- organy centralne;

- organy terenowe.

Naczelnymi organami administracji rządowej są: Rada Ministrów, ministrowie-członkowie Rady Ministrów, ministrowie kierujący działami (resortami), przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.

Organy samorządu terytorialnego w RP dzielą się na:

- organy samorządu województwa;

- organy samorządu powiatowego;

- organy samorządu gminnego.

Istota samorządu terytorialnego polega na wyodrębnieniu jednostek tego samorządu i poszczególnych zakresów spraw.

Samorząd terytorialny ma charakter uniwersalny, jest samodzielny i niezależny od administracji rządowej. Celem samorządu terytorialnego jest realizowanie zadań własnych i zleconych oraz zaspokajanie potrzeb grupy społeczności mieszkańców.

Cechy samorządu terytorialnego:

- samorząd terytorialny, to wyodrębniona grupa społeczna;

- samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;

- samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy społecznej.

System reprezentacji samorządu terytorialnego został przekazany odpowiednim władzom: w gminach ziemskich - wójtowi; gminach miejskich - burmistrzowi; powiecie - staroście powiatowemu; miastach powyżej 100 tys. mieszkańców - prezydentowi; województwie - wojewodzie.

Na szczeblu podstawowym samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej jest gmina. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina ma osobowość prawną i jej samodzielność podlega ochronie prawnej.

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Środkowym szczeblem systemu samorządów lokalnych administracji publicznej w RP jest powiat. Składa się z graniczących ze sobą gmin. W zależności od tego, czy obejmuje on tylko gminy zwany jest - powiatem ziemskim, a jeśli obejmuje całe miasto na prawach powiatu zwany jest - powiatem grodzkim. W RP jest 65 powiatów grodzkich i 308 powiatów ziemskich.

Województwo - tworzy się w drodze ustawy, to oznacza, że w ustawie musi być określona nazwa i terytorium oraz siedziba władz województwa. Do tej ustawy dołączany jest wykaz gmin wchodzących w skład województwa.

Ustrój województwa ma postać dualistyczną. Z jednej strony województwu przysługuje pula zadań lokalnych , które to zadania wykonuje na własną odpowiedzialność i samodzielnie za pośrednictwem organów samorządowych.

Wszystkie szczeble administracji publicznej w Polsce mają strukturę hierarchiczną,

- gmina

a) rada gminy jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd gminy jako organ wykonawczy,

- powiat

a) rada powiatu jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd powiatu jako organ wykonawczy

- województwo

a) sejmik województwa jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd województwa jako organ wykonawczy.

Starosta jest szefem powiatu i stoi na czele zarządu powiatu. Kieruje on bieżącymi sprawami powiatu, przewodniczy zarządowi i kieruje starostwem powiatowym. Sprawuje zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami starostwa, kierownikami jednostek organizacyjnych powiatu, powiatowymi służbami inspekcji i straży. Co do uprawnień w stosunku do powiatowych służb inspekcji i straży - ich powoływania i odwoływania - uzgadnia je z wojewodą.

Kompetencja sejmiku nie ma charakteru kompetencji ogólnej. Jego kompetencje są wyraźnie określone i nie opierają się w żadnym wypadku na zasadzie domniemania właściwości. Kompetencje sejmiku wynikają z przepisów ustaw lub postanowień uchwalonego przez siebie własnego statutu. Prawo sejmiku do stanowienia własnego statutu województwa daje mu bezpośredni wpływ na kształtowanie zakresu swoich kompetencji.

Zarząd województwa jest organem kolegialnym działającym pod przewodnictwem marszałka województwa. Marszałkiem województwa może być tylko radny, podczas gdy pozostali członkowie zarządu mogą być wybierani zarówno pośród radnych, jak i spoza składu sejmiku.

Kompetencje zarządu (inaczej niż kompetencje sejmiku) są oparte na zasadzie domniemania kompetencji. A zatem, zarząd wykonuje wszystkie zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz innych organów.

---