Podwodny świat
Wojciech Widłak
Ciepło, kolorowo i trochę niesamowicie - zapraszam w głąb południowych mórz.
Jeśli miałeś okazję być nad naszym morzem, to wiesz na pewno, że jest bardzo piękne, ale nie bardzo ciepłe. A są takie zakątki świata, gdzie woda przez cały rok jest prawie taka ciepłą jak w wannie. I mieszka w niej wiele niezwykłych stworów.
Wśród nich najwięcej jest - oczywiście - ryb. Jedne, jak ludzie, śpią w nocy, a wędrują w dzień. Inne - jak sowy - wolą w dzień odpoczywać, a wędrować w nocy. Są ryby - samotniki i ryby - miłośniczki większego towarzystwa, które pływają w ogromnych stadach.
Może myślisz, że ryba to nic takiego nadzwyczajnego: wyłupiaste oczy, pyszczek i płetwy zamiast rąk i nóg. Ale w ciepłych morzach ryby bywają naprawdę nadzwyczajne. Jednobarwne jak wrony i kolorowe jak papugi. Małe, które udają wielkie i groźne, i wielkie i groźne, które udają, że ich w ogóle nie ma. A niektóre ryby wcale nie wyglądają jak ryby...
Rogacze
Gdy byłem mały, miałem malutkiego gumowego diabełka, który po naciśnięciu pokazywał rogi i długi czerwony język. Ryba zwana koster jest bardzo podobna do takiego diabełka. Trochę się jednak od niego różni: nie ma długiego języka, a rogi pokazuje cały czas, wcale jej nie trzeba nakłaniać. No i jeszcze jest żółta jak cytryna, a chyba żółtych diabełków nie ma, co?
Natomiast inne rogate ryby - rogatnice - potrafią chować różki jak radiową antenę. Same też w razie niebezpieczeństwa chowają się w różnych zakamarkach. Niezłe z nich spryciary. Jeśli jakiś zwierz chce je stamtąd wyciągnąć, wysuwają różki, przyczepiając się do skały lepiej, niżby gdyby miały pazury.
Skrzydlaty konik
Trudno uwierzyć, że to też ryba. Ma płetwy, ale te na głowie przypominają małe uszka, a ta na plecach - przezroczyste skrzydełko. Zakręconego ogonka nie powstydziłby się najbardziej prosiaty prosiaczek, a wyciągniętej szyi - łabędź. Ale cały stworek najbardziej jest podobny do konia, a dokładniej - do figury szachowej zwanej konikiem. To jeszcze nie koniec podobieństw do innych zwierząt. Konik morski potrafi zmieniać kolory, tak jak kameleon. I - co jest chyba najdziwniejsze - ma też coś z kangura. Nie umie skakać, ale jego dzieci, malutkie morskie źrebaczki, dorastają w torbie na jego brzuchu...
W dodatku tę torbę na brzuchu ma tata konik, a nie mama. I to on, kiedy dzieci podrosną, wyprawia je w podwodny świat. Słowo daję, wyjątkowy konik i wyjątkowy tata.
Morski jeż
Najeżka nie tylko z nazwy przypomina jeża. Ta ryba, tak jak jeż ma dużo kolców. Gdy w pobliżu nic się nie dzieje, można ich nie zauważyć, bo leżą sobie przy skórze. Ale gdy najeżka poczuje niebezpieczeństwo, kolce się unoszą i sterczą z niej jak igły z poduszeczki. W dodatku najeżka nadyma się jak balon i robi się ogromna. Dzięki temu jest bezpieczna. Chyba nikt nie miałby ochoty zjeść na obiad takiej drapieżnej kulki!
Gwiazdy, co nie świecą
Jak wygląda gwiazda, każdy wie: ma kilka spiczastych ramion. A jak wygląda rozgwiazda? Właściwie jak gwiazda. Rozgwiazdy bywają bardzo różne - żółte, różowe, pomarańczowe, czerwone, brązowe, kropkowane jak muchomory i sam nie wiem jakie jeszcze. Niektóre sa takie malutkie, że mógłbyś je zamknąć w swojej dłoni, a inne tak duże, że nie zmieściłyby się na waszym stole!
Jakbyś im się bliżej przyjrzał, zobaczyłbyś, że one też mają coś wspólnego z jeżem. Tak, też są kolczaste, choć ich kolce są o wiele mniejsze niż kolce najeżki.
Rozgwiazdy nie lubią dalekich wypraw ani podróży. Wolą siedzieć na miejscu. A kiedy trzeba uciekać, albo po prostu poszukać czegoś do jedzenia, idą sobie po dnie. Trwa to długo, bo rozgwiazda ma dużo nóg, ale bardzo malutkich i cieniutkich. Aha, rozgwiazda nie ma oczu, nosa ani uszu, ale buzię ma. Tylko jej nie widać, bo się schowała pod spodem. Dlatego rozgwiazda, żeby coś zjeść, musi najpierw się na tym czymś położyć. Trochę to śmieszne, co?
Szable? Skrzydła? Pióra?
Ryba zwana skrzydlicą ma płetwy o takim właśnie dziwacznym, skrzydlatym kształcie. W dodatku na tych płetwach ma plamy, przypominające oczka na pawich piórach, tyle że w ognistych kolorach. Gdy płynie, wygląda, jakby płonęła, dlatego niektórzy nazywają ją rybą ognistą.
Wszystko to wygląda trochę niesamowicie, a trochę śmiesznie, ale stworzeniom, które spotykają skrzydlice, wcale nie jest do śmiechu. To groźne zwierzę. Też ma kolce, ale nie ostre, ale trujące. Podobno może być groźna nawet dla człowieka. Więc sobie myślę, że to dobrze, że nie mieszka w naszym morzu. Bezpieczniej ją obejrzeć na obrazku, bo na pewno nie ukłuje.
Żarłoczny gospodarz...
Pewien mieszkaniec ciepłego morza nie bardzo przypomina zwierzę. Czasem wygląda jak falująca na wietrze roślina albo nawet rozsypany kolorowy makaron. Ale pod wodą nie ma ani wiatru, ani makaronu. Tak wygląda ukwiał. A te rurkowate makaroniki to jego ramiona. Ostrożnie, bo parzą mocniej od pokrzywy! Kto się dostanie w te malutkie „łapki”, może zostać obiadem ukwiała.
Kiedy ukwiał schowa swoje ramiona, zmienia się nie do poznania - robi się podobny do miękkie zamkniętej muszli, albo nawet do poduchy. Ukwiały bywają bardzo różne - od małych jak pieniążek do większych od ciebie.
... i niepoważni goście
Choć tych dużych ukwiałów boja się nawet wielonogie kraby, to jest ktoś, kto potrafi odważnie wpłynąć pomiędzy parzące ramiona. To równie odważne, jak włożenie głowy w paszczę lwa. Takie sztuczki pokazują czasem w cyrku treserzy. A w morzu - całkiem niewielkie rybki. Pewnie też powinny nazywać się treserami, a tymczasem nazywają się błazenki. Ta pomarańczowa ryba z białym kołnierzem musi być - tak jak prawdziwy treser - nie tylko odważna, ale cierpliwa i pracowita. Zanim ukwiał przyzwyczai się do niej i pozwoli jej bezpiecznie pływać wśród parzących czułków, musi minąć trochę czasu. Później i ukwiał, i błazenek mają się z czego cieszyć. Błazenek, bo może chować się między groźnymi czułkami lepiej niż za płotem. A ukwiał - bo ta mała rybka jak żarłoczny odkurzacz wyjada spomiędzy jego licznych ramion wszelkie drobne resztki i śmieci.
Rycerze czy kosmici?
Mają grubą zbroję jak rycerze. Ale z tego, co wiem, żaden rycerz - nawet na koniu - nie miał nigdy aż dziesięciu nóg! To tyle, ile nóg masz razem z tatą, mamą i psem!
Więc to chyba kosmici? Przypominają ich, bo mają długie antenki na głowie, a niektóre także oczy na długich słupkach. Ale nie! Te dziwaczne stwory wcale nie mieszkają na obcej planecie. To homary i langusty - również mieszkańcy ciepłych mórz.
Homar ma w dodatku szczypce zamiast rąk. Może nimi grzebać w morskim piasku jak łopatą i łapać smakowite kąski. Niektóre homary mają tak mocne szczypce, że mogłyby nimi otwierać konserwy. Ciekawe po co, skoro w morzu trudno znaleźć jakąś puszkę? A jednak! Inne stwory - małże - zamykają się w muszelce. I do otwierania takich właśnie „puszek” przydają się homarowe szczypce.
Langusta nie ma szczypiec, ale za to ma skrzypce. No, może trochę przesadziłem. Langusta nie daje koncertów, ale gdy się przestraszy, pociera swoją „antenką” o plecy, podobnie jak muzyk smyczkiem po strunach. Hałasuje przy tym i może wystraszyć tego, kogo się przestraszyła.
Kto by pomyślał, że w morzu jest tyle niesamowitych stworzeń, co?