PROCESY INFORMACYJNE 5.10.2011
Znaczenie języka jako systemu znaków
-niektóre tylko klasy systemów mają dobrze zdefiniowane reguły pragmatyczne, np. system regulacji ruchu i kody znaków drogowych, świateł ulicznych, kody gestów ręcznej regulacji ruchu i znaków drogowych, języki programowania komputera, języki komend w żegludze i lotnictwie, w armii, niektóre fragmenty aktów prawnych.
Repertuar elementów kodów jako systemu definiujemy na poziomie znaków elementarnych (w warstwie fonetycznej lub w języku pisanym) oraz na poziomie słów (unitermów - m a m a) i wyrażeń (terminów) złożonych jako znaków składających się z liter lub dźwięków, bądź słów(leksyka) - w mózgu pamiętane są całe unitermy (początek i koniec wyrazu wystarczy, aby popranwie odebrać informację)
Znaczenie języka jako systemu znaków - standardy
Instrumenty regulujące repertuary znaków w różnych językach i systemach informacyjnych są formalnymi aktami prawnymi lub standardami opartymi na autorytecie naukowym lub fachowym, np.
-kod ASCII
-słownik ortograficzny języka polskiego oparty na autorytecie Taszyckiego i Jodłowskiego
-w ekonomii na autorytetach amerykańskich np. benchmarking, inflacja, przewagi konkurencyjne
- w statystyce na kodeksie deontologicznym statystyki przyjętym w 1984 roku przez Międzynarodowy Instytut Statystyki
Znaczenie języka jako systemu znaków- sygnały zbędne, redundacja, nadmiarowość
REDUNDACJA:
-może być pozytywna, np. dublowanie informacji ważnych w czasie wykładu lub w systemach drogowych, kolejowych
-może być negatywna, np. utrudnić technicznie odbiór całej wiadomości, zwiększyć koszt odbioru, przedłużyć czas odbierania wiadomości
-w masie zbędnych sygnałów odbiorca może nie zauważyć sygnałów istotnych
-po trzecie może zakłócić to proces semiozy, czyli przypisywanie sygnałom znaczenia, które chciał przypisać ich nadawca
-różne deformacje procesu przekazywania odbioru i interpretacji informacji, np. teatralna oprawa mityngów politycznych zaciemniająca przekaz rzeczywistych celów sprawowania władzy
-całkowity brak redundacji może być także szkodliwy, np. brak powtarzania ważnych onformacji dla wyborców, np. procedur
Rodzaje znaków i kanały informacyjne
-znaki ikoniczne, czyli obrazy lub ikony odwzorowują wybrane cechy oznaczanych obiektów, zjawisk lub procesów- np. dzieła sztuki sakralnej
-ikony nie są wiernym odbiciem obiektu-oryginału, ale są odzwierciedleniem istotnych cech wewnętrznych lub zewnętrznych przedstawianego obiektu, a interpretacja ich przekazu zależy w znacznym stopniu od wiedzy i umiejętności odbiorcy
-inne przykłady znaków ikonicznych: mapa, rysunek, schemat blokowy, większość znaków drogowych, pismo hieroglificzne, ikony w MS Windows
-ikony są trwałym i dynamicznie rozwijającym się narzędziem komunikacji społecznej, a dzięku multimediom przeżywają renesans w gospodarce globalnej
-znaki umowne czyli symbole - znaki nie pozostają w żadnym związku materialnym z oznaczonym obiektem lub zjawiskiem
-ich leksyka (sygnał), jak również znaczenie (semantyka), powstają w wyniku przyjęcia pewnej konwencji społecznej, pewnej umowy w ramach konkretnego systemu informacyjnego będącego częścią konkretnego supersystemu społeczno-gospodarczego, politycznego
-między ograniczoną, kończoną liczbą symboli tworzących dany język a wielką różnorodnością zjawisk świata realnego istnieje luka semantyczna nie pozwalająca dobrze odwzorowywać rzeczywistości poprzez dostępne symbole
-w systemach społeczno-ekonomicznych i technicznych występuje wiele symboli o identycznych sygnałach i o identycznych nośnikach materialnych, ale o innych polach semantycznych - w lingwistyce określane jest to jako homonimia
-homonimia determinuje w zasadniczy sposób procesy informacyjne, wpływając na generowanie, transformację, przekazywanie i odbiór informacji
-każdy język jest systemem znaków, dla którego opracowano i wdrożono zbiór reguł przypisywania sygnałom materialnym pól semantycznych (dla pisma kreteńskiego linearnego A nie znamy semantyki, czyli tych reguł)
-zbiór reguł przypisywania sygnałom materialnym pól semantycznych odbywa się dla przyjętych dla danego języka konwencji, np. filologii danego języka, państwowych aktów prawnych, języka grup zawodowych, środowisk społecznych, języków teatrów różnych kultur, reklamy, polityki czy partii politycznych - w zależności od tego, kto używa danego terminu może mieć on inne znaczenie
-język potoczny często różni się od języka grupy zawodowej, np. tymczasowe zatrzymanie (język prawniczy) i aresztowanie (język potoczny)
-polityk, ekonomista, statystyk czy dziennikarz powinni umieć odróżnić, z jakim rodzajem znaków (oznak, ikon, czy symboli) mają do czynienia w konkretnych sytuacjach (w latach „Solidarności” naród używał słowa „strajk” a władza „przestoje w pracy”)
Rodzaje znaków i kanały informacyjne
-znaki elementarne i złożone
-znak elementarny to taki znak, którego część nie jest znakiem w ramach danego języka
-znak złożony jest zbiorem znaków elementarnych uporządkowanych zgodnie z regułami danego języka. Znak złożony ma jedno pole semantyczne w ramach danego języka.
-jednym z ważnych problemów, które muszą rozwiązać kraje członkowskie UE i NATO jest zapewnienie spójności języków tych krajów - na poziomie wybranych zestawów znaków elementarnych słów i terminów - z obowiązującymi normami UE i NATO
-w Polsce definiowanie pól semantycznych wielu znaków zarezerwowano dla Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu, Głównego Urzędu Statystycznego i innych instytucji działających z mocą ustaw Sejmu RP, zatem są to sprawy publiczne najwyższej rangi, których rozwiązanie może zagwarantować ład informacyjny w społeczeństwie
-kanał informacyjny - system techniczno-społeczno-gospodarczy, który spełnia funkcje gromadzeniu, przechowywania, przekazywania i udostępniania informacji
-służy on komunikacji między nadawcą a odbiorcą informacji
-język nigdy nie występuje samoistnie, jest on zawsze czyimś językiem np. językiem nadawcy wiadomości, lub odbiorcy wiadomości
-dla pełnego zdefiniowania języka nie wystarczy określenie jego alfabetu, leksyki, gramatyki, składni definiowanej w ramach jakiegoś systemu, ale jest potrzebny pewien zasób wiedzy o nadawcach kodujących daną wiadomość i o jej odbiorcach, którzy dokonują jej interpretacji
-konieczna jest także wiedza o kanałach informacyjnych, czyli systemach przekazywania informacji od nadawcy do odbiorcy
-kanały te są nie tylko systemami technicznymi, ale głównie systemami społeczno-gospodarczymi, w tym systemami realizującymi swoje cele ekonomiczne
-w czasie przesyłu wiadomości dokonywane są konwersje nośników, translacje, selekcje, opóźnienia transferu, a nawet dołączenie informacji nie emitowanych przez nadawcę, sieci łączności, gdzie następuje zamiana języka naturalnego na kod binarny i odwrotnie
Dobry kanał informacyjny
-kanał, w którym nie zachodzą żadne zmiany treści informacji, a u odbiorcy (na wyjściu pojawiają się treści o polu semantycznym) identycznym jak w wiadomości nadanej przez nadawcę
-mass media celowo zmieniają treść informacji w kanałach informacyjnych, realizując określone cele gospodarcze, polityczne lub społeczne, np. fakt prasowy niosący fałszywą informację nie mającą nic wspólnego z rzeczywistością
-kanały aktywne - transformacje wiadomości wpływają na ich treść z powodu:
*translacji z języka nadawcy na inny język (projekty unijne)
*celowego działania, selekcji, dodawania lub zmiany struktury informacji, np. wywiad dziennikarza z naukowcem.
-kanał pasywny (dobry)- taki, w którym pole semantyczne wiadomości na wejściu do kanału i na jego wyjściu jest identyczne, np. poczta, telefon, faks, wydawnictwa naukowe
-nadawca może funkcje generowania i przetwarzania informacji przekazywać „dobrym” kanałom, np. naukowiec treść publikacji solidnemu wydawnictwu, ale w przypadku kanałów aktywnych jest to niebezpieczne
Optymalizacja języka
-Kryteria optymalności języka w zidentyfikowanym systemie społeczno-gospodarczym: jeśli są one nieostre, przeciwstawne lub sprzeczne to język optymalny dla społeczeństwa, państwa lub gospodarki jako całości nbie może być skonstruowany
-w praktyce języki optymalne istnieją dla pewnych funkcji systemów
-języki zbliżone do optymalnych tworzy się dla określonych dziedzin techniki
-w systemach informatycznych możemy stosować wiele języków sztucznych wyspecjalizowanych dla potrzeb optymalizacji pewnych funkcji systemu informacyjnego