13 .Podręcznik i jego funkcje w edukacji.
(Opracowane na podst. materiałów od Latoch i Wikipedii)
Podręcznik szkolny - książka przeznaczona dla ucznia, w której zawarty jest materiał nauczania, przedstawiony za pomocą tekstów, ilustracji, schematów. Autorami podręczników powinni być specjaliści z danej dziedziny wiedzy naukowej. W Polsce podręcznik pisany jest do konkretnego programu nauczania i zatwierdzany przez MEN.
Funkcje
Podstawową funkcją podręcznika jest funkcja uzupełniająca w stosunku do żywego nauczania. Pozostałe funkcje podręcznika:
motywacyjna - polega na problemowym ujęciu treści, co z kolei winno zachęcać uczniów do zdobywania wiedzy przez odkrywanie zjawisk i procesów występujących w rzeczywistości oraz dostrzeganie współzależności i prawidłowości jakie nią rządzą.
informacyjna - polega na udostępnieniu uczniowi wiadomości w zakresie przewidzianym przez program i stymulowaniu procesu uczenia się oraz umożliwieniu uzupełnienia wiadomości zdobytych na drodze obserwacji i doświadczeń. Tekst powinien być przejrzyście skorelowany z ilustracjami, które są dla ucznia źródłem wiadomości tak samo ważnych jak sam tekst. Nie wolno więc ilustracji traktować jako ozdoby podręcznika.
ćwiczeniowa - ma ścisły związek z funkcją motywacyjną. Wyraża się ona w postaci poleceń i instrukcji do ćwiczeń. Dobre podręczniki powinny mieć silnie rozbudowany blok ćwiczeniowy, dając szansę wykonania zadań, obserwacji i ćwiczeń uczniom o zróżnicowanym poziomie intelektualnym.
transformacyjna - polega na mobilizacji ucznia za pośrednictwem podręcznika do wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennym działaniu i praktyce życiowej.
samokształceniowa - związana jest z treściami uzupełniającymi i rozszerzającymi, zachęcając uczniów do zapoznania się z ciekawostkami lub literaturą popularnonaukową.
kontrolno - korektywna - celem jej jest ułatwienie poprzez pytania i polecenia powtórzenia i utrwalenia materiału, a tym samym dokonania samooceny i tzw. „wzmocnienia pozytywnego”.
Wymienione funkcje mają charakter założony, są one zależne jest od takich czynników jak:
język i struktura podręcznika
nauczyciel
sam uczeń
O funkcjonowaniu podręcznika można powiedzieć wtedy gdy zmienia on w jakiś sposób świadomość korzystającego z niego czytelnika. Uczeń jest w tym wypadku przedmiotem oddziaływania, a jednocześnie podmiotem działania, gdyż tekst w podręczniku może zostać przez niego odebrany zgodnie z intencją autora, wbrew tej intencji, może zostać zrozumiany tylko częściowo lub nie zostać zrozumiany wcale.
1