Rzeki, jeziora, lodowce

definicje

Rodzaje erozji:

-wgłębna (rzeka wcina się w głąb podłoża),

-boczna rzeka wcina się w bok koryta),

-wsteczna (cofa się ściana skalna; w górach).

kaptaż rzeczny - przeciąganie wód jednej rzeki przez drugą

Wyróżniamy 3 odcinki w biegu rzek:

a) bieg górny,

b) bieg środkowy,

c) bieg dolny.

Podstawa erozyjna dla rzeki głównej np. Wisła to poziom morza

terasy erozyjne - półki wyerodowane przez rzekę podczas jej biegu

w długim okresie czasu

cieki - wody pochodzące z opadów atmosferycznych, topniejących

lodowców. Cieki łączą się w strugi, potoki, strumienie tworząc rzeki.

Jez. wulkaniczne - powstałe w kraterach wygasłych wulkanów, wypełnione wodą pochodzenia atmosferycznego

Jez. tektoniczne - powstałe w wyniku ruchów skorupy ziemskiej, w zapadliskach i rowach tektonicznych np. Bajkał

Jez. krasowe - powstałe w zagłębieniach utworzonych wskutek rozpuszczenia węglanu wapnia w skałach np. Polesie Lubel.

Jez. przybrzeżne - powstałe przez odcięcie mierzejami zatok

Jez. polodowcowe:

oczka - wytopione z brył martwego lodu lub powstałe w wyniku erozyjnej działalności wód roztopowych w lądolodzie

rynnowe - wypełniające podłużne, powstałe w wyniku erozyjnej działalności rzek płynących pod ciśnieniem hydrostatycznym pod lądolodem lub lodowcem

morenowe - powstałe wskutek wypełnienia wodą zagłębień na obszarach moreny dennej i czołowej; duża powierz. np. Mamry

karowe - powstałe wskutek wyorania przez lodowce misy jeziornej w skalnym podłożu w górach np. Morskie Oko

antropogeniczne - sztucznie utworzone przez człowieka

meandrowe - powst. w zakolach rzecznych wsk. odcięcia szyi meandru

kosmiczne - powstałe w wyniku wypełnienia wodą kraterów powstałych po uderzeniach meteorytów np. Crater Lake

biogeniczne - utworzone przez zwierzęta

zastoiskowe - pows. wsk. wytopienia bryły lodu zagrzebanej w materiale polodowcowym, który odcinał przepływ wód spod lodowca

Warunki powstania lodowca:

- niskie temperatury,

- duże opady śniegu,

- kotliny śródgórskie,

• granica wiecznego śniegu.

Podział lodowców:

- typ himalajski,

- typ alpejski,

- typ alaski (piedmontowe).

obszar zasilania - pole firnowe

obszar topnienia - jęzor lodowcowy

lacjologia - nauka o lodowcach i lądolodach

ablacja - topnienie lodowca poza obszarem zasilania

regresja - cofanie się lodowca wskutek topnienia

Etapy zlodowaceń:

- zlod., które dochodziło do 50°N( zlod. krakowskie),

- zlod. środkowopolskie(Odry) na kuli z. doch. do 55°N

- zlod. nadbałtyckie(Wisły); na innych kontyn. do 60°N

Zlodow. nastąpiły w trzecio- i czwartorzędzie w erze kenozoicznej.

Lodowce:

himalajskie dł. - 40 km prędkość - 8-12 m/h

alpejskie dł. - 20-35 km prędkość - 4-6 m/h

alaskie dł. - 150-180 km prędkość - 2-=25 m/h

---