Ćwiczenie 6 i 7
Fructus i Semen
Anisi fructus - Owoc anyżu
Syn.: Anyż, Anyżek
Pimpinella anisum L. - Biedrzeniec anyż
rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
FP VIII: min. 20 ml/kg olejku eterycznego
- olejek eteryczny (1,5-3%): trans anetol, metylkochawikol (izoanetol=estragon), aldehyd i kwas anyżowy, dianetol
- leukoantocyjanidyny, tłuszcz, białko
Carvi fructus - Owoc kminku
Syn.: Kminek
Carum carvi L.- Kminek zwyczajny
rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
FP VIII: min. 30 ml/kg olejku eterycznego
- olejek eteryczny (do 7%): D(+) karwon, D(-) limonen, dihydrokarwon
- flawonoidy, leukoantocyjanidyny
- białko, tłuszcz
Coriandri fructus - Owoc kolendry
Syn.: Kolendra
Coriandrum sativum L. - Kolendra siewna
rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
FP VIII: min. 3 ml/kg olejku eterycznego
- olejek eteryczny (do 2,5%): D(+) linalol, octan linalilu, geraniol, octan geranylu
- kumaryny: umbeliferon, skopoletyna
- flawonoidy, fitosterole, olej tłusty, białka, cukry
Crataegi fructus - Owoc głogu
Crataegus monogyna Jacq. - Głóg jednoszyjkowy
Crataegus laevigata (Poiret) D.C. (C. oxyacantha L.) - Głóg dwuszyjkowy
rodz. Rosaceae - Różowate
FP VIII: min. 1% procyjanidyn - chlorek cyjanidyny
- flawonoidy (ok. 0,1%): O-glikozydy (hiperozyd, rutozyd) i C-glikozydy (witeksyna: 8-C-glukozyd apigeniny)
- leukoantocyjanidyny (pochodne flawon-3,4-diolu): pochodne (+) katechiny i (-) epikatechiny, głównie procyjanidyna (dimer epikatechiny)
Foeniculi amari fructus - Owoc kopru włoskiego (odmiany gorzkiej); Syn.: Koperek
Foeniculum vulgare Mill. sp. vulgare var. α-vulgare (Mill.) Thellung - Koper włoski (odmiana gorzka)
rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
FP VIII: min. 40 ml/kg olejku eterycznego, a w nim min.60% anetolu i 15% fenchonu
- olejek eteryczny (2-6%): trans-anetol (60-90%), fenchon, metylkochawikol, aldehyd anyżowy, dianetol
- flawonoidy, sterole, białka, cukry
Juniperi pseudo-fructus - Szyszkojagoda jałowca
Syn.: Owoc jałowca, Juniperi bacca
Juniperus communis L. - Jałowiec pospolity
rodz. Cuperssaceae - Cyprysowate
FP VIII: min. 10 ml/kg olejku eterycznego
- olejek eteryczny (do 2%)
* monoterpenty
> acykliczne: mircen
> monocykliczne: limonen, terpineol-4
> bicykliczne: α- i β-pinen
*seskwiterpeny: kadinen, kariofylen, juneol, kamfora jałowcowa
- diterpeny (pochodne kwasu pimarowego)
- flawonoidy, garbniki, żywica
Myrtylli fructus - owoc borówki czernicy
Syn.: Czarne jagody
Vaccinum myrtillus L. - Borówka czernica
rodz. Ericaceae - Wrzosowate
FP VIII: min. 0,3% antocyjanów - chlorek 3-glukozydu cyjanidyny (chryzantemina) (świeży surowiec); min. 1% garbników - pirogalol (suchy surowiec)
- garbniki skondensowane (5-10%)
- antocyjany: główne glikozydy delfini dyny i malwidyny
- flawonoidy, cukry, kwasy organiczne, witaminy: C, B1
Rosae pseudo-fructus - Owoc róży
Syn.: Owoc szyszpiny, Cynosbati fructus, Hypanthium Rosae
Rosa canina L. - Róża dzika
Rosa cinnamomea L. - Róża girlandowa
Rosa gallica L. - Róża francuska
Rosa centyfolia L. - Róża stulistna
rodz. Rosaceae - Różowate
FP VIII: min. 0,3% kwasu askorbowego (witamina C)
- witaminy: C, A B1, B2, E, K
- flawonoidy: glikozydy kwercetyny i kemferolu
- garbniki, karotenoidy, cukry
Sambuci fructus - Owoc bzu czarnego
Sambucus nigra L. - Bez czarny
rodz. Caprifoliaceae - Przewiertniowate
FP VIII: -
- antocyjany: głównie glikozydy cyjanidyny
- garbniki, cukry
- witaminy: C i zespół B
- w niedojrzałych owocach: glikozyd cyjanogenny (sambunigryna)
Trigonellae foenugraeci semen - Nasienie kozieradki
Syn.: Kozieradka
Trigonella foenum graecum L.- Kozieradka pospolita
rodz. Leguminosae (Fabaceae) - Motylkowate (Bobowate)
FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 6
- śluz (20-30%): stachioza, galaktomannany
- saponiny steroidowe (0,1-0,3%): pochodne diosgeniny
produkt wyjściowy do półsyntezy hormonów płciowych i innych sterydów (diosgenina)
- trygonelina - brak właściwości biologicznych
- olej tłusty, białka, tłuszcze, flawonoidy
Lini semen - Nasienie lnu
Syn.: Siemię lniane
Linum ussitatissimum L. - Len zwyczajny
rodz. Linaceae - Lnowate
FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 4
- śluz (do 6%) o charakterze kwaśnym w powłoce nasiennej: galaktoza, arabinoza, ramnoza, ksyloza, kwas galakturonowy
olej tłusty (do 40%) tzw. „olej schnący”; o dużej zawartości glicerydów kwasów nienasyconych: oleinowego, linolowego, linolenowego
- glikozydy cyjanogenne: po rozpadzie powstają linamaryna, linustatyna, lotaustralina
- sterole, białko
Psyllii semen - Nasienie płesznika
Syn.: Semen Pulicariae
Plantago afra (P. psyllium L.) - Babka płesznik
Plantago indica L. (P. arenaria Waldst. et Kit.) - Babka piaskowa
rodz. Plantaginaceae - Babkowate
FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 10
- śluz (10-15%) w łupinie nasiennej: ksyloza, arabinoza, ramnoza, galaktoza, kwas galakturonowy
- irydoidy: aukubina
- olej tłusty, białko
Strychni semen - Nasienie kulczyby FP IV
Syn.: Nux vomica
Strychnos nux vomica L. - Kulczyba wronie oko
rodz. Loganiaceae - Połatowate
FP VIII: -
FP IV: min. 1,2% alkaloidów - strychnina
- alkaloidy pochodne indolu (2-5%) ok. 20 związków: strychnina (50%), brucyna (30%), α- i β-kolubryna
- irydoidy właściwe: poganina
- kwas chloro genowy, białko, tłuszcz
Colae semen - Nasienie kola
Cola vera K. Schum. (C. nitida (Vent.) A. Chev.) - Kola błyszcząca (K. prawdziwa)
Cola acuminata (P. Beauv.) Schott & Endl. - Kola zaostrzona
Cola ballayi Cornu ex Heckel. - Kola Ballaya
rodz. Sterculiaceae - Orzesznikowate (Zatwarowate)
FP VIII: min. 1,5% kofeiny
- alkaloidy purynowe (0,6-3%): kofeina, teobromina, teofilina
- garbniki katechinowe, skrobia, tłuszcz
W świeżych zarodkach alkaloidy związane są z kat echinami. Podczas suszenia uwalnia się kofeina, teobromina i garbniki kondensujące do brunatnych flobafenów (czerwień Kola)