Czy uciekać przed błędami?
Wszyscy popełniamy błędy. I dobrze, że tak się dzieje. Mamy szansę uczynić z nich życiowe lekcje, możemy z nich wyciągać wnioski. Paradoksalnie można by zapytać - czy warto zatem od tych błędów uciekać? Moja odpowiedź brzmi: warto. Ale najpierw pozwólmy, aby stały się one przewodnikami w naszej pracy nad głosem.
Prawa do błędu nie można nikomu odmówić. Nie myli się ten, kto nie próbuje lub nie robi nic.
Jeśli tkwi w Tobie nieustanny lęk przed popełnieniem błędu, gdy śpiewasz lub mówisz, to uświadom to sobie i zapamiętaj, że ten lęk hamuje i ogranicza Twój głos oraz jego możliwości. Ten lęk sprawia, że Twój głos ubiera się w fałszywą szatę, która maskuje jego autentyczne brzmienie. Powoduje pojawienie się w ciele napięcia oraz pewnego schematu myślowego, co momentalnie odbija się na jakości Twojego głosu.
Zawsze powtarzam sobie i innym, aby odważnie wydawać najróżniejszych dźwięki, nie bać się ich, nie bać się tego, że zabrzmią dziwacznie, że ktoś je usłyszy, oceni. Najpierw trzeba dźwięk uwolnić, pokazać go innym- odważnie, aby móc go następnie oszlifować i uczynić z niego piękny diament. Najpierw trzeba go poznać, później stopniowo oswajać.
Zatem jeszcze raz powtórzę: nie bój się błędów, pozwól sobie na błędy, ale odbierz lekcję, jaką Ci dają.
Co zrobić, aby wyeliminować błędy emisyjne?
Przede wszystkim musisz wiedzieć, jak działa Twój narząd głosu i jakie mechanizmy są odpowiedzialne za wytworzenie poprawnego dźwięku. Podstawowa wiedza o anatomii i fizjologii głosu pomoże Ci zwizualizować procesy odpowiedzialne za ten proces. Kolejna sprawa to znajomość przynajmniej podstaw emisji głosu- a więc bez skrępowania poszukuj wszelkich informacji na ten temat. Następny krok to wcielanie tej wiedzy w życie, a więc systematyczna i świadoma praca nad głosem. Świadome wykonywanie ćwiczeń umożliwi Ci kontrolę i poznanie błędów, jakie popełniasz. Mając tak bogatą wiedzę nie tylko teoretyczną, ale i praktyczną możesz spokojnie zabrać się do pracy nad tym, co według Twojej oceny, tej pracy wymaga.
SPRAWDŹ JAKIE BŁĘDY EMISYJNE POPEŁNIASZ
Zaznacz, które z poniższych, najczęściej popełnianych błędów popełniasz i z zapałem zabierz się do pracy nad nimi. Orientacyjnie podałam jakie są ich objawy. Potraktuj je jako drogowskaz na drodze Twojego rozwoju. Wykorzystaj lustro, dyktafon oraz oko i ucho życzliwej osoby.
CHARAKTERYSTYKA I NAZWA BŁĘDU EMISYJNEGO
BŁĘDY W ODDYCHANIU
Śpiewam/ mówię nawet wtedy, gdy czuję, że nie mam już powietrza.
-FONACJA NA RESZTKACH ODDECHU
W czasie śpiewania lub mówienia szybko zaczyna brakować mi powietrza,
mam trudności w wypowiedzeniu/ zaśpiewaniu dłuższych fraz, nie potrafię
oszczędnie dysponować powietrzem.
-BRAK PODPARCIA ODDECHOWEGO, BRAK UMIEJĘTNOŚCI
EKONOMICZNEGO GOSPODAROWANIA POWIETRZEM
Wydaje mi się, że potrafię oddychać, ale mój głos nie brzmi jak powinien,
zdarza się, że nie trafiam z dźwiękiem w odpowiednią wysokość dźwięku.
-ZŁE PODPARCIE ODDECHOWE
W czasie oddychania mam wrażenie, że pępek przykleja mi się do
kręgosłupa, mam trudności w swobodnym oddychaniu.
-MAKSYMALNE WCIĄGNIĘCIE BRZUCHA W CZASIE PODPARCIA
ODDECHOWEGO
Mimo wykonanego wdechu i widocznego wysunięcia ściany brzucha, czuję,
że mam bardzo mało powietrza.
-NADMIERNE WYPYCHANIE BRZUCHA PRZY POBIERANIU POWIETRZA
W czasie mówienia lub śpiewania czuję napięcie głównie w środkowej części
ciała, mam wrażenie przytykania w gardle.
-USZTYWNIENIE MIĘŚNI BRZUCHA
Brak mi swobody w dysponowaniu powietrzem, odczuwam miękkość brzucha
-zwłaszcza poniżej pępka, powietrze szybko ucieka.
ZWIOTCZENIE MIĘŚNI ŚCIANY BRZUSZNEJ PONIŻEJ PĘPKA
Gdy oddycham, pracuje przede wszystkim przednia część klatki piersiowej,
tylna (żebra, plecy) pozostają nieruchome.
-NADMIERNE ROZSZERZENIE KLATKI PIERSIOWEJ W PRZEDNIEJ
CZĘŚCI
Mam wrażenie naporu powietrza, ucisku w krtani, nie mogę swobodnie
dysponować powietrzem, czuję usztywnienie brzucha, klatki piersiowej,
ramion.
-NABIERANIE ZBYT DUŻEJ ILOŚCI POWIETRZA
Powietrze szybko mi się kończy, odczuwam silny prąd wydychanego
powietrza, gdy zaczynam mówić i śpiewać, nie mogę dokończyć frazy, bo
zaczyna mi brakować oddechu.
-ZBYT DUŻA ILOŚĆ POWIETRZA ZUŻYWANA NA DŹWIĘK
Podczas wdechu słychać wyraźny szmer.
-GŁOŚNE POBIERANIE POWIETRZA
Nie kontroluję, nie utrzymuję stanu napięcia mięśni, pozwalam aby żebra,
brzuch, ramiona poruszały się często podczas oddychania.
-ROZLUŹNIANIE MIĘŚNI ODDECHOWYCH PO KAŻDYM ODDECHU
Czuję duży napór powietrza na krtań, gardło gdy mówię lub śpiewam,
odczuwam też intensywną pracę klatki piersiowej.
-ODDECH PCHANY
Szybko zaczyna mi brakować powietrza w czasie mowy lub śpiewu, gdy biorę
oddech moje ramiona wyraźnie podnoszą się, słabo odczuwam pracę
przepony i klatki piersiowej.
-PŁYTKI WDECH, ZLOKALIZOWANY W SZCZYTOWEJ CZĘŚCI KLATKI
PIERSIOWEJ
BŁĘDY FONACYJNE
Mówię, śpiewam w sposób siłowy, wybuchowy zwłaszcza w początkowej
fazie, głos jest krzykliwy, ma nienaturalną barwę, po dłuższym czasie
odczuwam zmęczenie głosu i ból gardła, pojawia się chrypa.
-TWARDY ATAK GŁOSOWY
Mój głos brzmi jak głos uwodzącej kobiety, towarzyszy mu szmer.
-CHUCHAJĄCY ATAK GŁOSOWY
Wydobywam dźwięk poniżej wymaganej wysokości, jestem poniżej
właściwego dźwięku.
-BŁĘDNA INTONACJA- DETONOWANIE
Wydobywam dźwięk wyższy niż wymagana wysokość
-BŁĘDNA INTONACJA- DYSTONOWANIE
Wydobywam właściwy dźwięk rozpoczynając do od dźwięku niższego i
podciągając go do wymaganej wysokości
-BŁĘDNA INTONACJA- PODJAZD
Mój głos jest zduszony, uwięziony, brzmi chrapliwie, odczuwam ból podczas
dłuższego mówienia lub śpiewania, wydobywam go z siłą
-ZACISK KRTANI, USZTYWNIENIE MIĘŚNI
Odczuwam ból w czasie mówienia, śpiewania.
-NADMIERNE NAPIĘCIA W KRTANI (LUB NIEPRAWIDŁOWY ODDECH)
Nie potrafię prawidłowo, swobodnie wydobyć dźwięków niskich lub wysokich,
brak mi swobody, odczuwam zmęczenie i ból gardła, pojawiają się problemy z
prawidłowym rezonansem.
-NIEPRAWIDŁOWE USTAWIENIE KRTANI
Odczuwam ograniczenie moich dźwiękowych możliwości, trudności w
wyśpiewaniu dźwięków. Mogłabym(mógłbym) śpiewać wyżej lub niżej.
-ZBYT MOCNY NACISK NA DŹWIĘK, NIEPRAWIDŁOWE
UMIEJSCOWNIENIE DŹWIĘKU.
Czuję zacisk krtani, brak mi swobody w mówieniu i śpiewaniu, język zapycha
mi gardło, odczuwam napięcia w okolicy krtani, odczuwam brak luzu i
przestrzeni w krtani.
-NIEWŁAŚCIWA POZYCJA JĘZYKA
Mam trudności z wyraźną wymową, głos jest zduszony, niewyraźny, brak mu
nośności, rzadko szeroko otwieram buzię podczas mówienia lub śpiewania,
często muszę powtarzać to, co mówię, odczuwam ból żuchwy po długotrwałej
pracy głosem.
-SZCZĘKOŚCISK
Odczuwam zmianę zabarwienia głosu, brakuje mu dźwięczności i nośności,
mam trudności w uzyskaniu właściwego rezonansu
-NIEPRAWIDŁOWA POZYCJA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
BŁĘDY ZWIĄZANE ZE ZJAWISKIEM REZONANSU
Wcale lub w ogóle nie odczuwam drgań rezonatorów, głos jest mało nośny,
cichy, bezbarwny, wydobywam głos siłowo.
-BRAK REZONANSU lub JEGO OSŁABIENIE
Głos rezonuje, ale czuję, że wydobywam go siłowo, odczuwam jego szybkie
zmęczenie; wibracje są wyraźne, ale czuję, że wtłaczam do rezonatora dużą
ilość powietrza, by te drgania uzyskać; drgania te nie są swobodne i powstają
całkowicie pod wpływem mojego działania.
-REZONANS WYMUSZONY, PCHANY, PĘDNY
Głos jest cichy, słabo brzmi, nie niesie go na większe odległości, odczuwam
zmęczenie krtani, słabo rezonuje na masce, dźwięki pozbawione są lekkości.
-BRAK UMIEJĘTNOŚCI WYKORZYSTANIA NASADY, „MASKI”
Głos jest mało nośny, ma ciemne zabarwienie, jest wydobywany siłowo,
pozbawiony wyrazistości brzmienia, nie odczuwam drgań na twarzy (w
okolicy zwanej maską).
-COFNIĘTA POZYCJA GŁOSU, ZBYT MAŁY UDZIAŁ GÓRNYCH
REZONATORÓW
Głos jest ostry, brzmi wysoko, momentami krzykliwy, piskliwy, szybko się
męczy.
-ZBYT MAŁY UDZIAŁ DOLNYCH REZONATORÓW
Pojawia się nieprawidłowe nosowe zabarwienie głosu
-NIEPRAWIDŁOWY REZONANS NOSOWY, NOSOWANIE
BŁĘDY ZWIĄZANE Z POSTAWĄ CIAŁA
GARBIENIE SIĘ
(GŁÓWNIE) W POZYCJI SIEDZĄCEJ PRZENOSZENIE CIĘŻARU CIAŁA NA
KOŚĆ OGONONĄ, PRZYGNIATANIE TEGO ODCINKA CIAŁEM (CZĘSTO
POŁĄCZONE Z GARBIENIEM SIĘ)
PRZYJMOWANIE POSTAWY OBRONNEJ-CHOWANIAE SIĘ W CIELE,
ZAMYKANIE SIĘ, KURCZENIE SIĘ, BY ZAJMOWAĆ SOBĄ JAK NAJMNIEJ
PRZESTRZENI I NIE RZUCAĆ SIĘ W OCZY
USZTYWNIANIE CAŁEGO CIAŁA
USZTYWNIANIE OKREŚLONEJ CZĘŚCI CIAŁA NP. KOLANA, KARKU,
ZACISKANIE PIĘŚCI
BRAK SWOBODY I ELASTYCZNOŚCI POSTAWY, JEJ PRZYGOTOWANIA
DO RUCHU
BRAK CZUCIA PODŁOŻŁA, BRAK ODCZUCIA WSPARCIA JAKIE DAJE
PODŁOŻE
CIĘŻAR CIAŁA PRZENIESIONY NA JEDNĄ NOGĘ
GŁOWA ZADARTA
GŁOWA WYSUNIĘTA NADMIERNIE KU PRZODOWI
RAMIONA NADMIERNIE UNIESIONE, SZYJA SCHOWANA
BRZUCH WYPCHNIĘTY
ODCINEK KRZYŻOWY KRĘGOSŁUPA WYPCHNIĘTY NADMIERNIE KU
PRZODOWI
ŻEBRA ZDUSZONE, ŚCIŚNIĘTE
ŁOPATKI NADMIERNIE ZBLIŻONE, NAPIĘCIE W OBSZARZE
KRĘGOSŁUPA
BŁĘDY ARTYKULACYJNE I DYKCYJNE
NIEPRAWIDŁOWA, NIEWYRAŹNA WYMOWA SYLAB, WYRAZÓW, ZDAŃ,
TRUDNYCH POŁĄCZEŃ SYLABOWYCH I WYRAZOWYCH
ZBYT SZYBKIE TEMPO MOWY
MAŁA PRECYZJA RUCHÓW ARTYKULACYJNYCH, NIEDBAŁA
ARTYKULACJA
SZCZĘKOŚCISK I „CEDZENIE” GŁOSU PRZEZ ZĘBY
WYMOWA MONOTONNA
MOWA BEŁKOTLIWA, NIEZROZUMIAŁA
MANIERYZMY
ZNIEKSZTAŁCENIA BRZMIENIA GŁOSEK
SKRACANIE CZASU TRWANIA SAMOGŁOSEK - WYMAWIANIE ICH ZBYT
SZYBKO
OPUSZCZANIE LUB NIEWYRAŹNA WYMOWA POCZĄTKOWYCH ALBO
KOŃCOWYCH GŁOSEK/ SYLAB
UPROSZCZENIA I UPODOBNIENIA
NIEPRAWIDŁOWE AKCENTOWANIE
NIEWŁAŚCIWE FRAZOWANIE I PAUZOWANIE