PARLAMENT
Jest to naczelny organ państwowy złożony z demokratycznie wybieranych przedstawicieli
Narodu, realizuje władze ustawodawczą, sprawuje kontrolę nad funkcjonowaniem władz wykonawczej. , Parlament ma różne znaczenie, zależnie od jego struktury
-dwuizbowy -Sejm i Senat
- jednoizbowy -Zgromadzenie Narodowe
Istota parlamentu jest jego ukształtowanie jako organu przedstawicielskiego -reprezentacji Narodu.
Przedstawicielski charakter parlamentu oznacza, ze wszyscy członkowie pochodzą z wyborów powszechnych, równych, proporcjonalnych bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Z tym, że wybory do Senatu nie mają jednego przymiotnika. Zasady równości
SYSTEMY RZĄDÓW OPARTE SĄ NA ZASADZIE PODZIAŁU WŁADZ.,
• Władza ustawodawcza- parlament
Władza wykonawcza -Prezydent i. RM,
Władza sądownicza- sądy i Trybunały
Do kompetencji parlamentu należy funkcja ustawodawcza, co wynika Z ;samej istoty parlamentu jako organu władzy ustawodawczej; parlamentowi przysługuje :;udział v powoływaniu rządu oraz kompetencje do kontroli i egzekwowania odpowiedzialności rządu.
Związek parlamentu z władzą wykonawcza polega na uczestnictwie w powoływaniu rządu,
może pociągnąć rząd lub ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej ,a prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej
Związek parlamentu z władzą; sądowniczą polega na uchwalaniu ustaw, które :Wiąz;ąsę4zióv przy wykonywaniu funkcji orzeczniczych. Parlament ma również na powoływanie sędziów TK I TS
PRAWO PARLAMENTARNE Opiera Się na źródłach pisanych.
STRUKTURA PARLAMENTU -ZASADA DWUIZBOWOŚCI: j .,;:i,. Parlament jest dwu izbowy, składa się z Sejmu i Senatu. Posłowie i senatorowie pochodzą . wyborów powszechnych, równych, proporcjonalnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
Z tym; że wybory do Senatu nie mają jednego przymiotnika, zasady równości.
Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, Jawnych bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Organ ten pochodzi z wyborów, jest reprezentantem Narodu. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat. Sejm sprawuj c kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Sejn nie ma pozycji nadrzędnej w stosunku do pozostałych organów państwa. Gdy idzie o zakres: ustawodawczych kompetencji Sejmu i Senatu, powiedzieć można, że jest on praktycznie nieograniczony.
Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich w głosowaniu tajnym. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat. Zakres ustawodawczych kompetencji Sejmu i Senatu jest nieograniczony, mają możliwość uchwalania ustaw, w .tyn ustaw zmieniających Konstytucję. Senat obok Sejmu jest jedynym organem wyposażonym ~ uprawnienia ustawodawcze.
Zgromadzenie Narodowe składa się nie .tyle z połączonych izb Sejmu i Senatu co z posłów senatorów, którzy obradują i głosują wspólnie i których należy traktować jako członków Zgromadzenia; ,ma pewne kompetencje własne, a przy ich wykonywaniu działa jako jedno ciało parlamentarne Kompetencje Zgromadzenia opierają się o zasadę enumeracji, wszystkie przypadki musza być w sposób wyraźny określone w przepisach konstytucji. Zgromadzeniu kompetencje związane z osobą prezydenta RP 1. przyjmowanie przysięgi od nowo' wybranego prezydenta ; 2. stwierdzenie trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia
3. stawianie prezydenta stan oskarżenia przed TS .
KADENCJA I SPoSÓB FUNKCJONOWANIA-
Kadencja parlamentu jest to okres czasu wg którego parlament pochodzący z wyborów powszechnych, wykonuje swoje funkcje.
Kadencja Senatu jest podporządkowana kadencji Sejmu; rozpoczyna się i kończy w dniu rozpoczęcia i zakończenia kadencji Sejmu. Dlatego tez wybory do obu izb przeprowadzane są równocześnie. Kadencja jest 4 letnia -Kadencja Sejmu (jak i Senatu) kończy się w dniu poprzedzającym dzień zebrania się Sejmu ,następnej kadencji. Przedłużenie kadencji Sejmu jak i Senatu nie jest możliwe na gruncie obowiązującej Konstytucji; może nastąpić tylko na podstawie specjalnie w tym celu uchwalonej ustawy konstytucyjnej. Konstytucja dopuszcza skrócenie kadencji:
1. może wynikać z własnej decyzji sejmu tzw. Samo rozwiązanie
2.może nastąpić mocą decyzji prezydenta i wówczas mówi się o rozwiązani~ Sejmu
Obecnie może nastąpić rozwiązanie Sejmu tylko
1. obligatoryjnie, w procesie tworzenia rządu ! .
fakultatywnie, w procesie uchwalania ustawy budżetowej
Sposób funkcjonowania parlamentu -opiera się na 2 zasadach:
• zasada sesyjności. polega na tym że w ramach kadencji parlamentu wyodrębnia się krótsze odcinki czasowe- tzw sesje w ramach. których izby mogą zbierać się na posiedzenia' „ plenarne'.; prawo zwoływania sesji przysługuje zwykle głowie państwa. Zazwyczaj sa dwie. sesje zwyczajne i nadzwyczajne, gdy posłowie tego zarządzają lub gdy głowa państwa uzna to za zasadne. Zakończenie sesji w zasadzie następuje uchwałą parlamentu po wyczerpaniu określonego przez. parlament porządku obrad
Zasada permanencji . polega na tym, ze kadencja parlamentu ma charakter jednolity, a tym samym nie istnieje jej podział na okresy sesji i okresy miedzy sesyjne.
Posiedzenia Sejmu są jawne. Zasada jawności ma charakter zupełny tzn: ~
Jawność i publiczność obrad
• Dostępność dokumentów i materiałów stanowiących przedmiot bieżących obrad Sejmu
• Następcza dostępność dokumentów i materiałów rejestrujących przebieg obrad,
Obradami Sejmu kieruje Marszałek Sejmu lub w jego zastępstwie wicemarszałek, mając do pomocy 2 sekretarzy Sejmu. Przedmiotem obrad są kolejne punkty porządku dziennego. Debata może obejmować tylko wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich lub innych I posłów. Po wyczerpaniu debaty przeprowadza się głosowanie.
Organizacja wewnętrzna; musi zapewnić efektywność prac parlamentarnych oraz umożliwić ugrupowaniom parlamentarnym wywieranie wpływu na te prace. .Wyróżniamy organy kierownicze -Marszałek Sejmu (Senatu) oraz Prezydium Sejmu I (senatu), oraz szczególny organ polityczno- doradczy- Konwent Seniorów; organy pomocnicze -komisje sejmowe (senackie), a w ramach izby powołuje się tez sekretarzy Sejmu ~ (senatu) ~
ORGANY KIEROWNICZE SEJMU:
Marszałek Sejmu
Jest wybierany przez Sejm z grona posłów, na pierw~P9si~niu nowego Sejmu. Stanowisko Marszałka przypada ugrupowaniu wchodzącemu w skład koalicji większości;
Wicemarszałkom powierz się kolejnym licznym ugrupowania
Marszałek jest jednoosobowym organem kierowniczym izby. Kompetencje
1.reprezentowanie Sejmu
2.zwolywanie posiedzeń Sejmu
3. kierowanie pracami Prezydium Sejmu, przewodniczenie posiedzeniom Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów
4.czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu
5. udzielanie posłom niezbędnej pomocy w ich pracy
6.administrowanie Sejmem
Marszałek jest jako druga osoba w Państwie:
1- jest przewodniczącym Zgromadzenia narodowego
2. sprawuje zastępstwo Prezydenta RP
3.zarządza wybory prezydenckie
Wicemarszałkowie Sejmu są członkami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów oraz . zastępcami Marszałka w zakresie jego zadań wewnątrz sejmowych
Prezydium Sejmu składa się z Marszałka i wicemarszałków, a tym samym jest organem kolegialnym, reprezentującym najważniejsze ugrupowania polityczne. Prezydium kieruje praca Sejmu.
Zadania prezydium
1.związane z organizacja prac Sejmu, ustalenie planu prac Sejmu
2. związane z pracami organów Sejmu
3. związane z tokiem prac sejmowych.
4. .Związane z sytuacja prawna posłów ,
związane z regulaminem Sejmu
Konwent Seniorów jest to organ polityczny w ramach którego zapadają największe- ustalenia dotyczące funkcjonowania Sejmu. obejmuje:
• marszałka
• Wice-mar. Sejmu
• Przewodniczących lub w-ice klubów poselskich
• przedstawicieli porozumień
• przedstawicieli kół parlamentarnych
Komisje sejmowe są to wyspecjalizowane ograny wewnętrzne- Sejmu, zajmują się
rozpatrywaniem, opiniowaniem i przygotowaniem spraw stanowiących przedmiot obrad -,
Sejmu, są to organy .pomocnicze. konstytucja rozróżnia:
*Komisje stałe powoływane są na okres całej kadencji Sejmu, których utworzenie , przewiduje regulamin Sejmu, tym samym Sejm ma obowiązek je utworzyć; jest ich 27; zakres działania komisji stałych: ,
Charakter resortowy, rozdział zadań miedzy poszczególne komisje następuje w oparciu o kryterium przedmiotowe
Charakter funkcjonalny, zakres działania komisji wiąże się z realizowanymi przez Sejm funkcjami
*Komisje nadzwyczajne ,są tworzone przez Sejm gdy wynika to z konieczności rozpatrzenia sprawy- przez parlament, która nie leży w zakresie działania żadnej z komisji stałych;
Odmianą komisji nadzwyczajnych są komisje śledcze, które mogą być powoływane Sejmie do zbadania określonej sprawy
Komisje sejmowe mogą składać się wyłącznie z posłów, skład osobowy .poszczególnych komisji jest wybierany przez Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Komisje sejmowe obradują na posiedzeniach ,
rozpatrują projekty ustaw i uchwał , .
analizują działalność poszczegónych działów administracji i gospodarki państwowej
opiniują skierowane przez Marszałka wnioski w sprawie wyboru powołania lub odwołania przez Sejm
Sekretarze Sejmu są to _posłowie,(w liczbie 20) wybierani przez Sejm, sekretarze pełnią zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad Sejmu przez Marszałka a w szczególności:
prowadzą listę mówców~ Przyjmują wystąpienia posłów składane na piśmie
~ Obliczają głosy w głosowaniu imiennym oraz w ,innych głosowaniach, o ile Marszałek tak zarządzi
Funkcje sekretarzy mają charakter tradycyjny, gdyż wszystkie kwestie techniczne związane z przebiegiem obrad są załatwiane przez wyspecjalizowany personel Kancelarii Sejmu.
Organizacja wewnętrzna Senatu:
Jest analogiczna jak do Sejmu; musi istnieć Marszałek, Wicemarszałkowie i komisje. Struktura, sposób powoływania oraz zadania i kompetencje organów Senatu nie odbiegają od rozwiązań przyjętych w Sejmie.
Senat jest organem mniejszym (tylko 100 osobom);
1. redukuje liczebność komisji czy klubów senackich i silnie akcentuję pozycję indywidualnych senatorów
odmienny zakres funkcji Senatu
przepisy konstytucyjne wymagają, by niektóre akty Senatu były podejmowane w ramach ściśle wyznaczonych terminów
Różnice pomiędzy Sejmem:
~ określenie Wicemarszałków Senatu (trzech)
~ odmienna struktura komisji stałych
-brak możliwości powoływania w Senacie komisji śledczej
Formy organizacji politycznej posłów i senatorów; formami tymi są kluby, koła lub zespoły poselskie bądź senatorskie; kluby i koła muszą być organizowane ~zasadzie politycznej , muszą grupować członków prezentujących określoną orientację polityczną,
Różnica pomiędzy klubem a kołem ma charakter ilościowy -dla zorganizowania klubu wymagana jest liczba co najmniej 15 posłów bądź 7 senatorów Rolą klubów i kół jest stworzenie politycznych przesłanek funkcjonowania izby i podejmowania przez nią aktów i rozstrzygnięć. Struktura dotyczy podziału na obozy rzadzcy i `opozycję. W klubie mogą powstawać wewnętrzne koła, zespoły czy inne formacje.
STAUS PRAWNY POSŁÓW I SENATORÓW
Ogólne pojecie związane ze statusem członków parlamentu to mandat parlamentarny;
~ wynikające z wyborów pełnomocnictwo udzielone członkowi parlamentu przez wyborców
~ całokształt praw i obowiązków parlamentarzysty
~ określenie funkcji członka parlamentu ,
Punktem wyjścia dla uzyskania mandatu są wybory. U podstaw powstałego w wyniku wyborów stosunku między reprezentantem a jego wyborcami leży mandat przedstawicielski. Rozróżniamy dwa rodzaje mandatów:
1. mandat wolny czyli niezwiązany; opiera się na założeniu że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności nie jest natomiast przedstawicielem tylko tych, którzy go wybrali. Nie Wiążą go żadne instrukcje i nie może być przez nich odwołany.
2.mandat imperatywny czyli związany; polega na tym, że przedstawiciel reprezentuje tych, którzy go wybrali, a nie cały podmiot suwerenności; poseł jest prawnie związany wolą swych wyborców, ponosi odpowiedzialność przed nimi za swe działania. Wyborcy mają prawo odwołać przedstawiciela przed upływem kadencji na którą został wybrany.
Cechy mandatu; ;
~ uniwersalność-poseł reprezentuje cały Naród
~ niezależność- ani wyborcy, ani ich organizacje nie mają prawnej możliwości narzucenia posłowi sposobu działania
-nieodwołalność Gwarancje niezależności dają posłowi właściwe wykonywanie mandatu. Do gwarancji tych zaliczamy:
-Immunitety parlamentarne
zasada niepołączalności
Immunitet -prawo zwolnienia od podlegania powszechnie wiążącym obowiązkom prawnym, pełni dwie podstawowe funkcje
ochrony niezależności członków parlamentu i zagwarantowania im swobody Wykonywania mandatu
• ochrony niezależności i autonomii parlamentu
Instytucja immunitetu nie może być traktowany jako przywiej zapewniający posłowi bezkarność; Prawo konstytucyjne wyróżnia 2 postaci immunitetu.
immunitet materialny -włączenie piastuna immunitetu spod działania materialnego prawa karnego; ma charakter bezwzględny, do nie ma żadnej procedury, w której możliwe byłoby jego uchylenie,
immunitet formalny -wyłączenie piastuna immunitetu ze zwykłego toku procedury karnej; ma charakter względny, może zostać uchylony
Obecne przepisy konstytucyjne przewidują 2 formy uchylenia:
1.wyrażenie zgody przez zainteresowanego posła.
2. uchylenie na mocy uchwały Sejmu
Immunitet formalny ma charakter nietrwały i wygasa z wygaśnięciem mandatu.
Nietykalność oznacza zakaz zatrzymania lub aresztowana posła bez zgody Sejmu (Senatu).
Zasada niepołączalności formalna;. ,jako zakaz łączenia mandatu z innymi funkcjami lub i stanowiskami państwowymi; niepołączalność formalna , oznacza wykluczenie możliwości równoczesnego piastowania mandatu posła i sprawowania innego urzędu, zajmowania , stanowiska.,; niewybieralność oznacza wykluczenie zdolności określonej osoby do kandydowania w wyborach i objęcia mandatu z uwagi na inny pełniony urząd;
Zasada niepołączalności materialna oznacza zakaz podejmowania pewnych typów działalności w okresie sprawowania ,mandatu (zakaz prowadzenia działalności gospodarczej)
UPRAWNIENIA ORAZ obowiązki, POSLÓW I SENATORÓW
Uprawnienia i obowiązki związane z działalnością izby i jej organów
-udział pasła „w posiedzeniach Sejmu oraz komisji, których Jest członkiem ;prawo udziału. w posiedzeniu kryje w sobie prawo zabierania głosu, prawo zgłaszania wniosków oraz prawo głosowania
-prawo kandydowania i zasiadania w organach Sejmu przede wszystkim w komisjach
- prawo w organizowania się w kluby, koła i zespoły poselskie
-prawo zgłaszania interpelacji i zapytań, pod adresem premiera i pozostałych członków rząd
Uprawnienia i obowiązki związane w wykonywanym mandatem:
-obowiązek informowania wyborców o swej pracy w Izbie oraz działalności izby, do której poseł został wybrany
-prawo uzyskiwania, a więc też żądania informacji i wyjaśnień od członków RM
-prawo uzyskiwania materiałów i informacji oraz wglądu w działalność org administracji rządowej i samorządu terytorialnego
- prawo podejmowania interwencji w organach administracji rządowej i samorządu terytorialnego
-prawo zorganizowania w terenie biura poselskiego
Uprawnienia i obowiązki dotyczące indywidualnej sytuacji prawnej posła lub senatora
prawo do diety parlamentarnej.
prawo. do bezpłatnych przejazdów środkami transportu publicznego na terenie kraju
-prawo do bezpłatnego otrzymywania DZ.U
prawo do korzystania z funduszu świadczeń socjalnych
Odpowiedzia1ność posłów i senatorów ,-jest ograniczona z uwagi na instytucje immunitetu w zakresie nie objętym immunitetem ponoszą odpowiedzialność cywilną , pracownicą zawodową czy dyscyplinarną tak jak wszyscy obywatele-