PARLAMENT

Jest to naczelny organ państwowy złożony z demokratycznie wybieranych przedstawicieli

Narodu, realizuje władze ustawodawczą, sprawuje kontrolę nad funkcjonowaniem władz wykonawczej. , Parlament ma różne znaczenie, zależnie od jego struktury

-dwuizbowy -Sejm i Senat

- jednoizbowy -Zgromadzenie Narodowe

Istota parlamentu jest jego ukształtowanie jako organu przedstawicielskiego -reprezentacji Narodu.

Przedstawicielski charakter parlamentu oznacza, ze wszyscy członkowie pochodzą z wyborów powszechnych, równych, proporcjonalnych bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Z tym, że wybory do Senatu nie mają jednego przymiotnika. Zasady równości

SYSTEMY RZĄDÓW OPARTE SĄ NA ZASADZIE PODZIAŁU WŁADZ.,

• Władza ustawodawcza- parlament

Do kompetencji parlamentu należy funkcja ustawodawcza, co wynika Z ;samej istoty parlamentu jako organu władzy ustawodawczej; parlamentowi przysługuje :;udział v powoływaniu rządu oraz kompetencje do kontroli i egzekwowania odpowiedzialności rządu.

Związek parlamentu z władzą wykonawcza polega na uczestnictwie w powoływaniu rządu,

może pociągnąć rząd lub ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej ,a prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej

Związek parlamentu z władzą; sądowniczą polega na uchwalaniu ustaw, które :Wiąz;ąsę4zióv przy wykonywaniu funkcji orzeczniczych. Parlament ma również na powoływanie sędziów TK I TS

PRAWO PARLAMENTARNE Opiera Się na źródłach pisanych.

STRUKTURA PARLAMENTU -ZASADA DWUIZBOWOŚCI: j .,;:i,. Parlament jest dwu izbowy, składa się z Sejmu i Senatu. Posłowie i senatorowie pochodzą . wyborów powszechnych, równych, proporcjonalnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.

Z tym; że wybory do Senatu nie mają jednego przymiotnika, zasady równości.

Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, Jawnych bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Organ ten pochodzi z wyborów, jest reprezentantem Narodu. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat. Sejm sprawuj c kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Sejn nie ma pozycji nadrzędnej w stosunku do pozostałych organów państwa. Gdy idzie o zakres: ustawodawczych kompetencji Sejmu i Senatu, powiedzieć można, że jest on praktycznie nieograniczony.

Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich w głosowaniu tajnym. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat. Zakres ustawodawczych kompetencji Sejmu i Senatu jest nieograniczony, mają możliwość uchwalania ustaw, w .tyn ustaw zmieniających Konstytucję. Senat obok Sejmu jest jedynym organem wyposażonym ~ uprawnienia ustawodawcze.

Zgromadzenie Narodowe składa się nie .tyle z połączonych izb Sejmu i Senatu co z posłów senatorów, którzy obradują i głosują wspólnie i których należy traktować jako członków Zgromadzenia; ,ma pewne kompetencje własne, a przy ich wykonywaniu działa jako jedno ciało parlamentarne Kompetencje Zgromadzenia opierają się o zasadę enumeracji, wszystkie przypadki musza być w sposób wyraźny określone w przepisach konstytucji. Zgromadzeniu kompetencje związane z osobą prezydenta RP 1. przyjmowanie przysięgi od nowo' wybranego prezydenta ; 2. stwierdzenie trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

3. stawianie prezydenta stan oskarżenia przed TS .

KADENCJA I SPoSÓB FUNKCJONOWANIA-

Kadencja parlamentu jest to okres czasu wg którego parlament pochodzący z wyborów powszechnych, wykonuje swoje funkcje.

Kadencja Senatu jest podporządkowana kadencji Sejmu; rozpoczyna się i kończy w dniu rozpoczęcia i zakończenia kadencji Sejmu. Dlatego tez wybory do obu izb przeprowadzane są równocześnie. Kadencja jest 4 letnia -Kadencja Sejmu (jak i Senatu) kończy się w dniu poprzedzającym dzień zebrania się Sejmu ,następnej kadencji. Przedłużenie kadencji Sejmu jak i Senatu nie jest możliwe na gruncie obowiązującej Konstytucji; może nastąpić tylko na podstawie specjalnie w tym celu uchwalonej ustawy konstytucyjnej. Konstytucja dopuszcza skrócenie kadencji:

1. może wynikać z własnej decyzji sejmu tzw. Samo rozwiązanie

2.może nastąpić mocą decyzji prezydenta i wówczas mówi się o rozwiązani~ Sejmu

Obecnie może nastąpić rozwiązanie Sejmu tylko

1. obligatoryjnie, w procesie tworzenia rządu ! .

  1. fakultatywnie, w procesie uchwalania ustawy budżetowej

Sposób funkcjonowania parlamentu -opiera się na 2 zasadach:

• zasada sesyjności. polega na tym że w ramach kadencji parlamentu wyodrębnia się krótsze odcinki czasowe- tzw sesje w ramach. których izby mogą zbierać się na posiedzenia' „ plenarne'.; prawo zwoływania sesji przysługuje zwykle głowie państwa. Zazwyczaj sa dwie. sesje zwyczajne i nadzwyczajne, gdy posłowie tego zarządzają lub gdy głowa państwa uzna to za zasadne. Zakończenie sesji w zasadzie następuje uchwałą parlamentu po wyczerpaniu określonego przez. parlament porządku obrad

Posiedzenia Sejmu są jawne. Zasada jawności ma charakter zupełny tzn: ~

• Dostępność dokumentów i materiałów stanowiących przedmiot bieżących obrad Sejmu

• Następcza dostępność dokumentów i materiałów rejestrujących przebieg obrad,

Obradami Sejmu kieruje Marszałek Sejmu lub w jego zastępstwie wicemarszałek, mając do pomocy 2 sekretarzy Sejmu. Przedmiotem obrad są kolejne punkty porządku dziennego. Debata może obejmować tylko wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich lub innych I posłów. Po wyczerpaniu debaty przeprowadza się głosowanie.

Organizacja wewnętrzna; musi zapewnić efektywność prac parlamentarnych oraz umożliwić ugrupowaniom parlamentarnym wywieranie wpływu na te prace. .Wyróżniamy organy kierownicze -Marszałek Sejmu (Senatu) oraz Prezydium Sejmu I (senatu), oraz szczególny organ polityczno- doradczy- Konwent Seniorów; organy pomocnicze -komisje sejmowe (senackie), a w ramach izby powołuje się tez sekretarzy Sejmu ~ (senatu) ~

ORGANY KIEROWNICZE SEJMU:

Jest wybierany przez Sejm z grona posłów, na pierw~P9si~niu nowego Sejmu. Stanowisko Marszałka przypada ugrupowaniu wchodzącemu w skład koalicji większości;

Wicemarszałkom powierz się kolejnym licznym ugrupowania

Marszałek jest jednoosobowym organem kierowniczym izby. Kompetencje

1.reprezentowanie Sejmu

2.zwolywanie posiedzeń Sejmu

3. kierowanie pracami Prezydium Sejmu, przewodniczenie posiedzeniom Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów

4.czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu

5. udzielanie posłom niezbędnej pomocy w ich pracy

6.administrowanie Sejmem

Marszałek jest jako druga osoba w Państwie:

1- jest przewodniczącym Zgromadzenia narodowego

2. sprawuje zastępstwo Prezydenta RP

3.zarządza wybory prezydenckie

Wicemarszałkowie Sejmu są członkami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów oraz . zastępcami Marszałka w zakresie jego zadań wewnątrz sejmowych

Prezydium Sejmu składa się z Marszałka i wicemarszałków, a tym samym jest organem kolegialnym, reprezentującym najważniejsze ugrupowania polityczne. Prezydium kieruje praca Sejmu.

Zadania prezydium

1.związane z organizacja prac Sejmu, ustalenie planu prac Sejmu

2. związane z pracami organów Sejmu

3. związane z tokiem prac sejmowych.

4. .Związane z sytuacja prawna posłów ,

  1. związane z regulaminem Sejmu

Konwent Seniorów jest to organ polityczny w ramach którego zapadają największe- ustalenia dotyczące funkcjonowania Sejmu. obejmuje:

• marszałka

• Wice-mar. Sejmu

• Przewodniczących lub w-ice klubów poselskich

• przedstawicieli porozumień

• przedstawicieli kół parlamentarnych

Komisje sejmowe są to wyspecjalizowane ograny wewnętrzne- Sejmu, zajmują się

rozpatrywaniem, opiniowaniem i przygotowaniem spraw stanowiących przedmiot obrad -,

Sejmu, są to organy .pomocnicze. konstytucja rozróżnia:

*Komisje stałe powoływane są na okres całej kadencji Sejmu, których utworzenie , przewiduje regulamin Sejmu, tym samym Sejm ma obowiązek je utworzyć; jest ich 27; zakres działania komisji stałych: ,

*Komisje nadzwyczajne ,są tworzone przez Sejm gdy wynika to z konieczności rozpatrzenia sprawy- przez parlament, która nie leży w zakresie działania żadnej z komisji stałych;

Odmianą komisji nadzwyczajnych są komisje śledcze, które mogą być powoływane Sejmie do zbadania określonej sprawy

Komisje sejmowe mogą składać się wyłącznie z posłów, skład osobowy .poszczególnych komisji jest wybierany przez Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Komisje sejmowe obradują na posiedzeniach ,

Sekretarze Sejmu są to _posłowie,(w liczbie 20) wybierani przez Sejm, sekretarze pełnią zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad Sejmu przez Marszałka a w szczególności:

prowadzą listę mówców~ Przyjmują wystąpienia posłów składane na piśmie

~ Obliczają głosy w głosowaniu imiennym oraz w ,innych głosowaniach, o ile Marszałek tak zarządzi

Funkcje sekretarzy mają charakter tradycyjny, gdyż wszystkie kwestie techniczne związane z przebiegiem obrad są załatwiane przez wyspecjalizowany personel Kancelarii Sejmu.

Organizacja wewnętrzna Senatu:

Jest analogiczna jak do Sejmu; musi istnieć Marszałek, Wicemarszałkowie i komisje. Struktura, sposób powoływania oraz zadania i kompetencje organów Senatu nie odbiegają od rozwiązań przyjętych w Sejmie.

Senat jest organem mniejszym (tylko 100 osobom);

1. redukuje liczebność komisji czy klubów senackich i silnie akcentuję pozycję indywidualnych senatorów

odmienny zakres funkcji Senatu

przepisy konstytucyjne wymagają, by niektóre akty Senatu były podejmowane w ramach ściśle wyznaczonych terminów

Różnice pomiędzy Sejmem:

~ określenie Wicemarszałków Senatu (trzech)

~ odmienna struktura komisji stałych

-brak możliwości powoływania w Senacie komisji śledczej

Formy organizacji politycznej posłów i senatorów; formami tymi są kluby, koła lub zespoły poselskie bądź senatorskie; kluby i koła muszą być organizowane ~zasadzie politycznej , muszą grupować członków prezentujących określoną orientację polityczną,

Różnica pomiędzy klubem a kołem ma charakter ilościowy -dla zorganizowania klubu wymagana jest liczba co najmniej 15 posłów bądź 7 senatorów Rolą klubów i kół jest stworzenie politycznych przesłanek funkcjonowania izby i podejmowania przez nią aktów i rozstrzygnięć. Struktura dotyczy podziału na obozy rzadzcy i `opozycję. W klubie mogą powstawać wewnętrzne koła, zespoły czy inne formacje.

STAUS PRAWNY POSŁÓW I SENATORÓW

Ogólne pojecie związane ze statusem członków parlamentu to mandat parlamentarny;

~ wynikające z wyborów pełnomocnictwo udzielone członkowi parlamentu przez wyborców

~ całokształt praw i obowiązków parlamentarzysty

~ określenie funkcji członka parlamentu ,

Punktem wyjścia dla uzyskania mandatu są wybory. U podstaw powstałego w wyniku wyborów stosunku między reprezentantem a jego wyborcami leży mandat przedstawicielski. Rozróżniamy dwa rodzaje mandatów:

1. mandat wolny czyli niezwiązany; opiera się na założeniu że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności nie jest natomiast przedstawicielem tylko tych, którzy go wybrali. Nie Wiążą go żadne instrukcje i nie może być przez nich odwołany.

2.mandat imperatywny czyli związany; polega na tym, że przedstawiciel reprezentuje tych, którzy go wybrali, a nie cały podmiot suwerenności; poseł jest prawnie związany wolą swych wyborców, ponosi odpowiedzialność przed nimi za swe działania. Wyborcy mają prawo odwołać przedstawiciela przed upływem kadencji na którą został wybrany.

Cechy mandatu; ;

~ uniwersalność-poseł reprezentuje cały Naród

~ niezależność- ani wyborcy, ani ich organizacje nie mają prawnej możliwości narzucenia posłowi sposobu działania

-nieodwołalność Gwarancje niezależności dają posłowi właściwe wykonywanie mandatu. Do gwarancji tych zaliczamy:

-Immunitety parlamentarne

Immunitet -prawo zwolnienia od podlegania powszechnie wiążącym obowiązkom prawnym, pełni dwie podstawowe funkcje

• ochrony niezależności i autonomii parlamentu

Instytucja immunitetu nie może być traktowany jako przywiej zapewniający posłowi bezkarność; Prawo konstytucyjne wyróżnia 2 postaci immunitetu.

  1. immunitet materialny -włączenie piastuna immunitetu spod działania materialnego prawa karnego; ma charakter bezwzględny, do nie ma żadnej procedury, w której możliwe byłoby jego uchylenie,

  2. immunitet formalny -wyłączenie piastuna immunitetu ze zwykłego toku procedury karnej; ma charakter względny, może zostać uchylony

Obecne przepisy konstytucyjne przewidują 2 formy uchylenia:

1.wyrażenie zgody przez zainteresowanego posła.

2. uchylenie na mocy uchwały Sejmu

Immunitet formalny ma charakter nietrwały i wygasa z wygaśnięciem mandatu.

Nietykalność oznacza zakaz zatrzymania lub aresztowana posła bez zgody Sejmu (Senatu).

Zasada niepołączalności formalna;. ,jako zakaz łączenia mandatu z innymi funkcjami lub i stanowiskami państwowymi; niepołączalność formalna , oznacza wykluczenie możliwości równoczesnego piastowania mandatu posła i sprawowania innego urzędu, zajmowania , stanowiska.,; niewybieralność oznacza wykluczenie zdolności określonej osoby do kandydowania w wyborach i objęcia mandatu z uwagi na inny pełniony urząd;

Zasada niepołączalności materialna oznacza zakaz podejmowania pewnych typów działalności w okresie sprawowania ,mandatu (zakaz prowadzenia działalności gospodarczej)

UPRAWNIENIA ORAZ obowiązki, POSLÓW I SENATORÓW

Uprawnienia i obowiązki związane z działalnością izby i jej organów

-udział pasła „w posiedzeniach Sejmu oraz komisji, których Jest członkiem ;prawo udziału. w posiedzeniu kryje w sobie prawo zabierania głosu, prawo zgłaszania wniosków oraz prawo głosowania

-prawo kandydowania i zasiadania w organach Sejmu przede wszystkim w komisjach

- prawo w organizowania się w kluby, koła i zespoły poselskie

-prawo zgłaszania interpelacji i zapytań, pod adresem premiera i pozostałych członków rząd

Uprawnienia i obowiązki związane w wykonywanym mandatem:

-obowiązek informowania wyborców o swej pracy w Izbie oraz działalności izby, do której poseł został wybrany

-prawo uzyskiwania, a więc też żądania informacji i wyjaśnień od członków RM

-prawo uzyskiwania materiałów i informacji oraz wglądu w działalność org administracji rządowej i samorządu terytorialnego

- prawo podejmowania interwencji w organach administracji rządowej i samorządu terytorialnego

-prawo zorganizowania w terenie biura poselskiego

Uprawnienia i obowiązki dotyczące indywidualnej sytuacji prawnej posła lub senatora

-prawo do bezpłatnego otrzymywania DZ.U

Odpowiedzia1ność posłów i senatorów ,-jest ograniczona z uwagi na instytucje immunitetu w zakresie nie objętym immunitetem ponoszą odpowiedzialność cywilną , pracownicą zawodową czy dyscyplinarną tak jak wszyscy obywatele-