OPIS I ANALIZA PRZYPADKU WYCHOWAWCZEGO
Praca z uczniem zdolnym mającym problemy z zachowaniem
Identyfikacja problemu
Problem, którym się zajęłam dotyczy chłopca, który w tej chwili uczęszcza do klasy drugiej gimnazjum. Rozpoczynając edukację w klasie pierwszej gimnazjum Konrad posiadał już wiedzę i umiejętności z zakresu języka niemieckiego. Jeszcze przed rozpoczęciem nauki w gimnazjum w 2012 roku zdał pomyślnie egzaminy otrzymując Zertifikat Deutsch - międzynarodowy certyfikat potwierdzający znajomość języka niemieckiego na poziomie B1 wydany przez Goethe - Institut. Dowiedziawszy się o tym osiągnięciu wiązałam z Konradem nadzieję na dalsze wspólne sukcesy edukacyjne. Niestety zachowanie chłopca już od pierwszej lekcji uświadomiło mi, że praca z nim będzie trudniejsza niż początkowo zakładałam.
Chłopiec okazywał lekceważenie w stosunku do mojego przedmiotu. Nie uważał na lekcji i nie był aktywny, choć dobrze znał język niemiecki na poziomie klasy pierwszej gimnazjum. Swoim zachowaniem przeszkadzał mi, zaczepiał kolegów i głośno rozmawiał. Nie podejmował próby wykonania zadań w zeszycie ćwiczeń, nawet tych najłatwiejszych. Na lekcjach bywał arogancki i cyniczny. Odnosiłam wrażenie, że pragnie zwrócić na siebie uwagę i swoimi wybrykami zaimponować innym uczniom. Kompletny brak zainteresowania moim przedmiotem i niechęć poprawy ucznia zaowocowała wieloma ocenami niedostatecznymi z języka niemieckiego.
Oprócz problemów z zachowaniem Konrad boryka się z dysleksją rozwojową.
O trudnościach z nią związanych i zaleceniach do pracy z nim przeczytałam w dostarczonej do szkoły opinii z Poradni Pedagogicznej, dzięki czemu mogłam ukierunkować sposób swojego działania.
Geneza i dynamika zjawiska
Badanie przyczyn problemów z zachowaniem i nauką Konrada rozpoczęłam od rozmowy z wychowawczynią klasy 1C. Dowiedziałam się, jakie są mocne i słabe strony chłopca. Rodzina Konrada jest rodziną pełną, chłopiec jest jedynakiem. Rodzice radzą sobie
dobrze finansowo. Konrad ma kontakt z żywym językiem niemieckim, ponieważ ma krewnych w Niemczech. Wychowawczyni potwierdziła, że inni nauczyciele również zgłaszają podobne problemy dotyczące jego zachowania i postawy do nauki. Bezzwłocznie spotkałam się z mamą Konrada w sprawie syna. Wyrażała ona żal do syna, że nie dba o swoje wykształcenie mimo jej starań i poświęconego czasu. Wspólnie z mamą i wychowawczynią doszłyśmy do wniosku, że buntownicze zachowanie Konrada trzeba okiełznać, zanim nastąpią jeszcze większe problemy.
Znaczenie problemu
Zaniepokoiła mnie ta sytuacja, gdyż Konrad z ucznia zdolnego, posiadającego certyfikat językowy o europejskim zasięgu zmienił się w ucznia przeciętnego, zupełnie biernego i zupełnie nie zainteresowanego moim przedmiotem, nie wykorzystującego w pełni swoich możliwości intelektualnych i językowych. Ponadto uczeń swoim zachowaniem znacznie przeszkadzał mi w prowadzeniu lekcji.
Prognoza
Planując swoje działania założyłam prognozę pozytywną:
Zainteresowanie ucznia nauką będzie wzrastało. Konrad zaprzestanie swoich prowokacyjnych zachowań i zacznie aktywnie uczestniczyć w moich lekcjach. Poprawią się jego oceny w nauce oraz nasze relacje. Uczeń będzie mógł rozwijać wiedzę i umiejętności, sięgając być może nawet po wiadomości wykraczające poza materiał gimnazjum.
Gdybym nie podjęła żadnych kroków, mogłaby się sprawdzić negatywna prognoza:
Zachowanie Konrada na zajęciach pogorszy się, a wtedy może być jeszcze trudniej wpłynąć na niego. Pogłębi się niechęć chłopca do uczestnictwa w lekcjach, a w efekcie do przedmiotu i samego języka, co mogłoby rzutować na jego dalszą naukę. Jeżeli nadal nie będzie odrabiał zadań domowych i przygotowywał się do testów grozi mu niska ocena
z języka niemieckiego na koniec roku.
Propozycje rozwiązania.
Współpraca z wychowawczynią i matką chłopca,
Udział chłopca w zajęciach wspierających SOS w celu pokonania jego trudności w nauce związanych z dysleksją oraz zaliczenia prac pisemnych poprzez zastąpienie ich odpowiedzią ustną,
Stworzenie sytuacji, w których uczeń będzie miał możliwość zaistnienia
w klasie w pozytywny sposób np. przez udział w Konkursie Wojewódzkim,
Stosowanie pochwał,
Przekonanie ucznia o konieczności poważnego traktowania swoich obowiązków
i respektowania moich uwag,
Przeciwdziałanie występującej u chłopca skłonności do rozpraszania się.
Wdrażanie oddziaływań
Zapewniłam Konrada o mojej chęci pomocy, proponując mu udział w zajęciach SOS, na których miał okazję do ustnego zaliczenia sprawdzianów. Rozmawiałam z nim o jego zachowaniu i nauce, zachęcając do dalszego rozwijania umiejętności komunikowania się
w języku niemieckim. Przypomniałam mu prawa i obowiązki ucznia wynikające ze Statutu Szkoły i uświadomiłam skutki niestosowania się do tych zasad. Zaproponowałam Konradowi inne miejsce w klasie, tak aby nie rozpraszały go inne osoby.
Starałam się pokazać chłopcu i i innym uczniom, że jestem osobą otwartą, szczerą
i mam chęć pomagania swoim uczniom w trudnych sytuacjach. Konrad zaakceptował mnie, gdy okazało się, że mamy podobne poczucie humoru.
Wielokrotnie spotkałam się z mamą Konrada w celu omówienia jego bieżącej sytuacji. Kobieta była bardzo przejęta i zaangażowana w sprawy syna. Bardzo zależało jej, by chłopiec rozwijał swoją umiejętność posługiwania się językiem niemieckim. Podczas spotkań oraz poprzez informacje w dzienniku informowałam ją, jakie zadania Konrad ma do uzupełnienia, nad czym obecnie pracujemy. Mama starała się dopilnować syna w domu, efektem czego było jego lepsze przygotowanie do lekcji i sumienne uzupełnianie zeszytu ćwiczeń.
O bieżącej sytuacji Konrada informowałam też wychowawczynię, przekazując jej pozytywne i negatywne informacje o poczynaniach chłopca.
Udało mi się namówić Konrada do wzięcia udziału w Konkursie Wojewódzkim,
a także w szkolnym konkursie wiedzy o krajach niemieckojęzycznych.
Efekty oddziaływań
Stwierdzam, że moje oddziaływania przyniosły zamierzony efekt. Konradowi przestało zależeć na dezorganizowaniu moich lekcji. Jego zachowanie ogólnie uległo poprawie, coraz częściej bywa aktywny na lekcjach. Konrad poprawił swoje negatywne oceny. W roku szkolnym 2012/2013 Konrad ukończył klasę pierwszą otrzymując ocenę dostateczny z języka niemieckiego. Przestał okazywać mi niechęć. Nadal trwa moja współpraca z mamą chłopca. Na bieżąco informuję ją, jak wygląda aktualna sytuacja Konrada. W chwili obecnej Konrad kończy klasę drugą, a średnia jego ocen wynosi ponad 3,40, ma szansę otrzymać ocenę dobry na koniec roku.
II. OPIS I ANALIZA PRZYPADKU EDUKACYJNEGO
Praca z uczniem zdolnym i nieśmiałym
Identyfikacja problemu
Z Michałem miałam okazję pracować jeszcze w szkole podstawowej, ponieważ
w klasie czwartej i piątej uczęszczał na prowadzone przeze mnie zajęcia nadobowiązkowe
z języka niemieckiego. Po rocznej przerwie został ponownie moim uczniem w gimnazjum. Michał jest chłopcem wrażliwym, nieśmiałym, ale lubianym w klasie. Jest niezwykle sumienny, rzetelnie wykonuje wszystkie powierzone mu zadania. Chłopiec jest zawsze przygotowany do lekcji. Zaobserwowałam, że uczeń wszystkie zadania i polecenia wykonuje bezbłędnie i znacznie szybciej niż inni uczniowie, co powodowało że po wykonaniu moich poleceń siedział bezczynnie lub zajmował się rozwiązywanie zadań przewidzianych na kolejne lekcje. Uczeń zawsze zna odpowiedź na moje pytania zadawane innym uczniom
w klasie. Nowe słowa potrafi poprawnie wymówić i szybko je zapamiętuje. Wcześniej poznał już niektóre zagadnienia gramatyczne, dlatego zadania zlecane przeze mnie uczniom są dla niego czasem zbyt łatwe. Z wszystkich prac sprawdzających otrzymuje niemal maksymalną ilość punktów. Wszystkie zaobserwowane fakty wskazywały na to, że mam do czynienia
z uczniem o ponadprzeciętnych zdolnościach językowych. Postanowiłam stworzyć chłopcu
szczególne warunki, by nie stracił motywacji do dalszej nauki w poczuciu, że już wszystko wie.
Geneza i dynamika zjawiska
Michał mieszka poza Gdańskiem, codziennie dojeżdża do szkoły z mamą. Ma młodszą siostrę, która też uczy się w naszej szkole. Pochodzi z rodziny raczej zamożnej. Michał znajduje dobre wzorce osobowe w postaciach rodziców, którzy uważają, że na obecnym etapie jego życia nauka jest jego najważniejszym obowiązkiem i zdają sobie sprawę ze znaczenia nauki języków obcych w dzisiejszym świecie.
Dużym problemem Michała jest jego alergia. Z jej powodu nie mógł uczestniczyć
w wyjściach klasy, podczas których byłam opiekunem, co odebrało mi szansę poznania go poza lekcjami. Poza tym Michał jest osobą nieśmiałą, zamkniętą w sobie, rzadko odzywa się nie pytany. Ma w klasie kilku kolegów, z którymi rozmawia o swojej pasji - grze komputerowej. Z powodu swojej nieśmiałości Michał często unika wypowiedzi ustnych na forum klasy i nie zgłasza się na lekcji, jednak wytypowany do odpowiedzi zawsze odpowiada prawidłowo. Udzielając odpowiedzi unika kontaktu wzrokowego.
Po rozmowie z jego wychowawczynią dowiedziałam się, że chłopiec odnosi także sukcesy w innych przedmiotach szkolnych, co świadczy o jego ogólnym wysokim poziomie intelektualnym i łatwości przyswajania wiedzy. Zatem wyzwaniem dla mnie stał się problem, jak zorganizować pracę z klasą, aby realizując program obowiązujący wszystkich uczniów, rozwijać jednocześnie zainteresowania i umiejętności ucznia uzdolnionego.
Znaczenie problemu
Moim obowiązkiem dbać o wszechstronny rozwój osobowości ucznia, a w przypadku zauważenia potrzeby edukacyjnej należy podejmować próby zaspokojenia jej poprzez zastosowanie odpowiednich metod pracy. Bardzo ważne jest rozwijanie wrodzonych uzdolnień i zainteresowań, ponieważ brak dalszego rozwoju i pogłębiania umiejętności powoduje stopniowy regres rozwoju. Należy zindywidualizować warsztat pracy zgodnie
z potrzebami ucznia, w przeciwnym razie dojdzie do sytuacji braku przyrostu wiedzy, pomimo uzyskiwania ocen bardzo dobrych. Zjawisko ma też wpływ na ogólne prowadzenie
zajęć lekcyjnych, bo trzeba pogodzić standardowy program nauczania przedmiotu z pracą wykonywaną z uczniem zdolnym. Problem ma również znaczenie dla rozwoju własnego nauczyciela, gdyż skłania go do modyfikacji i indywidualizowania warsztatu poprzez
uwzględnianie potrzeb rozwojowych ucznia, zaspokajanie ich i ewaluowanie efektów podjętych działań.
Drugim ważnym zadaniem jest stopniowe przełamanie blokady ucznia jeśli chodzi
o wypowiedź na forum klasy. Michał nie ma powodu do zawstydzenia przed głośnym wypowiadaniem się, jednak należy go do tego przekonać i przyzwyczaić.
Prognoza
Gdybym nie podjęła żadnych kroków, mogłaby się sprawdzić negatywna prognoza.
W przypadku nieuwzględnienia potrzeb edukacyjnych ucznia zdolnego i niepodjęcia odpowiednich działań nastąpi brak przyrostu wiedzy, zahamowanie rozwoju uzdolnień, osiąganie wyników poniżej intelektualnych możliwości, niezadowolenie z lekcji
i nauczyciela, co w efekcie zmniejszy jego zapał i zainteresowanie językiem. Możliwe jest również pojawienie się negatywnych zachowań podczas lekcji związanych z nudzeniem się. Ponadto nieśmiałość chłopca ogranicza go w ćwiczeniu sprawności mówienia., unikając wypowiedzi ustnej nie ćwiczy reagowania na pytania, udzielania odpowiedzi oraz poprawnej wymowy.
Planując swoje działania założyłam prognozę pozytywną. Wdrożenie odpowiednich metod pracy spowoduje dalszy przyrost wiedzy i rozwój zdolności językowych ucznia, sprawi satysfakcję dziecku, jego rodzicom i mi samej. To z kolei doprowadzi do wzrostu poczucia własnej wartości ucznia i być może wpłynie pozytywnie na inne dzieci, które będą miały wzór do naśladowania. Uczeń ośmieli się, przez co będzie rozwijał swoją sprawność mówienia w języku niemieckim. Gdy uda mu się przełamać nieśmiałość, być może będzie miał więcej kolegów i rozmówców w życiu prywatnym.
Propozycja rozwiązania
- Udzielanie indywidualnych konsultacji i wskazówek
- Przygotowanie i zachęcanie ucznia do wzięcia udziału w konkursach języka niemieckiego organizowanych w szkole i poza nią
- Spowodowanie dalszego przyrostu wiedzy poprzez dostarczanie materiałów
z zagadnieniami dla ucznia zupełnie nowymi, wymagającymi przemyślenia,
- Włączenie ucznia do pomocy koleżeńskiej innym uczniom,
- Wprowadzenie gier i zabaw integrujących młodzież, by ośmielić Michała,
- Ponieważ uczeń mieszka poza Gdańskiem i czasami długo czeka po skończonych lekcjach na przyjazd mamy, na moją prośbę Michał w tym czasie pomagał swoim kolegom w nauce.
Wdrażanie oddziaływań
Aby nie doprowadzać do sytuacji, w których uczeń nudzi się na lekcji, dostarczałam mu zadania dodatkowe ćwiczące dane zagadnienie na poziomie odpowiadającym jego możliwościom lub proponowałam mu materiały z zagadnieniami wykraczającymi poza program. Uczeń próbował rozwiązywać testy konkursowe z lat poprzednich. Podczas sprawdzianów uczeń otrzymywał zadania dodatkowe wymagające popisania się umiejętnościami językowymi na wyższym poziomie niż reszta klasy. Bardzo dobre efekty przyniosła próba włączenia Michała do pomocy koleżeńskiej. Dało mu to satysfakcję,
a równocześnie okazję utrwalenia zdobytej przez niego już wcześniej wiedzy.
Zachęcałam Michała do udziału w konkursach. Chłopiec uczestniczył w:
Szkolnym konkursie na najlepszy film w języku niemieckim w roku szkolnym 2013/2014 (jego grupa otrzymała drugie miejsce),
Krajowych olimpiadach zorganizowanych przez Łowców Talentów Jersz
pt. „Deutschfreund” oraz „Sprachdoktor” (2014r.),
Konkursie plastyczno-językowym pt. „Mój ilustrowany słownik - Mein Bildwörterbuch” zorganizowanym przez I Społeczną Szkołę Podstawową w Gdyni (2012r.),
Szkolnym konkursie wiedzy o krajach niemieckojęzycznych (2013r.).
Ponieważ Michał czasem bywa nieobecny, koledzy na moją prośbę wysyłali mu przez Internet informacje o tym, co robiliśmy na lekcji i o ewentualnych dodatkowych pracach.
Efekty oddziaływań
Praca z uczniem zdolnym nie jest łatwym zadaniem. Wymaga doświadczenia, zaangażowania i pochłania wiele czasu. Jest to jednak praca przynosząca mi najwięcej satysfakcji, motywuje mnie stale do pracy i samokształcenia. W przypadku Michała moja praca odniosła pełen sukces. Michał bardzo rozwinął swoją wiedzę i umiejętności. Chętnie rozwiązywał większość zaproponowanych mu zadań. Byliśmy dumni z osiągnięciach Michała w ramach konkursów, a szczególnie w olimpiadzie „Sprachdoktor”, w której otrzymał dużą
ilość punktów (3 miejsce w województwie). Dzięki mojej pomocy Michał z większą pewnością wypowiadał się na forum klasowym. Coraz częściej był aktywny i wypowiadał się na forum z własnej woli.
OPRACOWAŁA:
…………………….
& 8 ust. 2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych
i innych z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony
69
A. S.
Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr …. w ……