ZDROWIE
To nie tylko brak choroby i ułomności lecz także dobre, pełne samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne (definicja WHO).
ZDROWIE ZBIOROWOŚCI
Stan dynamicznej równowagi między populacją i otoczeniem, zapewniający jej możliwości przetrwania i rozwoju dzięki korzystnemu ukształtowaniu cech biologicznych jednostek oraz pomyślnym zmianom w środowisku.
CHOROBA
Odchylenie od stanu normalnego (norm fizjologicznych)
w zakresie dających się zaobserwować funkcji organizmu
lub wystąpienie objawów uważanych przez klinicystów
za patologiczne (definicja z biologicznego punktu widzenia).
MIERNIKI ZDROWIA LUDNOŚCI
BEZPOŚREDNIE - POZYTYWNE
Rozwoju fizycznego
Sprawności fizycznej
POŚREDNIE - NEGATYWNE
Właściwe mierniki negatywne
Warunki zdrowotne
Dane o organizacji i działalności służby zdrowia
RYZYKA
Przedstawiają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby
lub zgonu
MIERNIKI BEZPOŚREDNIE - POZYTYWNE
1. Mierniki rozwoju fizycznego
Rozmiary i masa ciała
Charakterystyka tkanek organizmu
Proces dojrzewania (wiek kostny, zębowy, morfologiczny, dojrzałość płciowa itp.)
2. Mierniki sprawności fizycznej
Sprawność ruchowa (poczucie równowagi, zwinność, gibkość, siła, moc, wytrzymałość)
Wydolność czynnościowa układów ustrojowych
Metody oceny sprawności fizycznej są przydatne o tyle o ile ułatwiają
odpowiedź na pytanie: w jakim stopniu aktualna kondycja fizyczna rzutuje
na poczucie zdrowia, jakość funkcji biologicznych, zapadalność
na choroby i długość życia, a także jaki jest kierunek ewolucji
tych czynników pod wpływem ćwiczeń wiodących do jej poprawy.
MIERNIKI POŚREDNIE -
NEGATYWNE
Mierniki właściwe
związane ze stanem zdrowia poszczególnych ludzi lub
zbiorowisk ludzkich - dane demograficzne, dane o zgonach,
o zachorowaniach, o stanie odżywienia oraz sprawności
fizycznej i psychicznej organizmu
2. Warunki zdrowotne
dane charakteryzujące warunki środowiskowe, które wpływają na stan poszczególnych ludzi lub ich zbiorowisk
Dane charakteryzujące organizację i działalność służby zdrowia
UMIERALNOŚĆ
Liczba wszystkich zgonów w analizowanym okresie na danym terenie
x C
Liczba osób w populacji w analizowanym okresie na danym terenie
Swoisty współczynnik umieralności
Obliczamy zwykle dla zgonów z powodu poszczególnych chorób zarejestrowanych na danym terenie w ciągu roku. Współczynnik ten może być także obliczany dla poszczególnych grup płci, wieku czy środowiska.
Współczynnik umieralności niemowląt
zgony dzieci przed ukończeniem 1 roku życia
jest określany często jako wskaźnik poziomu zdrowotnego i higieniczno-sanitarnego kraju
Zgony dzieci do 1 roku życia w danym roku
x 1 000
Urodzenia żywe w danym roku
Umieralność niemowląt wczesna - najczęściej jest skutkiem wątłości wrodzonej związanej z wcześniactwem i uszkodzeniami przy porodzie
Umieralność niemowląt późna - prawie wyłącznie pochodzenia zakaźnego czy wypadkowego
Umieralność okołoporodowa
Umieralność okołoporodowa zależy głównie od następstw wcześniactwa, urazów porodowych i wad wrodzonych
Niewydolność łożyska - wiąże się głównie z umieralnością
przed i śródporodową
Poród przedwczesny rzutuje na umieralność poporodową
Masa płodu rzutuje w zasadniczy sposób na umieralność okołoporodową, im niższa masa noworodka tym większa umieralność
Współczynnik umieralności proporcjonalnej
Wyraża procentowy udział zgonów z określonej przyczyny do
ogólnej liczby zgonów na danym terenie w danym roku.
Może też służyć do procentowego wyrażania udziału zgonów w
grupach wieku, płci, środowiska
Przewidywane dalsze trwanie życia
Obliczane na podstawie tablic wymieralności, jest swoistym
sposobem przedstawienia współczynników umieralności w różnych
grupach wieku. Służy do przewidywania dalszego trwania życia na
podstawie prawdopodobieństwa zgonu, oszacowanego oddzielnie
dla każdej grupy wieku.
ZACHOROWALNOŚĆ -
ZAPADALNOŚĆ
CHOROBOWOŚĆ
ŚMIERTELNOŚĆ
WARUNKI ZDROWOTNE
według WHO
Stan zdrowia ujmowany łącznie z danymi demograficzynymi
Żywność i żywienie
Wykształcenie
Warunki pracy
Zatrudnienie (rynek pracy)
Zbiorowe spożycie i oszczędzanie
Transport i komunikacja
Warunki mieszkaniowe
Odzież
Wypoczynek i rozrywki
Ubezpieczenia społeczne
Swobody obywatelskie
MIERNIKI RYZYKA
Takie cechy lub ich poziom, których obecność zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia danej choroby
Maja duże znaczenie w ocenie stopnia narażenia na występowanie chorób przewlekłych
Użyteczność mierników ryzyka łączy się z możliwością wykrywania chorób społecznych
Ich upowszechnienie w ocenie stanu zdrowia ludności wiąże się z rozwojem czynnej formy opieki zdrowotnej
CZYNNIKI RYZYKA
Osobnicze
Obejmuje cechy genetyczne, psychiczne (nawyki, tryb życia i styl życia) oraz oddziaływanie środowiska. Cechy te oraz środowisko zwiększają lub mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia jednostki chorobowej u danej osoby. Im więcej czynników ryzyka dotyczy jednego osobnika tym prawdopodobieństwo wystąpienia choroby jest większe.
Zbiorowe
Zjawiska działające niekorzystnie na całą populację lub na wybraną grupę populacji, w taki sposób, że ich obecność zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia określonej choroby lub zespołu chorób. Do niekorzystnych czynników populacyjnych zaliczyć można zanieczyszczenia wody, powietrza, gleby, produktów żywnościowych np. pestycydami oraz nawyki żywieniowe populacji, warunki mieszkaniowe.
Znajomość czynników ryzyka umożliwia wyodrębnienie grup ryzyka