Namysłowska Iren. Behawioralna terapia rodzin.
Nie ma ośrodków pracujących z rodziną wedle zasad uczenia się, jeśli nie liczyć ośrodków, które zajmują się psychoedukacją rodzin pacjentów chorych na schizofrenię. Ta uważana jest przez autorów zachodnich (Liberman) jako forma terapii behawioralnej. Jest ona również stosowana w terapii z osobami mającymi problemy alkoholowe. Cechy terapii (Goldenberg):
Bezpośrednie skupianie się na dającym się obserwować zachowaniu takim jak np. objaw, w mniejszym stopniu zaś podejmowanie wysiłku zmierzającego do ustalenia intrapsychicznej lub interpersonalnej przyczyny zachowań.
Stała, dokładna ocena specyficznych, zwykle jawnych wzorców zachowań, które mogą być zmienione.
Troska o zwiększające lub zmniejszające się nasilenie zachowań, które mają ulec zmianie poprzez manipulacje zewnętrznymi wzorcami wzmocnień.
Próba treningu rodziny w monitorowaniu i modyfikowaniu ich własnych wzorców wzmocnień.
Zainteresowanie dla empirycznej ewaluacji efektów interwencji terapeutycznych.
Różnica między T.B. a systemową polega na linearnym sposobie widzenia zdarzeń w rodzinie przez tych pierwszych które pozostają w fundamentalnej opozycji do myślenia cyrkularnego tych drugich. T.B. małżeńska lub rodzinna jest szczególnie efektywnym środkiem w modyfikacji zachowania, gdyż zmienia sposób, w jaki członkowie rodziny radzą sobie ze sobą. W toku terapii członkowie rodziny lub diady małżeśkiej uczą się nie nagradzać uwagą lub troską zachowań niepożądanych. W zamian za to wzmacniają poprzez rozpoznawanie i nagradzanie zachowania pożądane. W T.B. wyróżnia się:
Behawioralną terapie małżeństw,
B.T rodziny w sytuacji kryzysowej,
Trening umiejętności rodzicielskich,
B.T dysfunkcji seksualnych pary małżeńskiej,
Liberman wyróżnia etapy charakteryzujące B.T. rodzin:
Konieczność stworzenia i podtrzymywania przymierza terapeutycznego,
Dokonanie dokładnej analizy behawioralnej problemu lub problemów rodziny,
Wprowadzenie zasad wzmocnienia i modelowania w kontekście trwającego przymierza terapeutycznego,
Liberman wyróżnia cechy terapeuty, jakie sprzyjają zawarciu przymierza terapeutycznego: bezwarunkowe ciepło, prawidłowa empatia, i autentyczna troska. Ważne jest nawiązanie dobrego kontaktu z klientem. Następnie dochodzi do behawioralnej lub funkcjonalnej analizy problemów. Terapeuta z rodziną szukają odpowiedzi na pytanie, które zachowania są zachowaniami problemowymi, które powinny pojawiać się częściej które rzadziej lub wcale. Trzecim etapem jest wybór strategii terapeutycznych. Można tu prowadzić eksperymenty w zakresie zmiany zachowania. Rozpoczynać je powinien mały ale dający się łatwo zdefiniować sukces, prowadzący dalej do zmiany w kierunku bardziej optymistycznych oczekiwań. Następnym krokiem jest zmiana w zachowaniach z jednoczesnym przypisywaniem odpowiedzialności za nią poszczególnym członkom rodziny. Terapeuta zachęca rodzinę do obserwowania zmian, szczególnie w reacjach pomiędzy nimi, jednocześnie zniechęcając do analizy przeżyć wewnętrznych i odpowiedzi na pytania „dlaczego”.
Terapeuta służy jako model zachowań pożądanych, udziela instrukcji, wzmacnia pojawienie się takich zachowań swoim spontanicznym zainteresowaniem. Terapia może być zakończona wtedy, gdy rodzina i terapeuta mają pewność, że nastąpiły przewidywane i pożądane zmiany zachowań jej członków i że zmiany te utrwaliły się.
Behawioralna terapia małżeńska.
Jest to połączenie treningu komunikacji oraz treningu wzajemnej wymiany zachowań pozytywnych. Wg Pattersona i Hopsa wzajemna wymiana zachowań pozytywnych jest drugim obok wymuszenia zmiany interakcji społecznych. W tej terapii posługuje się techniką kontraktów. Kontrakt jest spisanym porozumieniem pomiędzy małżonkami lub innymi członkami rodziny, w którym strony umawiają się na pewne zmiany w zachowaniu. Kontrakt jest negocjowany przez 2 strony i ustalane są warunki wzmocnień pozytywnych.
Liberman stosował terapie liczącą 8 dwugodzinnych spotkań. Składała się z treningu komunikacji, ustalania, jakie zachowania sprawiają wzajemnie przyjemność oraz z negocjonowania porozumienia przez kontrakty warunkowe. Odbywała się przez zadania domowe, sporządzanie listy przyjemności.
Behawioralna terapia rodzin w kryzysie.
W interwencji kryzysowej dotyczącej rodziny, stosowane są procedury:
Identyfikacja zdarzeń zagrażających kryzysem oraz zmian w zachowaniu
Identyfikacja krytycznych wzorców interakcji rodzinnej, które mogą podtrzymywać zachowania nieadaptacyjne
Trening członków rodziny w zakresie wyrażania stanów emocjonalnych: flustracja, lęk, żal, strach i żałoba.
Uczenie rodziny umiejętności rozwiązywania problemów poprzez program wzajemnych pozytywnych wzmocnień.
Uczenie rodziny generalizowania nowo nabytych umiejętności rozwiązywania problemów.