LITERATURA- DRAMAT- TEATR
Stefania Skwarczyńska:
- dramat nie leży w obrębie sztuki literackiej, jest odrębną swoistą sztuką
- podstawą wyróżnienia poszczególnych sztuk jest odrębność i swoistość ich tworzywa
- tworzywo determinuje koncepcję twórczą
- tworzywo sztuki żąda od twórcy, by jego możliwości ekspresywne realizował
- tworzywem dzieła literackiego jest słowo
- swoją pełnię osiąga dramat dopiero w inscenizacji
- informacje autorskie dysponujące tworzywem pozasłownym dramatu, nie przeznaczone w swej rzeczywistości słownej bezpośrednio dla odbiorcy
- tym m. in. różni się tekst dramatyczny od utworu literackiego, w którym całość materiału słownego jest bezpośrednio przeznaczona dla odbiorcy. Granica między tzw. dramatem scenicznym, czyli właściwym dramatem, a utworem literackim o formie dramatycznej, czyli tzw. dramatem książkowym. W dramacie książkowym całość tworzywa słownego jest przeznaczona dla odbiorcy
- typ dramatu mieszanego w epoce neoromantyzmu, Noc Listopadowa Wyspiańskiego
- informacja autorska, niekiedy „wnikająca” w wypowiedzi bohaterów, ujęta wierszem, nie tylko służy do dysponowania pozasłownym tworzywem dramatu; jest wartością poetycko-autonomiczną
- dzięki punktom stycznym miedzy utworem literackim a dramatem scenicznym, realizują myślową koncepcję i obie operują tworzywem słownym
- w dziele literackim tworzywo słowne jest jedynym tworzywem, w dramacie jest jednym z kilku (osoba aktora, ruch sceniczny, konkretna przestrzeń sceniczna i realny czas widowiska) - sztuka wielotworzywowa
- eliminacja tworzywa słownego w sztukach pantomimicznych
- tendencja oszczędności słowa
- dramat - sztuka specjalnie przychylna bezwzględnej swobodzie twórcy
- brak w dramacie podstawowego dla dzieła literackiego wypowiedzenia odautorskiego
- nie istnieje na terenie dramatu forma podawcza monologu wewnętrznego
- w dramacie uszczuplona jest ekspansywność funkcyjna tworzywa słownego
- w dramacie przedmioty martwe w pozycji dramatis personae mogą być tylko w pełni antropomorfizowane i animizowane, bo przedstawi je żywy człowiek
- literat pomyśleć sobie może tzw. typ reprezentujący jedną czy dwie cechy psychiczne, aktor zaprezentować może tylko tzw. charakter
- istotą spoza świata człowieczego musi się nagiąć do tego, co z konieczności swoją naturą ludzką wprowadza aktor, a porozumienie z odbiorcą na temat natury innej niż człowieka może się odbyć tylko drogą umowy i konwencji; nie dysponuje autor dramatyczny tyloma możliwościami niedookreślania bohaterów, iloma dysponuje literat
- ruch sceniczny jest to całokształt widocznych dla odbiorcy czynników motorycznych uplastyczniających zmienność zdarzeniowości dramatycznej
- ruch sceniczny ma zadanie uwidoczneina zmiany sytuacji dramatycznej, spowodowanej zmiennością zdarzeń
- dramaturg pozbawiony jest możliwości zaprezentowania wyłącznie tylko „dramatu wewnętrznego” stricto sensu. Musi ów „dramat wewnętrzny” ukazać widoczną zmianą sytuacji, a więc środkami danymi mu do dyspozycji przez tworzywo ruchu scenicznego
- dramaturg nie może pominąć przestrzeni dla swojego przedstawienia i nie może jej jakoś nie wyznaczyć
- nie można odebrać określonych granic przestrzeni scenicznej, chyba drogą umowy z widzem, drogą konwencji
- nieoznaczoność przestrzenna, półoznaczoność, koncepcja nieograniczoności przestrzennej, zaprzeczenie przestronności dla przedstawień zdarzeniowych, możliwe do wyrażeina tworzywem słownym w dziele literackim, są niemożliwe do wyrażenia w dramacie
- tworzywo przestrzeni scenicznej konkretyzuje i urealistycznia kategorię przestrzenności dla koncepcji fabuły dramatycznej
- czas przedstawienia jest przyczyną sprawczą szeregu momentów jego ujęcia. Całość dramatu „musi” się zmieścić w wyznaczonym z góry czasie przedstawienia
- czas fabuły przedstawionej staje sie czasem przedstawienia
- tworzywo konkretnego czasu przedstawienia narzuca fabule dramatycznej postulat ciągłości i nieprzestawności jej zdarzeń w fazach czasowych
- dzieło literackie jako sztuka czasowa, nie ma możności przedstawienia zdarzeń pomyślanych jak równoczesne
- dramat przez to samo, że jednym z jego tworzyw jest konkretna przestrzeń, może równocześnie przedstawiać dwa i więcej zdarzeń
- istnieje więcej niż jedna ostateczna postać dramatu
-teza niekontynuowana
Janina Abramowska:
- problem odróżnienia dramatu książkowego od teatralnego
-podwójne adresowanie dramatu- do teatru i czytelnika
-literackość dramatu cechą pierwotną i zasadniczą
-język jedynym tworzywem dramatu
-dramat gatunkiem literackim - widowisko teatralne jako adaptacja, przełożenie na język sztuki teatralnej