Wykład 23.04.2010r.
Temat: Metoda symultaniczno-sekwencyjna J. Cieszyńskiej.
Zeszyt: „Kocham czytać” Jagody Cieszyńskiej
J. Cieszyńska: psycholog i surdologopeda, autorka symultaniczno-sekwencyjnej metody nauki czytania.
Cel pakietu: wczesne rozpoczęcie nauki czytania, zwiększenie zasobu słownictwa, budowanie systemu językowego dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi.
Założenia metody symultaniczno-sekwencyjnej:
1. Sylaby, a nie fonem jest najmniejszą jednostką percepcyjną wyróżnianą przez dziecko.
2. Sylaby pełnią funkcję prototypu służącego do odczytywania wyrazów.
3. Czytanie jako proces symultaniczno-sekwencyjny:
Prawa półkula mózgu:
- symultaniczne przetwarzanie informacji;
- czytanie globalne;
- kontrolowanie kierunku czytania.
Lewa półkula mózgu:
- sekwencyjne przetwarzanie informacji;
- czytanie linearne;
- kontrolowanie następstwa liter.
4. Kolejność wprowadzania liter jest zgodna z mechanizmami rozwoju języka, stanowi powtórzenie sekwencji rozwoju mowy dziecka (od samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych, sylab do wyrazów).
5. Tekst pisany odtwarza strukturę języka mówionego (naturalna łatwość przyswajania).
6. Nauka czytania przebiega zgodnie z trzema etapami nabywania systemu językowego: powtarzanie, rozumienie, nazywanie.
Uwaga: Powinniśmy uczyć dzieci czytać zgodnie z kolejnością rozwoju pisma w dziejach ludzkości. Od symultanicznych całości (piktogramy, ideogramy, samogłoski, wyrażenia dźwiękonaśladowcze, rzeczowniki rozpoznawane globalnie), do linearnych sekwencji (przez zapis sylabiczny do alfabetycznego).
Przygotowanie ogólnorozwojowe (zanim dziecko zacznie czytać):
• Analiza i synteza wzrokowa;
• Ćwiczenie operacji myślowych: sekwencje, pamięć symultaniczna i sekwencyjna, myślenie przyczynowo-skutkowe, klasyfikacja;
• Grafomotoryka, koordynacja wzrokowo-ruchowa;
• Lateralizacja - warunkuje spostrzeganie rzeczywistości.
Etapy nauki czytania:
I Etap - od samogłosek prymarnych do sylaby otwartej
1. Zapoznanie z graficznym obrazem samogłosek prymarnych: [a, u (ó), i] [o,e,y].
2. Łączenie obrazów liter z odczuciami kinestetycznymi (wizualizacje).
3. Odczytywanie liter w kontekstach jako przygotowanie do rozumienia tekstu (obraz graficzny - znaczenie).
4. Czytanie sylab otwartych typu: [pa, po, pu, pe, pi, py].
5. Naśladowanie dźwięków płynących z otoczenia (wyrażenia dźwiękonaśladowcze).
6. Czytanie imion zbudowanych z samogłoskami i sylaby otwartej: Ala, Ola, Ula, Ela.
II Etap - od sylaby otwartej do pierwszych wyrazów
1. Czytanie zestawów zbudowanych z samogłoski i sylaby otwartej typu: [apa, opo, upu].
2. Czytanie przypadkowo zestawionych sylab otwartych typu: [maka, lope, solu].
3. Budowanie wyrazów z poznanych sylab.
4. Rozcinanie wyrazów na sylaby i układanie wyrazów dwu- trzy- czterosylabowych typu: [sala, ule, lupa, samoloty]
III Etap - czytanie sylab zamkniętych
1. Wprowadzenie opozycji: sylaba otwarta - sylaba zamknięta, poprzez zamianę miejsca samogłosek.
2. Czytanie przypadkowo zestawionych sylab zamkniętych typu: [apom, pum, imup].
IV Etap - czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych
1. Wprowadzenie dwuznaków i zakreślenie jako jednej głoski.
2. Czytanie połączeń: spółgłoska - samogłoska - spółgłoska typu: [but, los, pan].
3. Wprowadzenie spółgłosek miękkich i zmiękczonych przez i.
4. Wprowadzenie głosek nosowych ą, ę.
5. Czytanie zbitek spółgłoskowych typu: [mądry, wziął].
V Etap - samodzielne czytanie tekstów
1. Teksty dotyczą przeżyć i doświadczeń bliskich dziecku.
2. Pozwalają kształtować świadomość językową, kompetencję systemową oraz komunikacyjną.
„Dziecko, które czyta, ma poczucie, że jest dobre. A najlepszą rzeczą, która pozwala osiągnąć sukcesy w życiu, jest przeświadczenie: jestem dobry”. J. Cieszyńska
Temat: Kształtowanie gotowości do pisania u dzieci w wieku przedszkolnym.
Pismo - stanowi oficjalny język oparty na znakach umownych.
Proces pisania:
• Pisanie polega na wykonywaniu określonych ruchów ręki, dzięki którym kreśli się litery połączone w wyrazy.
• Wyobrażenia: słuchowe, graficzne, ruchowe.
Czynność pisania:
1. Aspekt psychologiczny - dotyczy analizy i syntezy słuchowej, wzrokowej i ruchowej.
2. Aspekt fizjologiczny - dotyczy złożonych pobudzeń nerwowych, ich integracji w korze mózgowej i w aparacie ruchowym ręki.
3. Aspekt motoryczny - obejmuje dużą i małą motorykę.
Narzędzie pisarskie
Kryteria dojrzałości do pisania:
1. Rozwój intelektualny
• Spostrzeganie analityczno-reprodukcyjne.
• Przetwarzanie obrazu graficznego na obraz ruchu dynamicznego.
• Orientacja przestrzenna.
2. Rozwój motoryczny
• Koordynacja ruchów.
• Szybkość odtwarzania.
3. Rozwój emocjonalno-społeczny
• Odczucie potrzeby pisania.
• Chęć komunikowania się.
Rodzaje ćwiczeń:
1. Orientacja w przestrzeni
Cel: Świadomość własnego ciała i postrzeganie przestrzeni.
Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie kierunków: lewo, prawo, na wprost, góra, dół, przed, za.
• Odróżnianie stron ciała i poszczególnych jego części.
Wpływają na:
• Kształt liter i ich łączenie.
• Prowadzenie kreski.
2. Usprawnienie ręki prawej i lewej
Cel: Włączenie dwóch mechanizmów motorycznych związanych z aktem pisania, mających wpływ na posługiwanie się przyborem do pisania i na kształt liter.
Ćwiczenia:
• Właściwe trzymanie przedmiotów o różnej wielkości i manipulowanie nimi.
• Ustawianie przedmiotów wzdłuż wytyczonej linii.
• Separacja ruchów czyli wprowadzenie w ruch wybranej części ciała w sposób niezależny od ruchów innych części ciała.
Wpływają na:
• Doskonalenie gestów.
• Przygotowanie do szybkich ruchów.
• Zwiększenie siły palców i uelastycznienie ich.
3. Rozwijanie pamięci ruchowej
Cel: Zachowanie w wyobraźni pewnych obrazów ruchowych, schematów działania.
Ćwiczenia:
• Zagadki ruchowe oparte na wyobrażeniach znanych dzieciom przedmiotów i czynności.
• Obserwowanie oraz aktywne towarzyszenie osobie dorosłej podczas pisania.
Wpływają na:
• Płynność i ciągłość ruchów.
• Swobodę wykonywania sekwencji ruchów.
4. Koordynacja wzrokowo-ruchowa
Cel: Współdziałanie analizatora wzrokowego i kinestetyczno-ruchowego.
Ćwiczenia:
• Zabawy naśladowcze.
• Zabawy zręcznościowe związane z dużą motoryką.
• Zabawy zręcznościowe związane z małą motoryką.
Wpływają na:
• Różnicowanie siły i kierunku ruchu ręki.
• Świadomą kontrolę wzrokową wykazywanych ruchów.
1