Badanie płynności i przepływów pieniężnych

Obliczane w oparciu o bilans oraz rachunek wyników wskaźniki finansowe, aczkolwiek bardzo istotne w ocenie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa, wykazują jednak pewne wady ograniczające ich wartość poznawczą. Sprawozdaniem, które uzupełnia dane z bilansu i rachunku zysków i strat, jest rachunek przepływów pieniężnych (cash flow). Pokazuje on stan środków pieniężnych, jakie są do dyspozycji przedsiębiorstwa, stając się tym samym użytecznym narzędziem planowania przyszłych wydatków. W ujęciu historycznym stanowi on doskonałą podstawę do analizy tego, co miało miejsce w przeszłości, stając się „zdjęciem” wszystkich transakcji pieniężnych, jakie miały miejsce w badanym okresie działalności przedsiębiorstwa. Znaczenie rachunku przepływów pieniężnych w analizie sytuacji finansowej firmy doskonale obrazuje następujące stwierdzenie: „Sytuację ekonomiczną firmy i szansę na rozwój można oceniać w różnych płaszczyznach i na różne sposoby. Najważniejsza jest jednak ocena płynności finansowej i przepływów pieniężnych, bowiem w gospodarce rynkowej istotny jest ruch pieniądza i kapitału Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych prezentuje przepływy gotówki i jej ekwiwalentów, jakie wystąpiły w pewnym okresie sprawozdawczym, w podziale na trzy rodzaje działalności:

1. Operacyjną - jest to podstawowa działalność firmy: wytwórcza, usługowa, handlowa, której bieżące koszty i przychody znajdują się w księgowym rachunku wyników. W ogólnym zarysie przyjmuje się, że wszystkie wpływy i wydatki nie zakwalifikowane jako przejawy działalności inwestycyjnej, względnie finansowej, dotyczą działalności operacyjnej

2. Inwestycyjną - polega ona na zakupie bądź sprzedaży rzeczowych składników majątku trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych rzeczowego i finansowego majątku trwałego. Podstawowym zadaniem działalności inwestycyjnej jest pozyskiwanie środków gospodarczych i zasobów, które mają przynosić przyszły zysk i generować przyszłe przepływy środków pieniężnych.

3. Finansową - dotyczy ona podejmowania przedsięwzięć powodujących zmiany w wielkości i strukturze kapitału własnego i obcego jednostki gospodarczej

Dzięki takiemu podziałowi uwidacznia się wpływ każdej wymienionych dziedzin aktywności przedsiębiorstwa na jego zasoby gotówkowe. Łączny efekt trzech wymienionych strumieni pieniężnych twory zmianę netto gotówki w okresie obrachunkowym. Zmiana ta polega na uzgodnieniu z początkowym i końcowym stanem gotówki wykazanym w bilansie. Podstawowe wpływy i wydatki występujące w wyżej wymienionych rodzajach działalności przedstawia tablica 2.

Tablica 2: Wpływy i wydatki w trzech podstawowych rodzajach działalności firmy

Wpływy Wydatki

c.d. tablicy 2

Przepływy pieniężne mogą być ustalone dwoma metodami:

1. Metodą bezpośrednią

2. Metodą pośrednią

Metoda bezpośrednia polega na zestawieniu wszystkich operacji gotówkowych przedsiębiorstwa i ustalaniu wielkości wpływów i wydatków w danym okresie. Jednakże jest ona rzadko wykorzystywana w praktyce ze względu na występującą barierę informacyjną, dotyczącą wydatków.

W przypadku metody pośredniej następuje konwersja przychodów i kosztów na odpowiadające im wpływy i wydatki gotówkowe. W sensie ogólnym metoda ta polega na obliczeniu salda środków pieniężnych dla działalności operacyjnej przez odpowiednią korektę rachunku wyników. Korekta ta ma celu wyeliminowanie tych czynników, które sprawiają, że zysk po opodatkowaniu nie jest równy stanowi środków pieniężnych. Punktem wyjścia przy sporządzaniu sprawozdań z przepływów pieniężnych jest ustalenie nadwyżki finansowej, jaką przedsiębiorstwo wygospodarowało w okresie bilansowym. Składa się na nią zysk netto osiągnięty w danym okresie oraz dokonane odpisy amortyzacyjne od rzeczowych składników majątku trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych:

Cash flow = wynik finansowy + amortyzacja

Uwzględnienie w przedstawionej formule amortyzacji jest uzasadnione tym, że wprawdzie jest ona kosztem, lecz nie jest wydatkiem. Dzieje się tak dlatego, że odpisy amortyzacyjne są „spieniężane” dzięki przychodom ze sprzedaży i nie wymagają one w danym okresie wydatkowania odpowiednich środków pieniężnych, mogą więc być wykorzystane przez jednostkę gospodarującą na inne cele. Typowy schemat obliczania przepływu środków pieniężnych po zastosowaniu metody pośredniej można przedstawić następująco:

Zysk netto

+ odpisy amortyzacyjne

- wzrost (dopisy) amortyzacji, wynikający z przeszacowania środków trwałych

+ wzrost długookresowych rezerw

- spadek długookresowych rezerw

= nadwyżka środków pieniężnych (cash flow z działalności operacyjnej)

na zakup materiałów, towarów, usług

na płace

na odprowadzenie podatków

na zapłatę odsetek

ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług

z otrzymanych dywidend

z otrzymanych odsetek

Działalność operacyjna

ze sprzedaży środków trwałych (nieruchomości, maszyn, sprzętu, patentów)

ze sprzedaży obcych akcji i obligacji

ze spłaty udzielonych pożyczek

Działalność

inwestycyjna

na zakup środków trwałych (nieruchomości, maszyn, sprzętu, patentów)

na zakup obcych akcji i obligacji

na udzielone pożyczki

ze sprzedaży własnych akcji

z emisji obligacji

z zaciągniętych pożyczek

Działalność

finansowa

na wypłatę dywidend

na wykup własnych obligacji

na spłatę zaciągniętych pożyczek

---