Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy)

Został powołany jednocześnie z MFW na Monetarnej i Finansowej Konferencji w Bretton Woods, która odbyła się w dniach 1-22 lipca 1944 roku.

Bank Światowy rozpoczął swoją działalność 25 czerwca 1946 roku.

Członkami Banku Światowego mogą być tylko kraje zrzeszone w Międzynarodowym Funduszu Walutowym.

Pierwotnymi członkami były 44 kraje, w również Polska i Kuba, które wystąpiły w czerwcu 1950 i w listopadzie 1960.

Celem Banku Światowego miało być skierowanie gospodarki światowej na właściwe tory po II wojnie światowej.

Istniała potrzeba skierowania gospodarki światowej odbudowy dróg, połączeń komunikacyjnych, systemów energetycznych i innych podstawowych bloków gospodarki zniszczonych wojną krajów Europy.

To zadanie zostało powierzone Międzynarodowemu Bankowi dla Odbudowy i Rozwoju. Pomoc została skierowana do krajów rozwijających się Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej .

Członkostwo

Spośród 45 członków założycieli w 1947 r., 32 to kraje europejskie i latynoskie. W następnej dekadzie dołączyły również kraje azjatyckie, a w 1967 roku, po uzyskaniu niepodległości kraje afrykańskie - wówczas członkostwo Banku wyniosło 106 krajów. Obecnie (w roku 2010) liczba członków Banku Światowego wynosi 187 (w tym również od 1986 roku Polskę)

Pierwotni członkowie to państwa, które podpisały Kartę Banku na konferencji założycielskiej. W momencie powstania Bank liczył 45 członków.

Państwo, które chce nabyć członkostwo w Banku powinno podpisać umowę i ratyfikować statut. O przyjęciu decyduje Rada Gubernatorów. Po uzyskaniu członkostwa, kraj nowoprzyjęty musi wpłacić wyznaczony udział członkowski.

Zawieszenie państwa w prawach członkowskich jest rodzajem sankcji, którą stosuje się w przypadku niewypełnienia przez nie zobowiązań wobec Banku. Sankcja ta jest uruchamiana z reguły automatycznie wobec państwa, które zalega ze składką członkowską za okres dwóch lat i jest związana z pozbawieniem go prawa do głosowania. Decyzję o zawieszeniu podejmuje Rada Gubernatorów.

Członkostwo może zostać przywrócone po wpłaceniu zaległych składek, jednak nie później niż po upływie jednego roku od zawieszenia. Po upływie tego terminu państwo takie automatycznie przestaje być członkiem Banku.

Utratę członkostwa w Banku powoduje również, utrata członkostwa w MFW. W pewnych sytuacjach Rada Gubernatorów poprzez głosowanie, może podjąć decyzję o utrzymania w prawach członkowskich państwa, które utraciło status członka Banku Światowego.

Każdy członek Banku ma prawo do wystąpienia z jego szeregów na własne żądanie. Dokonuje się to poprzez wysłanie pisemnej informacji o wystąpieniu z organizacji, wcześniej jednak musi uregulować wszystkie zobowiązania finansowe wobec Banku, jeśli takowe posiada .

Aktualnie priorytetowym celem działania Banku jest wspieranie rozwoju gospodarczego i ograniczenie ubóstwa w krajach rozwijających się. Bank udziela kredytów na zmniejszenie ubóstwa oraz finansowania inwestycji przyczyniających się do wzrostu gospodarczego tych krajów. Inwestycje obejmują pomoc doraźną realizowaną przez budowę dróg, elektrowni, szkół czy systemów irygacyjnych, jak również dostarczanie pomocy merytorycznej i doradztwa fachowego oraz organizowanie różnego rodzaju służb szkolenia rolniczego, szkoleń nauczycieli, programów żywienia oraz poprawy sytuacji dzieci i kobiet w krajach Trzeciego Świata .

Obszary działalności Banku Światowego:

• odbudowa zniszczonych przez wojnę gospodarek krajów członkowskich,

• popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych na terytorium krajów członkowskich,

• doprowadzenie do równowagi w wymianie międzynarodowej,

• rozwój przedsiębiorstw lokalnych poprzez dostarczanie im zagranicznych źródeł finansowania.

Do celów statutowych Banku, które zostały określone w Karcie Banku, należą :

1. Pomoc w odbudowie i rozwoju państw członkowskich przez ułatwienie inwestycji, łącznie z odbudową przedsiębiorstw zniszczonych podczas wojny i przystosowaniem produkcyjnych możliwości do celów pokojowych oraz pobudzanie postępu gospodarczego w krajach mniej rozwiniętych.

2. Popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych za pomocą gwarancji albo udziałów w pożyczkach i innych lokatach, dokonywanych przez prywatnych inwestorów. Natomiast, jeśli nie dysponuje się kapitałem prywatnym na odpowiednich warunkach, Bank ma prawo uzupełniać prywatne środki na inwestycje przez dofinansowanie przedsięwzięcia na dogodnych warunkach z własnego kapitału i zgromadzonych funduszów oraz z innych własnych środków.

3. Popieranie długofalowego zrównoważonego wzrostu międzynarodowej wymiany i utrzymanie równowagi bilansów płatniczych przez zachęcanie do międzynarodowych inwestycji, mających na celu rozwijanie zasobów produkcyjnych członków, co ma spowodować podniesienie stopy życiowej i polepszenie warunków pracy w krajach członkowskich.

4. Koordynowanie własnych pożyczek ze środków uzyskanych od innych organizacji międzynarodowych oraz dbanie o rozwój finansowanie przedsiębiorstw lokalnych ze źródeł zagranicznych.

Po ponad 60 latach działalności Banku do sfer zainteresowania Banku doszły problemy związane z :

1. inwestowaniem w ludzi, ze szczególnym naciskiem na ochronę zdrowia i edukację,

2. działania na rzecz ochrony środowiska prywatnego,

3. stymulowanie rozwoju sektora prywatnego,

4. wzmacnianie zdolności działania rządów różnych państw,

5. promowanie reform gospodarczych.

Konferencje ONZ przyjęły kilka założeń - celów na XXI wiek. Bank Światowy pomaga je osiągnąć i będzie nadzorował ich realizację w krajach, które wspomaga. Celami tymi są :

- zredukowanie do połowy osób żyjących w skrajnym ubóstwie do roku 2015,

- utworzenie uniwersalnego systemu edukacji podstawowej do 2015,

- osiągnięcie równości płci w szkołach podstawowych i średnich do roku 2005,

- zmniejszenie zgonów wśród noworodków i dzieci o 2/3 oraz śmiertelnych urodzeń o ¾ do roku 2015,

- wprowadzenie uniwersalnego dostępu do usług medycznych do roku 2015,

- zmniejszenie obecnego globalnego i narodowego zużycia zasobów naturalnych do roku 2015.

Bank pośredniczy między instytucjami finansowymi wypożyczającymi swe kapitały a członkami korzystającymi z tych pożyczek. Zgodnie ze statutem bank oddziałuje na kierunki i charakter cyrkulacji kapitału prywatnego. Własne zasoby angażuje natomiast tylko w te inwestycje, które nie zdołają przyciągnąć prywatnego kapitału z powodu np. długiego cyklu inwestycyjnego czy niskiej rentowności. Szczególnie ważne dla rozwoju gospodarczego inwestycje w dziedzinie: transportu, łączności, rolnictwa, oświaty, leśnictwa mogą liczyć na pomoc banku, gdyż ich pomyślny rozwój stwarza jednocześnie warunki do napływu kapitału prywatnego.

Bank Światowy pomagał MFW w tworzeniu Kodeksu Dobrych Praktyk w dziedzinie Przejrzystości Skarbowej, a obecnie współpracuje przy jego wprowadzaniu w życie. W ślad za tym opracowano szereg zasad instytucjonalnych, które mogą przyczyniać się do prawidłowej realizacji reformy sektora publicznego i stosowania metod dobrego zarządzania .

Struktura organizacyjna Banku Światowego

Grupa Banku Światowego obejmuje oprócz Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (International Bank for Reconstruction and Development - IBRD), inne afiliowane przy nim instytucje finansowe. Instytucje te udzielają kredytów i pożyczek dla szerzonych w swoich kręgu państw. Do instytucji tych zaliczyć należy :

- Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (International Development Association - IDA),

- Międzynarodowa Korporacja Finansowa (International Finance Corporation - IFC),

- Wielostronną Agencję Gwarancji Inwestycyjnych (Multilateral Investment Guarantee Agency - MIGA),

• Międzynarodowe Centrum dla Rozwiązywania Sporów Inwestycyjnych (International Centre for Settlement of Investment Disputes - ICSID).

2. Dyrekcję Banku

organ ten składa się z prezesa i 24 dyrektorów wykonawczych. Pięciu dyrektorów mianowanych jest przez państwa, mające największy udział w kapitale zakładowym Banku, tj. USA, Wielka Brytania, Niemcy, Francja i Japonia. Dyrektorzy wykonawczy prowadzą:

- bieżące operacje,

- powołują komitety pożyczkowe i inne komitety,

- przyznają pożyczki

- oraz wykonują funkcje, delegowane im przez Radę Gubernatorów.

Decyzje podejmują zwykłą większością głosów. Kworum stanowi większość dyrektorów dysponujących co najmniej połową wszystkich głosów. Dyrektorzy mianowani dysponują taką liczba głosów, jaką mają państwa, przez które zostali mianowani.

Natomiast każdy dyrektor z wyboru ma tyle głosów, ile mają państwa, które na niego głosowały. Posiedzeniom dyrektorów wykonawczych przewodniczy Prezes, który jednak nie ma prawa głosowania, posiada natomiast decydujący głos w przypadku równego podziału głosów. Dyrektorzy wykonawczy zbierają się tak często, jak wymaga tego sytuacja

3. Radę Doradczą - składająca się z siedmiu członków wybieranych przez Radę Gubernatorów spośród specjalistów z dziedziny bankowości, przemysłu rolnictwa i handlu. Służy ona radami organom Banku w sprawach jej ogólnej polityki. Ma biura w nowym Jorku, Paryżu, Londynie, Genewie, misje regionalne w Tokio, Bangkoku, Abidżanie, zaś przedstawicielstwa w 45 stolicach krajów rozwijających się. Bieżące sprawy Banku prowadzi Prezes, powołany i odwoływany przez dyrektorów wykonawczych, którzy także nadzorują jego działalność. Funkcji tej nie może jednak pełnić gubernator ani dyrektor. Prezes kieruje też pracami personelu Banku.

4. Departamenty Operacyjne koncentrują swoją działalność na sześciu regionach geograficznych (Afryka Zachodnia, Afryka Wschodnia i Południowa, Europa, Bliski Wschód i Afryka Północna, Azja Wschodnia i Pacyfik, Azja Południowa, Ameryka Łacińska i Karaiby). W ten sposób występuje podwójna kontrola wykorzystania pożyczek Banku. Każda inwestycja znajduje się pod nadzorem pracowników departamentu zajmującego się daną dziedziną gospodarki oraz pracowników departamentu zajmującego się określonym regionem geograficznym.

5. Departamenty Funkcjonalne zajmują się różnymi dziedzinami m.in. finansami, usługami prawnymi i ekonomicznymi. Podzielone są na dziewięć jednostek, ze względu na sfery, którymi się zajmują, np.: Departament Rolnictwa, Departament Zasobów Ludzkich. Każdy projekt finansowany przez Bank znajduje się pod nadzorem zarówno departamentu funkcjonalnego, jaka i departamentu operacyjnego.

Działalność kredytowa Banku Światowego

Bank Światowy zorganizowany jest w formie spółki akcyjnej, przy czym wszystkie akcje są w posiadaniu krajów członkowskich Banku Światowego i polegają na udzielaniu pożyczek z funduszów własnych i z funduszów obcych, wypożyczonych przez Bank na międzynarodowym rynku kredytowym (przez emisję obligacji). Bank udziela również gwarancji pożyczkom zaciąganym przez rządy krajów członkowskich, ich banki i przedsiębiorstwa (z gwarancjami rządowymi) w bankach komercyjnych . Na jego zasoby składa się :

1. Kapitał zakładowy powstały w drodze subskrypcji akcji rozprowadzonych między kraje członkowskie.

2. Emisja własnych długoterminowych obligacji lokowanych na najbardziej chłonnych rynkach kapitałowych (USA, Kanada, Wielka Brytania, Szwajcaria) i na międzynarodowym rynku kapitałowym (np. na eurorynku), przy czym obligacje te są oprocentowane, a termin ich umorzenia wynosi 15 - 30 lat.

3. Sprzedaż obligacji w kraju, który zaciągnął pożyczkę w Banku.

4. Dochód uzyskiwanych z różnych operacji przeprowadzonych przez Bank.

Nadwyżki i rezerwy uzupełniają kapitał wpłacony do Banku.

W swej działalności kredytowej Bank stosuje szereg kryteriów.

Z posiadanych funduszy Bank może udzielać rządom krajów członkowskich oraz instytucjom publicznym i prywatnym, jeśli korzystają one z gwarancji rządu, Banku Centralnego lub innej instytucji państwa członkowskiego. Kredyty są w zasadzie tylko na sfinansowanie konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych, ale zdarzają się również przypadki przyznania kredytów na cele bardziej ogólne.

Bank Światowy może także udzielać pożyczek bankom krajowym finansującym inwestycje. W takich przypadkach kredyty te są dzielone przez te właśnie banki na konkretne przedsięwzięcia inwestycyjne, realizowane przez miejscowe przedsiębiorstwa, a nawet osoby fizyczne .

Terminy spłaty kredytów udzielonych przez Bank Światowy są ustalane na 5-20 lat. Ich oprocentowanie zależy od oprocentowania środków pieniężnych, które Bank gromadzi na rynkach kapitałowych, a więc kształtuje się na zasadach komercyjnych.

Od pożyczek i udzielanych gwarancji Bank pobiera prowizję od zaangażowania w wysokości 0,5%-1,5% rocznie w stosunku do niewykorzystanej sumy udzielanych kredytów. Okres karencji wynosi z reguły 5 lat.

Udzielane przez Bank Światowy kredyty i pożyczki mają zmienną stopę procentową. Kraje najuboższe uzyskują kredyty nieoprocentowane. Kredyty udzielane są długoterminowo, na okres 15-25 lat, najczęściej na finansowanie rolnictwa, przemysłu i sektora publicznego.

Bank Światowy udziela trzech rodzajów pożyczek :

1. na dostosowanie strukturalne - udzielane są rządom lub agencjom rządowym na rozwój lub transformację gospodarek w formie kredytu w ramach transz,

2. celowe - udzielane na konkretny projekt rządom bądź ministerstwom,

3. linie kredytowe - udzielane ministrom bądź bankom, które odpożyczają uzyskane od Banku Światowego środki na konkretne przedsięwzięcia inwestycyjne,

4. gwarancje dla państw członkowskich zaciągających pożyczki w innych organizacjach międzynarodowych.

Przy udzielaniu kredytów Bank Światowy stosuje następujące zasady :

- zasada nieprzekraczania przez niespłacone pożyczki kapitału wpłaconego do Banku powiększonego o kapitał na żądanie i zatrzymane zysk i nadwyżki;

- zasada podziału ryzyka między różne regiony geograficzne i objęcia pomocą największej ilości krajów;

- zasada udzielania kredytów w walutach w jakich Bank sam zaciąga pożyczki;

- zasada udziału funduszów własnych kraju członkowskiego w finansowym projekcie;

- zasada spłaty kredytu i transferu,

- zasada rentowności ogólnej projektu,

- zasada realności projektu, oznacza że każda koncepcja danej inwestycji musi być dobrze przygotowana i możliwa do realizacji.

Każdy wniosek o pożyczkę badany jest przez ekspertów Banku w tzw. sześciostopniowym „cyklu projektowym”. Jest to rodzaj zabezpieczania się Banku. Procedura związana z udzielaniem pożyczek przewiduje sześć następujących etapów :

1. Identyfikacja projektu

2. Przygotowanie

3. Oszacowanie

4. Negocjacje i przedłożenie Zarządowi Dyrektorów Wykonawczych, niezbędnych raportów i dokumentów pożyczkowych do aprobaty;

5. Realizacja projektu i nadzór Banku jego wykonywania;

6. Ocena - porównanie kosztów projektu, jego korzyści, harmonogramu realizacji i efektywności z pierwotnymi założeniami

Polska a Bank Światowy

Polska należała do państw założycielskich Banku Światowego i MFW. 14 marca 1950 r. wystąpiła z obu wymienionych organizacji finansowych. Po zmianach politycznych w roku 1956 zostały podjęte starania o ponowne przystąpienie Polski do tych organizacji. Po przyjęciu do MFW Polska została przyjęta w poczet członków Banku Światowego 27 czerwca 1986 roku. Stała się tym samym 150 członkiem Banku z udziałem w kapitale zakładowym w wysokości 1,3 mld USD. Polska została również członkiem organizacji afiliowanych przy Banku Światowym. Koordynatorem współpracy Polski z Bankiem Światowym jest Prezes NBP .

Poczynając od 1990 roku Bank Światowy aktywnie wspiera zmiany przeprowadzane w polskiej gospodarce i pożyczył łącznie około 7,5 miliarda USD, przeznaczonych na realizacje 45 pojedynczych projektów.

W grudniu 2008r. została udzielona polskiemu rządowi pierwsza pożyczka, w wysokości 975 milionów euro, przeznaczona na rozwój państwa tj na programową politykę rozwojową w zakresie:

- zarządzania finansami publicznymi,

• zatrudnienia,

• sektora prywatnego. podpisana umowa pomiędzy Bankiem Światowym a rządem polskim

Pożyczce tej towarzyszy program współpracy technicznej i dzielenia się wiedzą w obszarach strategicznych objętych pożyczką.

Celem BŚ jest również, jak dotychczas, wzmocnienie perspektyw stałego rozwoju i wzrost stopy życiowej Polaków.

Wsparcie Banku może i w ramach realizacji w/w pojedynczych projektów przybierało różnorodne formy :

- współpracy personelu Banku z przedstawicielami polskich instytucji w zakresie tworzenia polityki gospodarczej i społecznej oraz programów i projekt finansowych przez Bank;

- udzielania pożyczek;

- wsparcia w zakresie koordynacji pomocy technicznej i finansowej z innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi;

- współpraca w analizie kwestii rozwojowych i wyborze optymalnych rozwiązań z wykorzystaniem globalnych doświadczeń Banku Światowego.

Prowadzi również w Polsce na szeroką skalę studia ekonomiczne i sektorowe w zakresie polityki makroekonomicznej, reformy systemu bankowego i modernizacji banków, poprawy infrastruktury technicznej i technologicznej, poprawy wydajności w przemyśle i rolnictwie, reformy systemu energetycznego, reformy systemu społecznego oraz walki z korupcją.

We współpracy Polski z Bankiem Światowym w okresie lat dziewięćdziesiątych można wyróżnić dwa okresy.

Pierwszy, to okres do końca roku 1996, czas ukierunkowania przebudowy polskiej gospodarki,

Drugi natomiast od początku roku 1997, to okres ukierunkowania współpracy na wspieranie Polski w jej dążeniach do uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej i włączenia do procesów integracyjnych w ramach Unii. Oczywiście pewne priorytety pozostają nadal aktualne .

W pierwszym okresie (lata 1990-1996) skoncentrowano się na następujących obszarach :

1. Odtworzenie stabilizacji makroekonomicznej i wzmocnieniu wiarygodności kredytowej

Warunkiem skutecznego wdrażania reform w Polsce było odtworzenie stabilizacji i rozwiązanie problemu ogromnego zadłużenia. W tym celu Bank przyznał Polsce na początku 1990 r., przy ścisłej współpracy z MFW Pożyczkę Dostosowania Strukturalnego. Miała ona zapewnić międzynarodowe wsparcie dla zmiany harmonogramu spłaty polskiego zadłużenia i ułatwić proces zawierania umów oddłużających z Klubem Paryskim i Klubem Londyńskim.

2. Wsparciu rozwoju sektora prywatnego

Kredyty nie cieszyły się powodzeniem. Były one drogie i w dewizach, podczas gdy polscy przedsiębiorcy przestawiali się na rozliczenia złotowe. Kredyty inwestycyjne były długoterminowe, podczas gdy przedsiębiorcy oczekiwali krótkoterminowych kredytów obrotowych

3. Poprawie systemu zabezpieczeń socjalnych

W celu zapobieżenia negatywnym skutkom przekształceń gospodarki (wzrost bezrobocia i liczby ludzi ubogich), Bank Światowy zaoferował Polsce pomoc techniczną i finansową, wspomagającą wzrost zatrudnienia oraz poprawę stanu opieki zdrowotnej, szkolenia osób dorosłych oraz finansowanie projektu kredytu na budownictwo mieszkaniowe.

4. Reformie sektora energetyki

Pomoc Banku Światowego polegała na przeprowadzeniu dogłębnych analiz, doradztwa w dziedzinie technologii i wpływu zmian w sektorze na całą gospodarkę.

5. Przebudowie podstawowej infrastruktury

Bank Światowy przyznał priorytet finansowaniu inwestycji przyczyniających się do poprawy sytuacji polskiej infrastruktury technicznej. Z pożyczek Banku finansowano: przekształcenia w Polskich kolejach Państwowych, restrukturyzację Telekomunikacji Polskiej S.A., budowę nowych i modernizację istniejących dróg.

6. Ochronie środowiska

Bank przyznał Polsce pożyczkę na wzmocnienie zarządzania ekologicznego. W tej dziedzinie przyznano również pożyczkę na wdrożenie odpowiednich praktyk zarządzania zasobami leśnymi, odbudowę lasów skażonych, sadzenie drzew na terenach nie nadających się pod uprawy rolne, wzmocnienie struktury zarządzania finansami.

W drugim okresie, czyli w latach 1997-1999 Bank Światowy wspierał Polskę w jej aspiracjach do uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej. Polska uzyskała :

- pomoc w zakresie formułowania i wdrażania założeń polityki, koniecznych z punktu widzenia trwałego wzrostu,

- pomoc tym dziedzinom polskiej gospodarki, które mogą doświadczyć niekorzystnych dla nich zmian kierunków polityki Wspólnot lub stanowić źródło znacznych strat ekonomicznych dla kraju, przez udostępnienie niezależnego potencjału analitycznego oraz wsparcia inwestycyjnego,

- pomoc w społecznym ugruntowaniu reform i redukcji ubóstwa.

Ponadto finansowano projekty z zakresu m.in. :

- poprawy zarządzania i funkcjonowania instytucji gminnych,

- modernizacji najważniejszych dróg krajowych oraz remont dwóch mostów i budowę trzech nowych oraz budowę 12 obwodnic,

- likwidacji skutków powodzi w Polsce południowej,

- budowy komercyjnych, samofinansujących się miejskich rynków hurtowych,

- restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego.

W ostatnich latach pomoc Banku Światowego koncentrowała się głównie na :

- przygotowaniu i wdrażaniu kompleksowych programów wielosektorowych obejmujących problemy zabezpieczenia socjalnego (chodzi tu przede wszystkim o restrukturyzację górnictwa węgla kamiennego i tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem na obszarach wiejskich);

- doradztwie w realizacji reformy finansów publicznych i kwestii związanych z członkostwem w Unii Europejskiej i przystąpieniem do Wspólnot; w reformie samorządu terytorialnego, konsolidacji i prywatyzacji sektora elektroenergetycznego, opracowania metod oceny wpływu przystąpienia do UE na kluczowe sektory, analiza efektywności kosztowej i programów społecznych w zakresie edukacji, służby zdrowia i opieki socjalnej;

- opracowanie projektów i inicjatyw związanych z konkretnymi problemami rozwojowymi z zakresu ochrony środowiska naturalnego, reformy sektorów socjalnych, inwestycji prywatnych w zakresie infrastruktury.

W kolejnych latach Polska otrzymała pożyczki na restrukturyzację górnictwa, na dostosowania strukturalne, poprawę sprawności energetycznej w rejonie Krakowa, wprowadzenie podatku manipulacyjnego oraz modernizację portów.

Udostępnione przez Bank Światowy linie kredytowe, zostały wykorzystane w niskim stopniu. Przyczyny tego stanu miały przede wszystkim charakter przedmiotowy:

• luki informacyjnej o kredytach Banku Światowego, (dostępne zazwyczaj w dużych ośrodkach miejskich)

• niezbyt sprzyjające otoczenie makroekonomiczne w kraju

• szereg wymagań dotyczących zakupów towarów i usług.

1

---