Wpływ relacji pomiędzy rodzicami oraz pomiędzy rodzicami a dziećmi na radzenie sobie dziecka z rozwodem ( wyniki badań)
Badania Hetherington i współpracowników
Badania, w jaki sposób rozwód, powtórne małżeństwo i zamieszkanie z nową rodziną wpływa na dzieci. Teoretyczną podstawą była analiza „ podatności na zranienia i odporności dzieci', związanych z ich umiejętnością przystosowywania się do sytuacji stresowej, a szczególnie do sytuacji rozwodu i powtórnych małżeństw rodziców.
Wyniki:
Podczas pierwszych dwóch lub trzech lat po rozwodzie dzieci rozwodników sprawiają więcej kłopotów otoczeniu
Aspołeczne, nadpobudliwe zachowanie wpływa na mniejszą ilość kolegów, większe problemy w szkole i złe stosunki z rodzicami i rodzeństwem.
Agresja i robienie na złość innym
Często takie dzieci mają problemy związane z przestępczością i przemocą
Wewnętrzne problemy takich dzieci to bierność objawiająca się zależnością, ciągłym niepokojem, depresją, niepowodzeniami w nauce i życiu towarzyskim. Problemy te mogą prowadzić do klinicznej depresji, podwyższonego poziomu lęku i społecznego wyobcowania( takie dzieci nie potrafią nawiązać prawidłowych stosunków z rodzicami, nauczycielami i innymi dziećmi.)
Według Hetherington istnieje dużo większe prawdopodobieństwo, że dzieci, których rodzice się rozwiedli lub powtórnie wzięli ślub będą częściej przejawiać zaburzenia, niż dzieci z rodzin pełnych.
Inne badania Hetherington
Hetherington uważa, iż to czy dziecku uda się przystosować i przezwyciężyć zmiany w strukturze rodziny zależy od kilku czynników
Rodzaju ( chłopcy są częściej nadpobudliwi od dziewczynek)
Wieku dziecka w momencie rozpadu małżeństwa( im młodsze tym łatwiej przystosuje się do nowej sytuacji)
Tego, z którym rodzicem sąd je zostawi( łatwiej przystosowują się, jeśli mieszkają z rodzicem tej samej płci)
łatwość dostępu do psychologa
Wieku dziecka w momencie zawierania ponownego małżeństwa przez rodzica ( im młodsze tym lepiej)
Hetherington pisze, że czynnikiem najbardziej ważącym na przystosowaniu dziecka jest umiejętność zaakceptowania skutków rozwodu przez rodzica, który je wychowuje. Jeśli rodzic nie radzi sobie z sytuacją rozwodu ( alkohol, depresja) to często oczekuje zbyt wiele od dziecka( nawet próbuje zrobić z niego powiernika).. Dziecko w reakcji na nadmierne wymagania emocjonalne lub/i fizyczne, może zacząć wątpić w swoje umiejętności i poczuć się odrzucone, co często pokazuje przez sprawianie kłopotów wychowawczych i zamkniecie się w sobie.
Badania dziewcząt o okresie dojrzewania
nawet 26 miesięcy po rozwodzie większość nastolatek mieszkających z drugim mężem swojej matki sprawiała więcej problemów wychowawczych niż dziewczyny z rodzin pełnych a także niż dziewczyny wychowywane tylko przez matkę
Wnioski
powtórne małżeństwo rodzica utrudnia dziewczynom przejście przez okres dojrzewania.
Badania dzieci mieszkających z nowoskompletowaną rodziną lub jednym rodzicem a dzieci mieszkających w rodzinie konfliktowej.
Ale wnioski są takie ze dzieci sprawiają mniej kłopotów wychowawczych, jeśli wychowują się w rodzinie powstałej z nowego małżeństwa rodzica( prawidłowo funkcjonującej) lub też wychowywane są przez jednego rodzica., niż dzieci z rodzin skonfliktowanych. Jest tak, ponieważ częste awantury miedzy rodzicami wpływają na dzieci w sposób szkodliwy.
„Im bardziej funkcjonalna jest rodzina, niezależnie od jej kształtu, tym lepiej dla dziecka”
Badania Wallerstein i wsp.
Badania dzieci kalifornijskich rozwodników. Zaczęły się w 1971 i trwały ponad 15lat. Stwierdzili, że reakcje dzieci na rozwód zalezą od wieku dzieci wyróżnili cztery grupy wiekowe
Dzieci w wieku przedszkolnym
-80% dzieci w wieku przedszkolnym pozostawiono bez pomocy w radzeniu sobie z sytuacją rozwodu rodziców. Po 18 miesiącach stwierdzili, że dzieci w wieku przedszkolnym są najmniej odporne psychicznie i najbardziej skłonne do przejawiania problemów emocjonalnych i psychologicznych. Gdy jedno z rodziców wyprowadza się z domu przedszkolak się regresuje.
- najczęstsze skutki rozwodu to lęki dziecka, kłopoty ze snem i obawa przed byciem porzuconym
- półtora roku po rozwodzie chłopcy sprawiali więcej problemów niż dziewczynki.
Dzieci rozpoczynające szkołę podstawową
-u połowy dzieci z tej grupy odnotowano nagłe pogorszenie wyników w nauce.
- dzieci zgłaszały strach o to, że ktoś inny zajmie ich miejsce w rodzinie ( tatuś znajdzie sobie nowego synka)
- 8-11 lat - od momentu rozpoczęcia rozwodu dzieci w tym wieku wykazują wrogie uczucia w stosunku do jednego lub obojga rodziców, obwiniając ich o zaistniałą sytuację. Cierpią z powodu samotności, poczucia żalu do rodziców oraz z powodu własnej bezsilności.Często postrzegają jednego rodzica jako dobrego a drugiego jako złego
- ponad połowa ma problemy w kontaktach z rówieśnikami oraz nauka.
- cierpią też z powodu „syndromu nadmiernego obciążenia”- muszą stać się bardziej samodzielne, często zostają same w domu, często muszą wykonywać codzienne obowiązki takie jak pranie, gotowanie itp. Często tez spada na nie odpowiedzialność za psychicznie funkcjonowanie rodzica lub rodziców., którzy próbują z nich zrobić swojego powiernika, co powoduje, iż przestają być beztroskie i czują się przytłoczone nadmierną odpowiedzialnością.
Nastolatki
-często wykazują objawy umiarkowanej a nawet silnej depresji, myśli samobójcze i nadpobudliwość
-dużo z nich obawia się, iż również rozwiodą się w przyszłości, co skutkuje nasiloną potrzebą skorzystania z pomocy psychologicznej
-dziewczyny, które w momencie rozwodu miały 11-15 lat, potrafiły się szybciej pogodzić z tym faktem niż dziewczyny, które w momencie rozwodu były starsze.
- Nastolatki 10 lat po rozwodzie (19-29l.)
68% osób, które w momencie rozwodu miały od 9- 19 lat dopuściły się drobnych przestępstw przed 18 rokiem życia lub w pierwszych latach pełnoletniości.
jedna trzecia badanych kobiet zaszła w ciążę, ale nie wyszła za mąż
u 80% dziewczyn rozwód rodziców dalej wpływał w sposób umiarkowany lub silny na ich funkcjonowanie psychologiczne
Inne Badania
Relacje ojców z córkami
Dobre relacje między ojcem i córką zaobserwowano jedynie u dziewczyn, które potrafiły zaakceptować sytuację rozwodu rodziców.. Słabe przystosowanie występowało u dziewczyn, których relacje z ojcem były nieprawidłowe.
-Wallerstein uważa, iż zbyt silne przywiązanie córki do matki może stać się problemem, gdy związki dziewczyny z mężczyznami będą wymagały rozluźnienia dominującej dotąd relacji z matka
Konflikt w małżeństwie
- jeśli do pewnego stopnia uda się załagodzić konflikt pomiędzy rodzicami to reakcja dziecka na rozwód może być mniej gwałtowna
-jeśli po separacji rodzice nadal utrzymują wrogie stosunki to dzieci często zaczynają wykazywać zaburzenia zachowania
Badania nad pozytywnymi skutkami rozwodu
- Gately i Schwabel- dokonali przeglądu literatury na temat pozytywnych skutków rozwodu i stwierdzili, że dzieci z rozwiedzionych rodzin funkcjonują lepiej w 4 zakresach
a)dojrzałości (są bardziej dojrzałe od rówieśników z pełnych rodzin)
b)samooceny
c)empatii
d)androginii
Badania nad efektami trwałych, lecz konfliktowych małżeństw
-Amato, Booth i Booth, Edwards- opisali wpływ rozwodu oraz nieudanego małżeństwa na funkcjonowanie dzieci w dorosłym życiu.
Wyniki
Pozostawanie rodziców w nieudanym związku ma znacznie bardziej negatywny wpływ na dziecko niż rozwód rodziców.
Dzieci rozwodników funkcjonują gorzej z sferze społecznej i psychologicznej niż osoby z rodzin pełnych( dobrze funkcjonujących), ale lepiej niż osoby z rodzin pełnych, ale skłóconych
PODSUMOWANIE Z TEKSTU
Pomimo iż istnieje możliwość, iż niektóre dzieci zareagują pozytywnie na rozwód rodziców to istnieją niezbite dowody na to, że dla większości dzieci rozwód rodziców ma negatywne konsekwencje. Analiza 92 badań porównawczych obejmujących dzieci wychowywane przez jednego rodzica oraz dzieci z rodzin pełnych wykazała, iż dzieci rozwodników osiągają gorsze wyniki na wielu wymiarach takich jak zachowanie, relacje z kolegami, a także w obrazie Ja.