Ćwiczenia 1-2.streszczenie materiału

Co to jest pomoc psychologiczna,
czym się różni od zwykłej rozmowy.

nie jest emocjonalnie osobiście uwikłana  

nie ma osobistego interesu w tym co dzieje się z pacjentem,

może mieć przez to większy dystans

może widzieć więcej.

 

jest neutralna

• zaangażowana

• rozumiejąca

• nieoceniająca,

• nie szukająca winy w pacjencie lub innych, lecz rozumienia

• nie dążąca do sprawiedliwości i wyrównania krzywd

• starająca się odnaleźć sens/motyw nawet w pozornie bezsensownych zachowaniach

• celem pomocy jest dobro pacjenta,

• przy jednoczesnym poszanowaniu jego autonomii do decydowania o sobie,

3 pułapki pomagania : PPP

1. pośpiech

• nie dajemy sobie czasu aby dokładnie zrozumieć co się dzieje,

• za szybko przystępujemy do działania,

• nie dajemy komuś wytłumaczyć o co mu chodzi\

• efekt: nietrafiona pomoc, irytacja

2. pocieszanie

• wynika z chęci uspokojenia, uciszenia emocji,

• często robimy to bo nie potrafimy znieść trudnych emocji innej osoby,

• albo czujemy się wobec nich bezradni,

• efekt: czasem nieco pomaga dając chwilową ulgę, nie rozwiązuje problemu, często irytuje,budzi uczucie bycia niezrozumianym, osłabia, „rozkleja” bardziej

 

3. dobre rady

• dawanie recept, szybkie rozwiązywanie problemu za kogoś,

• efekt: czasem pomaga, gdy są trafione, a ktoś rzeczywiście szuka recepty, zwykle efektem jest opór,podawanie powodów dlaczego nie są wykonalne, nie korzystanie z nich, uczucia bycia niezrozumianym, braku wsparcia,

parentyfikacja

• większość osób które zajmują się pomaganiem to osoby sparentyfikowane,

• czyli : takie które w dzieciństwie musiały przyjąć na siebie rolę opiekuna rodzica, rodziców, chorego rodzeństwa itp.

• w jakiś sposób były odpowiedzialne z własnej chęci bądź wbrew sobie za kogoś innego,

• brały zadanie ponad miarę

• czuły się też przez to ważne, lub tylko o tyle kochane/akceptowane/dostrzegane o ile pełniły tą funkcję.

• czuły się często lepsze od któregoś/obu z rodziców, wchodziły w koalicje,

• dziewczynki były zwykle bliżej ojców, synowie-matek

efekty perentyfikacji

• Tendencja do ratownictwa

• Przekonanie, że się wie, co inni powinni robić, żeby byli szczęśliwi

• Bezwarunkowy mechanizm „lecę na pomoc”

• Tendencja do wchodzenia w trójkąt dramatyczny (ofiara, prześladowca, ratownik)

wpływ potrzeb terepeuty

• Nie chodzi o to, aby potrzeb całkowicie nie mieć,

• Ważne aby wiedzieć o nich, rozumieć co się dzieje z nami gdy pomagamy

• Świadomość tych potrzeb pomaga minimalizować ich wpływ

• Np. terapeuta potrzebuje podziwu i uznania od pacjenta, i gdy tego nie dostaje, złości się na pacjenta, albo próbuje mu nadskakiwać, aby go zadowolić.

wpływ przekonań terapeuty

• Pomagający też jest człowiekiem, ma swoje poglądy, uprzedzenia, stereotypy

• Po pierwsze: ważne żeby je znać

• Po drugie: widzieć i kontrolować ich wpływ na proces pomagania

• Jeżeli uniemożliwiają profesjonalną pomoc: nieetyczne byłoby jej udzielanie

• Należy superwizować swoją pracę lub odesłać pacjenta

istota pomagania profesjonalnego

• Nacechowana emocjonalnie relacja z pomocną osobą, oparta na zaufaniu

„wierzę, i czuję, że terapeuta jest dla mnie pomocny, ufam mu, nie jest mi obojętny”

• Kontekst uzdrawiania

„mam problem, a to jest profesjonalista, który mi pomoże”

• Terapeuta wierzy i oferuje pacjentowi wiarygodne wyjaśnienie objawów i stosuje procedury/rytuały które mają ulżyć jego cierpieniu.

ZJAWISKA W POMAGANIU PROFESJONALNYM

1. relacja- główny czynnik leczący

• Bez niej pozostałe czynniki nie działają, jest niezbędna do zmiany

• Składowe: pozytywna akceptacja, empatyczne zrozumienie, wsparcie

dlaczego?? ponieważ:

• zakłóca dotychczasowe wyobrażenia pacjenta nt jego relacji z ludźmi (np. poczucie odrzucenia, braku zrozumienia, krytycznej oceny itp) i przerywa te wzorce

• zaspokaja potrzebę przywiązania, którego brak w realnych relacjach

• zwiększa podatność pacjenta na sugestie terapeuty, zmniejsza obrony ( dzięki relacji zależności, ostrzeganiu terapeuty jako autorytetu, podobna do „rodzic-dziecko”).Uwaga na kuszącą rolę „mistrza i nauczyciela”

• wzbudza nadzieję (terapeuta często uspokaja, racjonalnie wyjaśnia objawy, nie reaguje na nie zaskoczeniem).Działanie efektu placebo silne na początku: odreagowanie daje ulgę w objawach i napięciu i wzbudza nadzieję, pacjent widzi, że „to działa”, zaczyna ufać terapeucie i wierzyć w skuteczność

• pobudza gotowość do współpracy, aktywność i podejmowanie ryzyka („przy tobie jestem bezpieczny, czuję się akceptowany, więc mogę wypróbowywać coś nowego, nawet jak się nie udaje to jesteś przy mnie, nie oceniasz, nie odrzucasz, nie narzucasz swojego zdania, a pomagasz zastanowić się dlaczego ”)

• od jakości związku zależy działanie wszystkich innych czynników leczących

2. sojusz

• Warunkiem sojuszu jest pozytywna relacja pomiędzy pacjentem a terapeutą

• Relacja to nie to samo co sojusz

• Sojusz to zgoda na wspólne cele, pracujemy razem aby je osiągnąć

• Może być relacja bez sojuszu, ale nie może być sojusz bez relacji

3. przeniesienie

• Przeniesienie jest nieświadome, pacjent nie wie co robi

• Jest powszechne, nie tylko w terapii, ale w życiu (wobec szefa, partnera innych osób znaczących)

• To rodzaj przemieszczenia własnych doświadczeń z „obiektami” czyli gł. rodzicami na terapeutę, z przeszłości do rodziców na teraźniejszość do terapeuty

• Terapeuta jest „obsadzany w rolach” , np. mamy, taty, mamy co ma się opiekować, co karze, wymaga, itp.

• Pokazuje wzorzec relacji z osobami znaczącymi (rodzice), powtarza te problemy „na żywo”

• rodzaje przeniesienia: pozytywne i negatywne

a. pozytywne:

• pacjent postrzega terapeutę jak „dobrego rodzica”,

• poznajemy po idealizacji terapeuty

• jest potrzebne w terapii, pomaga zbudować sojusz

• zbyt intensywne (miłość) jest niekorzystne, blokuje terapię, pacjent nie jest zainteresowany terapią, tylko swoim popędem, duże ryzyko zranienia pacjenta.

b. negatywne

• Wrogie uczucia wobec terapeuty, postrzeganie go np. jako karzącego rodzica

• Przejawia się w dewaluacji, oporze, jawnej lub biernej agresji

• Często jest reakcją na pozytywne, którego pacjent się boi (bliskości), więc niszczy

• Jeżeli pacjent i terapeuta boją się własnej agresywności-to będą unikać jego pokazania

• Jeśli zwykle jest b. pozytywne i nagle pojawia się negatywne- to jest element rozwoju pacjenta

• Jeśli się nie pojawia to coś było pominięte

• Może być obroną przed innymi emocjami (przywiązaniem, lękiem)

4. przeciwprzeniesienie

• wg Kernberga/szeroka definicja/ to wszystkie emocjonalne reakcje terapeuty na pacjenta (myśli, fantazje, postawy, zachowania)

• przeciwprzeniesienie może być bardzo kłopotliwe dla terapeuty ale…

• to główne narzędzie diagnostyczne terapeuty „nieświadomość terapeuty rozumie nieświadomość pacjenta”, po własnej reakcji na pacjenta poznajemy pacjenta

5. opór

• to wszelkie działanie podejmowane świadomie lub nieświadomie przez pacjenta które ma zapobiec postępowi w terapii

• opór pełni funkcję obrony ego-broni przed konfrontacją z lekiem, bólem, niebezpieczeństwem, jest adaptacyjny, chroni równowagę (chociaż kruchą)

• opór wiąże się ze zmianą, świadomie pacjent jej pragnie, nieświadomie się boi

• opór jest częstym zjawiskiem, gdy się pojawia to ma ważne znaczenie diagnostyczne

a. oznaki oporu

• Pacjent milczy

• Mało mówi, lakonicznie odpowiada

• Zagaduje, dużo mówi bez emocji

• Język ciała

• Mówi o sytuacji zewnętrznej a nie o sobie

• Podejmuje tematy nie związane z terapią

• Intelektualizuje

• Zadaje pytania retoryczne

• Ucieka od tematu

• Lekceważy, lub uwodzi terapeutę

• Zapomina

• Spóźnia się

• Opuszcza sesję

• Nie wypełnia poleceń, zadań

b. skąd sie bierze opór

• Pacjent naprawdę nie rozumie czego chce terapeuta. Należy wytłumaczyć czego oczekujemy w zrozumiały sposób

• Pacjent nie wypełnia poleceń bo nie potrafi tego zrobić (zadanie za trudne). Należy wyznaczać pacjentom zadania które są w zasięgu ich możliwości

• Pacjentowi brak motywacji. Zorientować się czemu (może nie widzi sensu bo i tak nie wierzy w zmianę)

• Pacjent napotkał na trudny materiał w terapii i boi się” zawstydzenia, nieznanego, bólu, osądzenia. Potrzebne wsparcie, budowanie zaufania, praca nad samoakceptacją,

• Pacjent ma wtórne korzyści z objawów, i nie chce się ich pozbawić, np. nie chce przyjąć odpowiedzialności za zmianę bo tak wygodniej i może zwalać winę na innych, lub pobiera rentę albo ma więcej troski

• Opór charakterologiczny: przejawia się w cechach charakteru blokujących zmianę, np. bierno-agresywni

• Gdy objaw jest częścią osoby, tak się w pacjencie zakorzenił, że bez niego czułby się zubożony lub pusty, bo co w zamian

c. co z nim zrobić

• Gdy się pojawia to trzeba się nim zająć, a nie czym innym

• Opór to informacja, że terapeuta powinien bardziej dostroić się do pacjenta, a mniej skłaniać go do zmiany

• Nie łam oporu na siłę bo on po coś jest potrzebny. Skutki mogą być opłakane.

• Pacjent się opiera bo nie chce cierpieć bardziej

• Nie wal głowa mur ale go obejdź, akceptuj opór, porozmawiaj o nim, okaż empatyczne zrozumienie dla powodów oporu, omów jego znaczenie, zastanów się z pacjentem czego unika

Fazy zmiany terapeutycznej /wg .Prochaska, DiClemente/

(Literatura : Czabała „Czynniki leczące w psychoterapii”)

1. Etap prekontemplacji

• Pacjent nie ma świadomości swojego problemu („żona się czepia”, inni są winni)

• Lub kompletny brak chęci do zmiany

2. Etap kontemplacji

• Pacjent wie, że ma problem

• Uważa, że powinien się do niego zabrać „w przyszłości”

• Nie podejmuje zmian

• Bo przytłacza go oczekiwany wysiłek lub Bo ma korzyści wtórne

3. Etap przygotowań

• zamierza w ciągu ok. miesiąca podjąć zmianę

• próbuje ale nieskutecznie

• deklaruje publicznie chęć zmiany

• jest ambiwalentny wobec zdecydowanych działań

4. Etap akcji

• wykonuje konkretne działania dla zmiany

• podejmuje ryzyko

• bardzo potrzebuje wsparcia

5. Podtrzymanie zmian i przeciwdziałanie nawrotom

• utrzymać zmiany powyżej pół roku

potrzeba dużego wsparcia

UWAGI

• celem terapii jest osiągnięcie kolejnych etapów. nie spiesz się, doceniaj zmiany

• tylko 10% jest na etapie działania

• przewiduj nawroty-to im zapobiega