6.06 (sobota)
KONSEKWENCJE WPŁYWU SPOŁECZNEGO
Konformizm informacyjny → działanie `społecznego dowodu słuszności'
Zjawiska: `kumulacja ignorancji', `niewiedza wielu', `śmierć z małpowania'
Konformizm normatywny → działanie potrzeby akceptacji społecznej
Zjawiska: myślenie grupowe, uleganie modzie (Asch 56')
Posłuszeństwo autorytetom → (Hofling 66', Milgram 65', Sheridan, King 72')- jest przejawem zarówno konformizmu informacyjnego jak i normatywnego
CZYNNIKI SYTUACYJNE NASILAJĄCE KONFORMIZM
Konformizm normatywny
Wielkość kar i nagród, obecność autorytetów, atrakcyjność grupy, jednomyślność grupy, liczba osób w grupie (największe nasilenie konformizmu obserwuje się gdy jednomyślna grupa liczy 3-4 osób)
Konformizm informacyjny
Sytuacje niejasne, złożone, kryzysowe, obecność ekspertów
CZYNNIKI OSOBOWOŚCIOWE
Niska inteligencja
Niska samoocena sprzyja konformizmowi informacyjnemu
Umiarkowany poziom samooceny sprzyja konformizmowi normatywnemu
W wielu badaniach kobiety zachowują się bardziej konformistycznie niż meni- dotyczy to jednak gw zadań męskich, w których kobiety czują się mniej kompetentne (Sistrunk, McDavid 71')
ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Prospołeczne
Allocentryczne (pomocne)- zaspokajanie potrzeb pojedynczej osoby
Socjocentryczne- zaspokajanie potrzeb grupy społecznych
Egocentryczne
Bierne - obronna koncentracja na własnej osobie wynikająca z lęku, niepewności, niskiego poczucia własnej wartości
Aktywne - aktywne zaspokajanie własnych potrzeb bazujące na poczuciu własnej wartości, faworyzowaniu własnej osoby
MOTYWY ZACHOWAŃ PROSPOŁECZNYCH
Egocentryczne - zaspokajanie potrzeb innych jest środkiem do zaspokojenia potrzeb własnych
Empatyczne - współodczuwanie z innymi, rozumienie ich sytuacji jest motywem zachowań bezinteresownych (altruistycznych)
Normatywne - kierowanie się normami nakazującymi, pomaganie innym. Przestrzeganie norm może mieć charakter zewnętrzny- wynikać z podporządkowania się bieżącej sytuacji (nagrody i kary za zachowanie zgodne/ niezgodne z normami) lub wewnętrzny - wynikać z uwewnętrznionych norm (osobowość zinternalizowana)
TEORIE WYJAŚNIAJĄCE ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE
TEORIE WYMIANY - Homans (61'), Thibaut i Kelley (59') Latane i Darley (70') Davidio (84')- jednostka dokonuje bilansu kosztów i zysków własnych zachowań prospołecznych
TEORIE EMPATII - altruizmu - Bateson (91') - jednostka postępuje bezinteresownie jeśli zostanie wzbudzona empatia wobec innych
TEORIE EWOLUCJONISTYCZNE - Hamilton (64'), Trivers (71') - zachowania prospołeczne leżą w interesie jednostki oraz gatunku
TEORIE NORM - Schwartz (70'), Berkowitz (70') - jednostka pomaga innym z powodu norm społecznych, które akceptuje; ważną rolę odgrywa internalizacja norm oraz sytuacyjna aktywizacja norm (Macaulay 70', Hornstein 70')
MODEL INTERWENCJI W SYTUACJI KRYZYSOWEJ Latane i Darleya 70'
ZAUWAŻENIE WYDARZENIA
( przeładowanie urbanistyczne)
INTERPRETACJA ZDARZENIA JAKO WYPADKU
( zjawisko kumulacji ignorancji)
PRZEJĘCIE ODPOWIEDZIALNOSĆI
( rozproszenie odpowiedzialności)
WIEDZA O WŁAŚCIWYCH FORMACH POMOCY
OCENA KOSZTÓW POMOCY
UDZIELENIE POMOCY
ZACHOWANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD KOSZTÓW UDZIELENIA I ZANIECHANIA POMOCY (Davidio, za: Wojciszke 02')
|
|
Koszty udzielenia pomocy |
|
Koszty zaniechania pomocy |
|
Małe |
Duże |
|
Małe |
Różne reakcje zależne od: zachowania innych, widoczności normy |
Wycofanie się, zignorowanie, zaprzeczenie |
|
duże |
Bezpośrednia interwencja |
Pośrednia interwencja, redefinicja kosztów zaniechania |
PODEJŚCIE NORMATYWNE DO POMAGANIA
Dwie normy pomagania:
Norma odpowiedzialności społecznej - pomaganie ludziom, których losy zależą od naszych działań
Norma wzajemności - rewanżowanie się za wcześniej uzyskane przysługi
Na podstawie jakich kryteriów identyfikujemy wewnętrzną motywację normatywną?
• brak presji zew (nagród i kar) skłaniającej do przestrzegania normy pomagania
• brak sympatii do osób którym się pomaga
SYTUACYJNA AKTYWIZACJA NORMY UDZIELANIA POMOCY
• `widoczność normy' - Macaulay 70', Harvey Hornstein 70'
Macaulay- schemat badania
W miejscu publicznym postawiono skrzynkę z napisem : `złóż datek potrzebującym dzieciom'. Model demonstrował jedno z dwóch zachowań:
Ostentacyjnie wrzucał datek
Ostentacyjnie wahał się i nie wrzucał datku
WYNIKI:
• wśród osób które zauważyły zachowanie modela ( 1 lub 2) 15% wrzucało datek
• rodzaj zachowania modela (wrzuca- nie wrzuca) nie miał istotnego wpływu na liczbę osób udzielających pomocy
• wśród osób które nie zauważyły zachowania modela tylko 4% ofiarowało pieniądze
SYTUACJA KONCENTRACJI NA WŁASNEJ OSOBIE
Badania Karyłowskiego pokazują że odmienne są konsekwencje koncentracji na sobie w zależności od tego, czy jednostka posiada zinternalizowane normy pomagania czy nie
Jeśli jednostka posiada- koncentracja na `ja' zwiększa gotowość do pomagania
Jeśli nie posiada- koncentracja na `ja' zmniejsza gotowość
TEORIE EWOLUCJONISTYCZNE
TEORIA DOSTOSOWANIA ŁĄCZNEGO → (Hamiltona 64') pomaganie osobom bliskim jest formą propagowania własnych genów
TEORIA ALTRUIZMU WZAJEMNEGO → (Trivers 71') altruizm wzajemny jest cechą wrodzoną, gdyż na drodze ewolucji doszło do wyselekcjonowania takich osób, które tę cechę posiadają a która warunkuje przetrwanie gatunku
Badania Burmsteina 71' - krótki opis
Osoby badane odpowiadały na pytanie komu pomogłyby w wyobrażonych sytuacjach dwóch rodzajów: drobne sprawy i poważne typu `życie- śmierć'
WYNIKI:
• w sytuacji `życie- śmierć' gotowość do udzielenia pomocy zależała od stopnia pokrewieństwa- większa dla bliżej spokrewnionych
• w sytuacji `życie- śmierć' zależała od wieku- największa w przypadku małych dzieci- spadała gwałtownie u osób po 60-ce
• w sprawach drobnych- zależało od wieku- najwyższe u dzieci i osób starszych
Badania pokrewne : korchmoros, Kemy 01'; Euler, Weitzel 96' nt poziomu opiekuńczości
Wybrane badania dotyczące sytuacyjnych wyznaczników zachowań pomocnych:
→ ROLA SAMOPOCZUCIA W ZACHOWANIACH POMOCNYCH
• hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego Cialdiniego- mając złe samopoczucie jednostka pomaga innym jeżeli jest przekonana że w ten sposób polepszy sobie nastrój (Cialdini i In 81')
• dobre samopoczucie zwiększa gotowość do pomagania- ludzie w dobrym nastroju pomagają, bo pozytywnie postrzegają innych ludzi oraz/lub dlatego, że pragną przedłużyć sobie pozytywne samopoczucie
OPIS BADANIA CALDINIEGO 81'
Osoby badane wprawiano w jeden z 3 nastrojów: neutralny, pozytywny lub negatywny. Następnie połowę badanych z każdej grupy informowano, że po wypiciu pewnego płynu ich samopoczucie się nie zmieni w ciągu 30 minut. Osoby badane proszone były o pomoc przez pomocnika eksperymentatora. Badano czy poziom pomagania zależy od `zamrożenia nastroju'
WYNIKI: badani w negatywnym nastroju tylko reagowali na `zamrożenie'- znacznie mniej osób z grupy 2 z `zamrożonym nastrojem' wyraziło chęć pomocy
ROLA CZASU (POŚPIECH)- badania Darley'a i Batesona 73'
Klerycy przygotowujący kazanie o miłosiernym Samarytaninie. Manipulowano czasem: połowa badanych musiała się spieszyć na kazanie, połowa nie. W bramie leżał człowiek udający zawał serca
WYNIKI:
10% udzieliło pomocy ze śpieszących się
60% z nie śpieszących się