FARMAKOLOGIA wykład 13 (11 II 02) LEKI MOCZOPĘDNE

indapamid

. spironolakton

. tiazydy

tiazydy chlortalidon

metyloksantyny

furosemid

indapamid

furosemid

furosemid kwas etakrynowy kwas etakrynowy

tiazydy

Pierwszymi lekami moczopędnymi były sole rtęci - powodowały uszkodzenie kłębuszków i cewek nerkowych.

Stosowano również leki roślinne: mącznica, skrzyp, pietruszka

Dwa podstawowe zastosowania leków moczopędnych to:

1. schorzenia nerek:

• zaburzenia funkcji nerek (niewydolność)

• zaburzenia metaboliczne (np. kwasica cewkowa) oraz elektrolitowe

• zatrucia

choroby układu krążenia:

• niewydolność krążenia (ostra, przewlekła, lewokomorowa, prawokomorowa)

• nadciśnienie tętnicze

PODZIAŁ LEKÓW MOCZOPĘDNYCH:

1. silnie działające (powodują utratę > 15% filtrowanego sodu; działają głównie na pętlę Henlego)

• kwas etakrynowy

• grupa furosemidu (furosemid, piretanid, bumetanid)

• tiazolidony (etazolamid)

• aminopirazolinony (muzolimina)

• aminometylofenole

2. średnio aktywne (powodują utratę 5-10% (max 15%) filtrowanego sodu)

• tiazydy

• chlortalidon (Hygroton)

• chinazolinony (metolazon)

• chlorobenzamidy (indapamid, klopamid)

• mefruzyd

• kwasy fenoksyoctowe - diuretyki urykozuryczne, kwas tienylenowy, indakrynon

3. słabe (uzupełniające, o różnych mechanizmach działania)

• antagoniści aldosteronu (Verospiron) i inne oszczędzające potas (amilorid, triamteren)

• acetazolamid (Diuramid) → w jaskrze, obniża ciśnienie śródgałkowe

• ksantyny (kofeina, eufilina)

• mannitol (leczenie obrzęku mózgu; podany doustnie ma działanie przeczyszczające), izosorbid, inne

	Siła działania moczopędnego	Początek działania (h)	Czas działania (h)	Ryzyko działań niepożądanych
Furosemid	++++++++	0,5 - 1	6 - 8	++++
Hydrochlorotiazyd	+++	1 - 2	12	+++
Chlortalidon	+++	2	48 - 72	++
Spironolakton	+	24	24 - 48	+

FUROSEMID

• podstawowy lek moczopędny; i.v. lub p.o.

• wskazania:

1. zastoinowa niewydolność krążenia (z obrzękiem płuc)

• i.v. bo najpierw rozszerza naczynia żylne = ↓ nawrotu krwi żylnej do serca = ↓ preload

• ↑ diureza = ucieczka wody = ↓ preload

• często z Verospironem (żeby zatrzymać potas)

• stany gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (przełom nadciśnieniowy, zwyżki ciśnienia)

• niewydolność nerek (ostra i przewlekła)

• zatrucia z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy

• obrzęk mózgu (lek z wyboru → bardzo ładnie odciąga wodę)

• marskość wątroby z wodobrzuszem

• leczenie hiperkalcemii

• leczenie kwasicy cewkowej dystalnej

• ucieczka: Na, K, Ca, Mg!!!

• przeciwwskazania:

1. niedrożność dróg moczowych z bezmoczem (bo wodonercze!)

2. uczulenie na lek

3. śpiączka wątrobowa

4. hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia

5. przedawkowanie glikozydów naparstnicy (bo hipokaliemia zwiększa siłę ich działania)

6. okres ciąży i laktacji (bo zmniejsza przepływ łożyskowy)

7. stany odwodnienia

8. niskie ciśnienie tętnicze

• efekty działania furosemidu:

	Efekt biologiczny i kliniczny	Potencjalne działania niepożądane
Na	wzmożone wydalanie, wzmożona diureza	hiponatremia, odwodnienie
K, Mg	wzmożone wydalanie	niestabilność elektrolitowa komórki możliwość arytmii, kurcze, parestezje
Ca	wzmożone wydalanie
Kwas moczowy	↓ wydalania przy leczeniu przewlekłym	hiperurykemia, kamica moczanowa możliwe sprowokowanie napadu dny
Łożysko żylne	rozkurcz naczyń pojemnościowych, ↓ preload	hipotensja
Metabolizm glukozy	upośledzenie tolerancji glukozy	hiperglikemia, możliwość dekompensacji jawnej cukrzycy
Metabolizm lipidów	↑ CH, LDL, VLDL, TG	nasilenie procesu miażdżycowego

TIAZYDY - leki moczopędne o średniej sile działania

• wskazania:

1. nadciśnienie tętnicze

2. zastoinowa niewydolność krążenia (CHF)

3. inne obrzęki (m.in. w przebiegu łagodnej / umiarkowanej niewydolności wątroby lub nerek)

4. 
   moczówka prosta nerkowopochodna (zmniejszają poliurię) rzadko

5. kwasica cewkowa proksymalna

• przeciwwskazania:

1. zaburzenia jonowe: oporna na leczenie hipokaliemia, ciężka hiponatremia, hiperkalcemia

2. ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek

3. nadwrażliwość na tiazydy lub sulfonamidy

4. ciąża i okres karmienia

• Wpływ niektórych leków moczopędnych na bilans elektrolitów:

	Diuretyki pętlowe	Tiazydy i leki tiazydopodobne	Diuretyki oszczędzające potas
Na	↓↓↓↓	↓↓	↓
K	↓↓	↓	↑ lub ↔
Mg	↓	↓	↔ lub ↑
Ca	↓↓	↑	↑ lub ↔

Hydrochlorotiazyd, chlortalidon Podobne: indapamid, klopamid

• działania niepożądane:

RKZ i GWE	↓K, ↓Mg, ↓Na, alkaloza
Gospodarka Ca	↑Ca
Gospodarka lipidowa	↑CH całk., ↑LDL, ↑TG, ↓HDL-CH
Gospodarka wodorowęglanowa	możliwe upośledzenie tolerancji glukozy
Układ ruchu	hiperurykemia, możliwe nasilenie objawów dny kurcze mięśni, zmniejszenie gęstości kostnej
Układ płciowy	zaburzenia erekcji, impotencja
Nerki	↓GFR i przepływu nerkowego, ↑ poziomu mocznika i kreatyniny śródmiąższowe zapalenie nerek
Układ pokarmowy	zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia) zapalenie trzustki, żółtaczka, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
Układ krwiotwórczy	niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia
OUN	bóle i zawroty głowy, parestezje, gorączka, dreszcze, zaburzenia widzenia
Skóra	wysypka, nadwrażliwość na światło
Układ krążenia	hipotonia ortostatyczna

LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS:

• spironolakton: hamuje receptory aldosteronu, działa na cewkę zbiorczą

• wskazania:

1. nadciśnienie tętnicze

2. niewydolność krążenia

3. pierwotny hiperaldosteronizm

4. obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu: marskość wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze

5. miastenia

6. zespół napięcia przedmiesiączkowego

7. hirsutyzm

• przeciwwskazania:

1. hiperkaliemia i stany zagrożenia hiperkaliemią (na tle istniejących chorób lub na skutek podawania innych leków)

2. kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą (zdekompensowana cukrzyca, krańcowa niewydolność nerek)

3. ciąża i okres karmienia

4. niewydolność nerek

• działania niepożądane:

1. hiperkaliemia

2. kwasica metaboliczna

3. działanie związane z budową sterydową (ginekomastia, impotencja, obniżenie popędu płciowego, zmiana barwy głosu, zaburzenia miesiączkowania)

4. biegunki, zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienie z przewodu pokarmowego

5. wpływ na OUN: bóle głowy, senność, ataksja, splątanie, letarg

6. zmiany skórne - wysypka

---