Względno-celowe:

1. Missi sunt delecti cum Leonida, qui Thermopylas occuparetnt.

Wybrani zostali wysłani z Leonidasem, aby opanować Termopile.

2. Caesar exploratores centurionesque praemittit, qui locum idoneum castris deligant.

Cezar wysłał zwiadowców i centurionów, aby znaleźli odpowiednie miejsce pod obóz.

3. Hostes sarmenta virgultaque colligunt, quibus fossas expleant.

Wrogowie zbierają chrust i gałęzie, którymi wypełnią rów.

4. Saguntini legatos Romam miserunt, qui auxilium contra Hannibalem peterent.

Saguntowie wysłali do Rzymu legatów, aby ci prosili o pomoc przeciwko Hannibalowi.

5. Romulus centum viros delegit, quorum auxilio in administranda re publica iuvareretur.

Romulus wybrał 100 mężów, aby był wpierany ich radą w zarządzaniu Rzeczpospolitą.

6. Themistocli Artaxerxes Lampsacum urbem donavit, unde vinum sumeret.

Artakserkses podarował Temistoklesowi miasto Lampsakum, aby stamtąd miał wino.

7. Helvetii diem dicunt, qua die ad ripam Rhodani omnes conveniant.

Helweci wyznaczyli dzień, aby wszyscy w tym dniu dotarli do brzegu Rodanu.

Względno-skutkowe:

Po wskaźnikach zespolenia charakterystycznych dla zdań skutkowych

1. Habetis eum consulem, qui parere vestris decretis non dubitet.

Macie takiego konsula, że nie wahał się wydać starych postanowień

2. Quis potest esse tam aversus a vero, qui neget haec omnia, quae videmus, deorum potestate administrari.

Któż może być tak przeciwny tej prawdzie, że neguje, że to wszystko, czego my jesteśmy świadkami, jest zarządzane mocą bogów.

3. Innocentia est affectio talis animi, quae noceat nemini.

Niewinność jest taką skłonnością umysłu, że nie szkodzi nikomu.

4. Res est eiusmodi, cuius exitus provideri possit.

Sprawa jest tego rodzaju, że można przewidzieć jej zakończenie.

5. Nemo tam improbus est, cui poena horum sceleratorum iniusta essse videatur.

Nikt nie jest tak niegodziwy, że kara dla tych zbrodniarzy wydaje się mu niesprawiedliwa.

6. Non is sum, qui mortis periculo terrear.

Nie jestem tym, który obawia się niebezpieczeństwa śmierci.

7. Maior sum, quam cui possit Fortuna nocere. (niż taki, któremu)

Silniejszy jestem niż ten, któremu los może zaszkodzić.

8. Secutae sunt tempestates, quae Romanos in castris continerent.

Tu powinno być SECURAE, prawda?

Czasy są spokojne, więc Rzymianie pozostają w obozie.

Po przymiotnikach (in)dignus, aptus, idoneus (niektórzy uznają je za wzgl-celowe)

9. Dianae statua propter eximiam pulchritudinem etiam hostibus digna, quam sanctissime colerent, videbatur.

Posąg Diany wydawał się wrogom godny z powodu nadzwyczajnego piękna, że czcili go najpobożniej.

10. Cicero illum libertum idoneum iudicavit, quem ad uxorem suam mitteret.

Cyceron uznał tamtego wyzwoleńca za odpowiedniego, aby wysłać go dla swej żony.

11. Bonus liber dignus est, qui sepe legatur.

Dobra książka jest odpowiednia, aby była czytana.

12. Nulla Ciceroni videbatr aptior persona quam catonis, quae de senectute dissereret.

Żadna osoba nie wydawała się Cyceronowi tak odpowiednia jak Katon, która by rozprawiała o starości.

Po wyrażeniach znaczących są [tacy], którzy ... etc.:

sunt/ existun t/ inveniuntur / reperiuntur, qui

non desunt, qui

nemo est, qui

quis est, qui

13. Sunt qui dicant a me eiectum in exsilium esse Catilinam.

Sa tacy, którzy mówią, że przeze mnie Katylina został posłany na wygnanie.

14. Inventi sunt multi, qui non modo pecuniam, sed vitam etiam profundere pro patria parati essent.

Wielu takich znaleziono, którzy byliby gotowi nie tylko pieniądze, lecz także życie ofiarować za ojczyznę.

15. Reperti sunt duo equites Romani, qui te ista cura liberarent.

Zostali znalezieni dwaj rzymscy ekwici, którzy uwolnili cię od tej troski.

16. Omnibus frugibus amissis domi nihil erat, quo famem tolerarent.

Kiedy skończyły sie wszystkie zapasy w domu nie było niczego, aby zaspokoić głód.

17. Sunt qui censeant una animum et corpus occidere.

Są tacy, którzy uważają, że wraz z ciałem umiera dusza.

18. Qui se ultro morti offerant, facilius reperiuntur, quam qui dolorem patienter ferant.

Względno-przyczynowe

19. Me, qui ad multam noctem vigilassem, artior, quam solebat, somnus complexus est.

Mnie, który czuwałem do późnej nocy, mocniejszy, jak to zwykle bywa, sen ogarnął.

20. Alexander, cum ad Achillis tumulum adstitisset: O fortunate - inquit - adulescens, qui tuae virtutis Homerum praeconem inveneris.

Aleksander, kiedy stanął przy grobie Achillesa, powiedział: O szczęśliwy młodzieńcze, który znalazłeś w Homerze piewcę swego męstwa.

Względno-przyzwolone

21. Cicero, qui omnes superiores dies milites in castris continuisset, septimo dei cohortes frumentatum mittit.

Cyceron, chociaż przez wszystkie wcześniejsze dni trzymał żołnierzy w obozie, siódmego dnia wysłał kohorty w celu zdobycia pożywienia.

22. Fabricii non cum caritate aliqua meminerit, quem numquam viderit.

23. Legatus, qui per omnes superiores dies milites in castris continuisset, septimo die quinque cohortes forumentatum in proximas segetes mittit.

Legat, choć przez wszystkie wcześniejsze dni trzymał żołnierzy w obozie, siódmego dnia wysłał pięć kohort w celu zdobycia pożywienia do najbliższych zagród.

Poza tym con. po qui, quae, quod w zdaniach wyrażających:

Ograniczenie (który przynajmniej)

Antiquissimi oratores fere sunt, quorum quidem scripta constnt, Pericles atque Alcibiades.

Perykles i Alcybiades są prawie najdawniejszymi mówcami, których przynajmniej pisma pozostały.

Warunek (potentialis, irrealis)

Haec qui videat, deos esse sine dubio confitetur.

Kto widziałby to, przyznałby, że bez wątpienia bogowie istnieją.

Z con. rectus

Id profers, quod ipse sine ulla dubitatione confirmaverim.

To twierdzisz, co sam bez żadnej wątpliwości potwierdziłbym.

Subito, unde minime quis crederet calamitate accepta est.

Nagle, doznano klęski skąd nikt by nie uwierzył.

Amice adiuvas exulem, qui sine te desperaret.

Przyjacielu, wesprzyj wygnańca, który bez ciebie straciłby nadzieję.

Zdania względno-przyczynowe bywają przez niektóre gramatyki interpretowane jako zdania z con. ex mente aliena

Rustici lupum quaerunt, qui in vicum penetraverit.

Wieśniacy szukają wilka, który wdarł się do zagrody.

Mos fuit Athenis laudari in contione eos, qui essent interfecti in proelio.

Był zwyczaj w Atenach, że na zgromadzeniu ci byli chwaleni, którzy zostali zabici w wojnie.

ZDANIA WZGLĘDNE (QUI, QUAE, QUOD)

CONIUNCTIVUS

skutku

przydawkowe

przyczyny

przyzwolenia

celu

okolicznikowe

INDICATIVUS

---