SEMINARIUM 05- ZESPOŁY RUCHOWE I KORZENIOWE
Zespoły ruchowe :
Zespół piramidowy
Zespół wiotki
Zespoły móżdżkowe
Zespoły pozapiramidowe
AD. 1 Zespół piramidowy = spastyczny= kurczowy= ośrodkowego neuronu ruchowego
przyczyna : uszkodzenie dróg piramidowych
objawy
niedowład / porażenie globalne (rozlane) - hemi /para -plegia/ pareza całej grupy mięsni
wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych ( z mięśnia dwugłowego i trójgłowego, okostnowego promieniowego, kolanowego , skokowego )
rzepkotrząs, stopotrząs
scyzorykowe wzmożenie napięcia mięsni
zniesienie/ osłabienie odruchów skórnych ( odruch brzuszny, nosidłowy, podeszwowy- fizjologicznie odruch podeszwowy jest, patologicznie go nie ma )
obecność odruchów patologicznych ( odruchów obcych nie występujących w zdrowiu)
Odruchy w zespole piramidowym :
objaw Babińskiego- drażnienie bocznego brzegu stopy powoduje wyprostowanie palucha i rozczapierzenie palców.
Objaw Oppenheima- silne przeciągnięcie palcami po krawędzi łydki powoduje wyprostowanie palucha i rozczapierzenie palców.
Objaw Gordona - ucisk/ drażnienie łyki powoduje wyprostowanie palucha i rozczapierzenie palców.
objaw Rossolimo- uderzenie dłonią w palce stóp powoduje podeszwowe zgięcie palców.
Jednostronny brak odruchu Mayera- zgięcie palca środkowego wywołane przywiedzeniem i wyprostowaniem kciuka.
Ocena niedowładu/ porażenia - skala Loverda :
brak ruchu i napięcia mięsni
ślad napięcia mięsni
ślad ruchu, bez przezwyciężenia siły ciążenia
ruch przeciążający siłę ciążenia, nie pokonujący oporu
4 (-) - ruch pokonujący niewielki opór
4 - ruch pokonujący umiarkowany opór
4 (+) - ruch pokonujący submax opór
5- prawidłowa siła mięsni
Lokalizacja uszkodzenia a rozległość niedowładu w zespole piramidowym :
kora mózgowa- monopareza ( niedowład 1 kończyny), monoplegia, niedowład twarzy, niedowład ręki
istota biała podkorowa - porażenie twarzowo- ramienne
torebka wewnętrzna- niedowład połowiczy ( hemipareza) ew. z niedoczulicą połowiczą, niedowładem ośrodkowym n. VII, XII, niedowidzenie połowicze
pień mózgu- tripareza ( porażenie 3 kończyn ), tetrapareza ( porażenie 4 kończyn) , zespół naprzemienny ( porażenie n. Czaszkowego po stronie uszkodzenia, porażenie połowicze po stronie przeciwnej)
rdzeń kręgowy- bez porażenia nn. Czaszkowych, tetrapareza ( uszkodzenie w obrębie odc. Szyjnego), parapareza ( niedowład kończyn dolnych)
AD.2 -Zespół wiotki= obwodowy= obwodowego neuronu ruchowego
przyczyna : uszkodzenie nerwu , korzenia
objawy :
niedowład / porażenie ograniczone
osłabienie / zniesienie odruchów ścięgnistych i okostnowych
zaniki mięśniowe ( ograniczone do porażonych mięsni )
spadek napięcie mięsni
W zespole wiotkim wywołanym uszkodzeniem rogów przednich obserwuje się także drżenie pęczkowe ( fascykulacje) - cecha SLA .
Badaniem pomocniczym w ocenie zespołu wiotkiego jest elektromiografia. W zapisie EMG obserwujemy „ zapis neurogenny „ -wzrost liczby potencjałów wkłucia; potencjały odnerwienia, wydłużenie i wzrost amplitudy jednostki ruchowej.
Udar mózgu powoduje zespół spastyczny przedstawiając obraz nietypowy - spadek napięcia mięśniowego, słabe odruchy = zespół piramidowy z niskim napięciem . Po pewnym czasie napięcie wzrasta, odruchy stają się wygórowane.
AD.3 Zespoły móżdżkowe
1) zespół robaka móżdżku :
objaw Romberga - chory pada do tyłu / boku przy zamkniętych oczach, rękach przed siebie, palce i pięty razem
chód marynarski- chód o szerokiej podstawie , zataczanie się na boki
asymetria tułowia- tułowie nie nadąża za kończynami dolnymi
2) zespół półkul móżdżku :
oczopląs poziomy grubofalisty w kierunku uszkodzenia
niezborność kończyn ( ataksje)
dyzmetria - przy próbie palec- nos palec mija wyzanczony cel lub nawet nie osiąga go ( palec trafia za ucho )
drżenie zamiarowe- przy próbie palec- nos palec drży przy nosie
objawy z odbicia - przy siłowaniu się z pacjentem i nagłym puszczeniu ręki, chory nie potrafi zatrzymać ręki i uderza się nią
adiadochokineza- niemożność wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych ( np. odwracanie i nawracanie rąk)
spadek napięcia mięśniowego
chód kompasowy- przy chodzeniu w miejscu z zamkniętymi oczami chory skręca w stronę uszkodzenia
mowa skandowana - brak koordynacji mięsni związanych z mową
( +) próba mijania - kończyna górna po stronie uszkodzenia „ ucieka w górę i w bok
Zespół móżdżkowy- różnicowanie :
zawroty głowy pochodzenia błędnikowego
Uszkodzenie sznurów tylnych ( zależne od wzroku , zespoły móżdżkowe - nie zależne od wzroku )
AD. 4 - Zespoły pozapiramidowe !!! :
parkinsonizm
pląsawica
atetoza
hemibalizm i balizm
dystonia
drżenia samoistne
tiki
mioklonie , miorytmie, miokimie
Atetoza- ruchy mimowolne, powolne, arytmiczne, dotyczące przeważnie dystalnych części kończyn, przesadne, eksteramalne wygięcie w stawach.
Uszkodzenie : skorupy, j. Ogoniaste , gałki bladej
Najczęściej : uraz okołoporodowy, uwarunkowane genetyczne, choroby naczyniowe.
(Hemi ) balizm - gwałtowne i obszerne, mimowolne ruchy kończyn , też tułowia , twarzy, szyi.
Uszkodzenie : j. Podwzgórza
Uraz okołoporodowy , zapalenie mózgu, choroba naczyniowa.
Mioklonie - mimowolne, nieregularne skurcze grup mięśniowych -
rogów przednich rdzenia, j. Zębatego, dolnej cz. Oliwki, j. Czerwiennego
SLA- stawrdnienie zanikowe, uraz okołoporodowy , zapalenie mózgu, choroba naczyniowa, toksyczna
Miorytmie - ruchy mimowolne, rytmiczne drgania jednych i tych samych grup mięsni 1-3/ s
Uszkodzenie dróg centralnych nakrywki
Uraz okołoporodowy , zapalenie mózgu, choroba naczyniowa
Drżenia samoistne :
drżenia rak i głowy
drżenia rąk przy utrzymaniu jednej pozycji
alkohol łagodzi objawy
Dystonie
Uszkodzenie prązkowia
Objawy :
mimowolne skurcze toniczne mięsni
zaburzenie koordynacji antagonistów i agonistów
obroty głowy, torsyjne ruchy tułowia
atetotyczne ruchy palców
torticollitis
kurcz pisarski
blepharosmasmus
Dystonia - zespół chorobowy cechujący się trwałymi kurczami mięsni, kręczem, powtarzającymi się ruchami mimowolnymi i nieprawidłowa postawą ciała.
Klasyfikacja ze względu na etiologię :
pierwotne - wrodzona, sporadyczna
wtórna- pourazowe, poinfekcyjne, polekowe, toxyczne, w chorobie Parkinsona
Klasyfikacja w zależności od lokalizacji :
ogniskowy
odcinkowy
wieloogniskowy
uogólniony
połowicze
Dystonia ogniskowa :
kurcz powiek = blepharosmasmus
kurcz żuchwowo- szczękowy
kurczowy kręcz karku
kurczowa dysfonia
kurcz pisarski
kurcz stopy
Tiki :
krótkie , nagłe, powtarzające się nierytmiczne ruchy obejmujące pojedyncze mięsnie lub wiele grup mięsni
tiki proste : częste mruganie, zrywanie głowy, szarpania ramienia i inne
tiki złożone : kopanie, skakanie, przykucanie
towarzyszy im zjawisko wokalizacji - echo, koprofobia, pociąganie nosem, chrząkanie
zespół Gillesa de la Tolirette'a - zespół neuropsychiatryczny, tiki + natręctwa ( zaburzenia obsesyjno- kompulsacyjne) + zaburzenia koncentracji + uwagi z nadpobudliwości ruchiowej
Leczenie :
trudne, specyficzne
leki : klonidyna, haloperidol, pimozyd, blokery kanałów wapniowych, clonazepam, toxyna botulinowa
Parkinsonizm :
uszkodzenie prążkowia i istoty czarnej
spowolnienie ruchowe ( hipokineza, akineza)
drżenia spoczynkowe rąk, daszkowate ułożenie palców
sztywność typu „ koła zębatego „
propulsja, retropulsja- padanie do przodu/ tyłu
brak współruchów fizjologicznych
chód drobnymi krokami
nipomimia- brak mimiki
przygarbiona postawa ciała
ściszona i monotonna mowa
drobne pismo = mikrografia
Osiowe objawy choroby Parkinsona :
spowolnienie ruchowe
wzrost napięcia mięśniowego - sztywność
drżenia 4-6 Hz spoczynkowe/ stałe
Objawy pomocnicze w chorobie Parkinsona :
zaburzenia chodu i postawy
jednostronny początek objawów
utrzymująca się asymetria objawów
postepujący przebieg
dobra reakcja na lewodopę
objawy pozaruchowe ( zaburzenia wegetatywne , czuciowe, psychiczne)
Czynniki ryzyka choroby Parkinsona :
wiek
płeć męska
narażenie na przewlekły stres
osobowość intrawertyczna
kontakt z toxynami mogą predysponować
spadek objawów choroby - tytoń, picie kawy
Parkinsonowskie objawy pozaruchowe :
objawy psychiczne - depresja, bradyfrenia, zespół psycho- organiczny o różnym nasileniu
zaburzenia snu
objawy czuciowe- zaburzenia węchu, parestezje, bóle mięśniowe
objawy wegetatywne- slinotok, łojotok, zaparcia, zaburzenia regulacji temperatury, zaburzenia seksualne, zaburzenia w oddawaniu moczu
Pląsawica :
uszkodzenie j. Ogoniastego i skorupy
ruchy mimowolne o różnym zakresie
osłabienie napięcia mięśniowego
Zespoły korzeniowe - są zespoły powstałe w wyniku ucisku na korzeń nerwowy. Wiążą się z procesami obejmującymi kręgosłup i tkanki otaczające.
Ze względu na lokalizację zespoły korzeniowe dzielimy :
lędźwiowo- krzyżowe
szyjny
piersiowy
Zespół rwy - napad ostrego bólu promieniującego wzdłuż przebiegu nerwu lub ściśle ograniczony do obszaru unerwienia podrażnionego korzenia
Dermatom- pas okrężny na tułowiu , podłużny na kończynach
Rwa kulszowa !!! :
ból wzdłuż dermatomu korzonków L5- S1 lub n. Kulszowego
(+) objaw Lasequa
bolesne punkty Valleixa
Rwa wysoka ( korzenie L5-S1 ) :
(+) objaw Lasequa
(+) objaw Fajersztajna- Krzemickiego
ból nasila się przy kichaniu , kaszlu
kręgosłup ustawiony wypukłością w stronę bólu
Przyczyny : wypadnięcie j. Miażdżystego L4/L5, L5, S1 ; zmiany zwyrodnieniowe ( stawów międzykręgowych, kręgozmyk, wąskość kanału kręgowego .
Rwa niska ( uszkodzenie n. Kulszowego) :
(+) objaw Lasequa
kręgosłup ustawiony wypukłością w stronę przeciwna do bólu
nie ma objawu Fajersztajna- Krzemickiego
nie nasila się ból przy kichaniu, kaszlu
Przyczyny : guzy, stan zapalny miednicy małej ( USG)
Objawy ubytkowe w zespole rwy udowej ( wskazanie do operacji ) :
czuciowe ( korzeniowe zaburzenia czucia )
ruchowe ( osłabienie prostowników palucha stopy- opadnięcie stopy
osłabienie/ zniesienie odruchu skokowego
wegetatywne
Objawy rozciągowe :
Lasequa- ból pojawiający się przy prostowaniu podudzia przy zgiętym udzie po stronie chorej. Ból zaczyna się w okolicy wyjścia korzenia i promieniuje wzdłuż jego przebiegu.
Fajersztajna- Krzemickiego - ból pojawia się prostowaniu podudzia przy zgiętym udzie po stronie zdrowej . Ból występuje po stronie chorej , zaczyna się i promieniuje jak powyżej. Często przy uszkodzeniu jednoczesnym korzeni L5, S1.
Mackiewicza- ból pojawia się przy zginaniu kolana , obejmując gł. Przednią powierzchnie uda . Charakterystyczna dla rwy udowej ( L2-L4) .
Neriego- ból korzeniowy i odruchowe zgięcie kolana po stronie chorej przy przyginaniu głowy do klatki piersiowej .
Objaw 1, 2, 4 - rwa kulszowa.
Objaw 3, 4- rwa udowa.
Rwa udowa ( korzenie L2-L4, n. Udowy ) :
(+) objaw MACKIEWICZA
ból wzdłuż przedniej powierzchni uda
Objawy ubytkowe :
osłabienie czucia w obrębie przedniej powierzchni uda
osłabienie odruchu kolanowego
niedowład mięśnia czworogłowego
Przyczyny : wypadnięcie j. Miażdżystego , zmiany zwyrodnieniowe, cukrzyca, dna .
Zespól końskiego ogona ( wskazanie do operacji ) :
obustronny ból korzonkowy
obustronne niesymetryczne korzeniowe zaburzenia czucia
obustronne niesymetryczne niedowłady ograniczone
obustronne niesymetryczne osłabienie / zniesienie odruchów
zaburzenia oddawania moczu
Przyczyny : wypadnięcie j. Miażdżystego, guz kanału kręgowego.
1