Zakup samochodu osobowego w innym kraju Unii i późniejsza jego sprzedaż
Zamierzam kupić w Niemczech używany samochód osobowy do celów działalności gospodarczej. Jakie ciążą na mnie obowiązki w zakresie podatku akcyzowego, VAT i podatku dochodowego w związku z tą transakcją? Zaznaczam, że samochód ten sprzedam przed upływem 6 miesięcy.
1.1. Zapłata akcyzy
Opodatkowaniu akcyzą podlega m.in. nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym (art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym; Dz. U. z 2009 r. nr 3, poz. 11 ze zm.). Istotne przy tym jest, że na potrzeby podatku akcyzowego (odmiennie jak dla celów VAT), aby doszło do WNT, wystarczające jest jedynie przemieszczenie samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju (art. 2 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy). Nie muszą być zatem spełnione żadne inne warunki, aby powstał obowiązek w podatku akcyzowym z tytułu tej transakcji. Zatem w każdym przypadku, gdy kupowany jest samochód osobowy w innym kraju Unii, od zakupu tego trzeba zapłacić akcyzę.
Przy zakupie samochodu poza granicami kraju obowiązek podatkowy w akcyzie powstanie - co do zasady - z dniem przemieszczenia (przewozu) tego samochodu do Polski (art. 101 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy). Podstawą opodatkowania jest natomiast kwota, jaką podatnik zobowiązany jest zapłacić za samochód osobowy (art. 104 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy). Jeżeli podstawa opodatkowania wyrażona będzie w walucie obcej, przeliczenia dokonać stosując bieżący kurs średni danej waluty wyliczony i ogłoszony przez NBP w dniu powstania obowiązku podatkowego, a gdy w tym dniu nie będzie ogłoszony taki kurs - należy zastosować ostatni, przed dniem powstania obowiązku podatkowego, bieżący kurs średni wyliczony i ogłoszony przez NBP.
Po dokonaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego należy złożyć deklarację uproszczoną (AKC-U) w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju (art. 106 ust. 2 ww. ustawy). Wzór tej deklaracji dostępny jest na naszej stronie w zakładce www.druki.gofin.pl. Akcyzę natomiast należy zapłacić na rachunek właściwej izby celnej w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju.
Stawka akcyzy na samochody osobowe wynosi:
1) 18,6% podstawy opodatkowania - dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2.000 cm3;
2) 3,1% podstawy opodatkowania - dla pozostałych samochodów osobowych.
1.2. Skutki w VAT
Dla celów VAT nie zawsze zakup używanego samochodu z innego kraju Unii zobowiązuje do wykazania wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru. Przypadki, kiedy nie występuje WNT, wymieniono w art. 10 ust. 1 ustawy o VAT i są to m.in. sytuacje, gdy:
nabywcą jest podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT (zwolnienie ze względu na obroty), jeżeli całkowita wartość WNT nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50.000 zł,
dostawcą jest podatnik podatku od wartości dodanej, do którego mają zastosowanie podobne zwolnienia, jakie obowiązują w Polsce dla podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego z VAT,
dostawca opodatkował sprzedaż w systemie marży, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towaru (tu: samochodu) na tych zasadach.
W powyższych sytuacjach WNT nie występuje, a podatnik nie ma żadnych obowiązków w zakresie VAT z tytułu zakupu pojazdu w innym kraju Unii. Musi on jedynie złożyć wniosek do urzędu skarbowego o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia VAT z tytułu przywozu samochodu (wzór VAT-24). Do wniosku tego należy dołączyć fakturę (umowę) dokumentującą zakup pojazdu. Wniosek ten z kolei będzie podstawą do wydania przez urząd skarbowy zaświadczenia VAT-25 potwierdzającego brak obowiązku zapłaty VAT. Zaświadczenie to będzie niezbędne przy rejestracji pojazdu.
Natomiast w sytuacji, gdy nie zachodzą wyłączenia z WNT zawarte w art. 10 ust. 1 ustawy o VAT lub też nabywany samochód spełnia warunki dla uznania go za nowy środek transportu, nabywca powinien wykazać wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru, wystawiając w tym celu fakturę wewnętrzną. Należy przy tym pamiętać, że zakup samochodu w ramach WNT rozliczany jest w sposób szczególny, a mianowicie podatnik zobowiązany jest do zapłaty podatku w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego (czyli co do zasady - od daty wystawienia faktury przez kontrahenta), a następnie transakcja ta rozliczana jest w deklaracji VAT, poprzez wykazanie:
1) VAT należnego,
2) kwoty podatku należnego zapłaconego z tytułu tego zakupu do urzędu skarbowego,
3) VAT naliczonego.
Takie rozliczenie powoduje, że de facto w tej deklaracji wykazywana jest tylko kwota podatku naliczonego, co jest zasadne, gdyż VAT należny został/zostanie (w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego) zapłacony do urzędu skarbowego.
Należy jednocześnie przypomnieć, że skoro przedmiotem nabycia jest samochód osobowy, to podatnik może odliczyć jedynie 60% kwoty VAT wykazanej w fakturze wewnętrznej.
Więcej na temat rozliczania VAT od zakupu samochodu osobowego od kontrahenta unijnego pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 8 z 10 marca 2011 r.
Zaznaczamy, że dla powyższego sposobu opodatkowania nie ma znaczenia, iż podatnik zamierza sprzedać przedmiotowy samochód w ciągu 6 miesięcy od jego zakupu. Miałoby to znaczenie jedynie wówczas, gdyby samochód ten został nabyty w celach handlowych (a nie dla celów działalności gospodarczej). Wówczas - jeżeli samochód ten nie byłby rejestrowany przez podatnika - nie byłoby konieczności zapłaty podatku do urzędu skarbowego z tytułu tego nabycia, ani obowiązku składania wniosku VAT-24 (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 listopada 2008 r., nr ITPP2/443-707/08/MD). Transakcję tę należało rozliczyć jedynie w deklaracji VAT (po stronie podatku naliczonego i należnego). Co również istotne - jeżeli przedmiotem działalności podatnika jest odsprzedaż pojazdów, nie znalazłby zastosowania przepis ograniczający odliczenie VAT do wysokości 60% kwoty podatku należnego od WNT, nie więcej niż 6.000 zł (art. 3 ust. 2 pkt 7 lit. a) ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o transporcie drogowym). W tym przypadku VAT podlegałby odliczeniu w całości - jeżeli zakup byłby związany z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
1.3. Skutki w podatku dochodowym
Co do zasady, samochody wykorzystywane w działalności gospodarczej zaliczane są przez podatników do środków trwałych, a wydatki na ich nabycie ujmowane są do kosztów podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne. Wartość początkową stanowi wówczas cena nabycia pojazdu, powiększona o wszystkie opłaty związane z zakupem tego samochodu poniesione przed przyjęciem go do używania (akcyzę, opłaty rejestracyjne, opłatę recyklingową, itp.), a także o kwotę podatku naliczonego, która nie podlega odliczeniu.
W pytaniu wskazano jednak, że podatnik zamierza sprzedać przedmiotowy samochód przed upływem 6 miesięcy od jego zakupu. Samochód ten nie będzie spełniał zatem definicji środka trwałego, gdyż przewidywany okres jego używania nie przekracza roku. Oznacza to, że podatnik będzie mógł wydatki związane z zakupem przedmiotowego pojazdu zaliczyć bezpośrednio do kosztów podatkowych.
Należy jednak podkreślić, że jeżeli podatnik będzie używał ten pojazd dłużej, niż początkowo zakładał i okres używania przekroczy rok, zastosowanie znajdzie art. 22e ustawy o PDOF (lub odpowiednio art. 16e ustawy o PDOP). Podatnik będzie wówczas musiał przyjąć przedmiotowy samochód na stan środków trwałych, zmniejszyć odpowiednio koszty podatkowe i wpłacić kwotę odsetek, obliczoną zgodnie z zasadą określoną w ww. przepisie. Zaznaczyć należy, że w takim przypadku korekcie podlegałaby nie tylko kwota zakupu pojazdu, ale także inne opłaty związane z tym zakupem (akcyza, opłaty rejestracyjne, opłata recyklingowa, itp.), gdyż wszystkie te opłaty wpływają na wartość początkową środka trwałego.
1.4. Ujęcie zakupu w księgach rachunkowych
Zakup samochodu osobowego, który nie zostanie przez podatnika zaliczony do środków trwałych (ze względu na krótki okres jego używania), w księgach rachunkowych może zostać ujęty następująco:
1. Faktura (umowa) za zakup samochodu - zaliczenie wydatku w koszty: |
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" |
2. Podatek akcyzowy: |
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" |
3. Faktura wewnętrzna dokumentująca WNT: |
- Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie" - dotyczy kwoty VAT |
4. Dodatkowe koszty związane z zakupem pojazdu (opłaty rejestracyjne, koszty tłumaczenia dokumentów i badania technicznego, itp.): |
- Wn konto jak w poz. 2, |
1.5. Sprzedaż samochodu przed upływem 6 miesięcy od zakupu
W przypadku sprzedaży samochodu przed upływem 6 miesięcy od zakupu, sprzedaż tę będzie należało opodatkować VAT według stawki 23%, nawet jeżeli przy zakupie nie było konieczności rozliczenia WNT. Natomiast dla celów podatku dochodowego kwota uzyskana z tej sprzedaży będzie stanowiła przychód podatkowy. Ponieważ wszystkie wydatki związane z zakupem przedmiotowego pojazdu zostały bezpośrednio zarachowane w koszty podatkowe (samochód nie był środkiem trwałym), przy sprzedaży tego pojazdu żadne koszty już nie wystąpią (chyba że podatnik poniesie koszty związane z samą sprzedażą, np. koszty ogłoszenia o sprzedaży, itp.).
Zaznaczamy, że jeżeli samochód sprzedawany jest przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, u osoby tej również powstaje przychód. Podstawą opodatkowania będzie dochód, czyli różnica pomiędzy ceną sprzedaży określoną w umowie, pomniejszoną o koszty odpłatnego zbycia, a kosztem nabycia samochodu. Do kosztów tych można zaliczyć kwotę zapłaconą za zakup samochodu, akcyzę, opłaty za przegląd techniczny, koszty tłumaczenia dokumentów, koszty opłacenia tablic rejestracyjnych, ubezpieczenia samochodu w drodze przed jego zarejestrowaniem, itp. Tak ustalony dochód należy wykazać w rozliczeniu rocznym w terminie przewidzianym dla złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym podatnik sprzedał samochód (do 30 kwietnia roku następnego) i opodatkować według skali podatkowej wraz z innymi dochodami.