Zakażenie (infectio-infekcja) zespół objawów patologicznych powstałych na skutek zadziałania na ustrój czynnika chorobotwórczego, po przezwyciężeniu naturalnych, swoistych i nieswoistych barier immunologicznych.

CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE: grzyby, bakterie i wirusy

OGNIWA ZAKAŻENIA:

I źródło zakażenia- rezerwuar-chory, nosiciel, człowiek, zwierzę.

II droga zakażenia- bezpośrednia i pośrednia, gdzie istotne są czynniki przenoszenia.

III człowiek narażony- osłabiony, wrażliwy, dotknięty innymi chorobami, niedożywiony, dziecko, starszy człowiek.

Zakażenie wewnątrzszpitalne- oznacza zakażenie wywołane przez drobnoustroje i pozostaje w związku z przyczynowym pobytem w szpitalu, niezależnie od tego czy występują objawy chorobowe czy też nie. Powstaje w czasie pobytu chorego w szpitalu, a rozwija się w czasie pobytu w szpitalu lub po powrocie do domu.

Cechy zakażenie wewnątrzszpitalnego o charakterze epidemiologicznym:

• Występuje gromadnie

• Wywołany przez jednorodny typ zarazka chorobotwórczego

• Przyczyną zakażenia jest pobyt w szpitalu w określonym czasie.

Szerzenie się zakażenia w oddziale szpitalnym:

DROGA KONTAKTOWA:

• Personel medyczny(ręce)

• Pacjenci, odzież, ręce

• Insekty

• Sprzęt medyczny (słuchawki)

• Narzędzia i aparatura medyczna

• Zakażone preparaty dezynfekcyjne

• Zakażone mydło w kostce.

DROGA KRWI: Zakażony materiał biologiczny: krew i jej preparaty, zakażone płyny infuzyjne.

DROGA POKARMOWA: naczynia, sztućce, woda

DROGA POWIETRZNA: kurz, wydzielina z dróg oddechowych pacjenta

• Droga powietrzno-kropelkowa: eksploatacja sprzętu medycznego( dezynfekcja, czyszczenie , sterylizacja, wymiana - zgodnie z procedurami; izolacja pacjentów zakażonych; dbałość o higienę jamy ustnej, mycie rąk; stosowanie masek ochronnych.

• Droga pokarmowa: higiena przygotowywania posiłków; przechowywanie produktów żywnościowych; mycie i dezynfekcja naczyń i pomieszczeń kuchennych; izolacja pacjentów z biegunkami

• Droga poprzez uszkodzone tkanki i naruszenie ich ciągłości: przygotowanie pola operacyjnego; sterylizacja narzędzi; antybiotykoterapia przedoperacyjna i okołooperacyjna; blok operacyjny i personel zgodnie z przyjętymi standardami; pielęgnacja ran zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki.

ZAKAŻENIE SZPITALNE TO PROBLEM: medyczny, ekonomiczny, etyczno-moralny

WAŻNE POJĘCIA:

• Aseptyka- postępowanie bez bakteryjne, posługiwanie się narzędziami i materiałem wyjałowionym tj. pozbawionym bakterii ich przetrwalników.

• Antyseptyka-wstrzymywanie rozwoju znajdujących się na żywych tkankach bakterii lub ich niszczenie poprzez stosowanie środków antyseptycznych(przeciwbakteryjnych).

• Dezynfekcja(odkażanie)- niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych środkami fizycznymi i chemicznymi w celu zapobiegania zakażeniom.

• Zapobiegawcza- dotyczy tych elementów środowiska, które narażone są na skażenie(np. kuchnia, stołówka, łaźnia, naczynia i inne przedmioty).

• Ogniskowa: bieżąca- podejmowana jest w ogniskach zakażenia, a więc np. przy łóżku chorego czy jego otoczeniu; końcowa- przeprowadza się w pomieszczeniach w których przebywał chory.

• Dezynsekcja- niszczenie stawonogów głównie pasożytniczych, ich jaj i larw (1 mucha-150 jaj)

• Deratyzacja- niszczenie gryzoni ( 1 szczur- 800 potomnych)

• Dezaktywacja- niszczenie skażenia promieniotwórczego

• Septyczny- zakaźny , posocznicowy

ODKAŻANIE RĄK:

Infekcje wewnątrzszpitalne są przenoszone zazwyczaj przez zakażone ręce osób z personelu szpitalnego, dlatego też mycie i odkażanie rąk to najważniejsze postępowanie w profilaktyce zakażeń.

Drobnoustroje chorobotwórcze zostaną w ten sposób unieszkodliwione, a liczba zarazków macierzystych znajdujących się na skórze znacznie ograniczona.

Wszystkie osoby pracujące z pacjentami musza pamiętać o:

• Myciu rąk płynami regulującymi pH i wcieraniu kremu

• Obcinaniu paznokci krótko i pielęgnowaniu rąk

• Nie noszeniu biżuterii i zegarka na rękę podczas wykonywania pracy

NAJPIERW NALEŻY ODKAŻAĆ A DOPIERO POTEM MYĆ!!!

Rodzaje mycia rak:

- zwykłe- codzienne ( lekko zabrudzone ręce)

- higieniczne mycie rąk i dezynfekcja rąk( flora przejściowa)

- chirurgiczne mycie rąk( flora przejściowa i stała)

ŚRODKI ODKAŻAJĄCE: środki odkażające fizyczne- wysoka temperatura, promieniowanie jonizujące; środki odkażające chemiczne.

ZASADY STOSOWANIA ŚRODKÓW ODKAŻAJĄCYCH:

1. Najpierw przeprowadzić odkażania, a dopiero potem sprzątanie

2. podczas odkażania używać rękawiczek, aby nie podrażnić skóry

3. przestrzegać prawidłowego dozowania środka odkażającego

WZÓR OBOWIĄZUJĄCY PRZY DOZOWANIU ŚRODKÓW ODKAŻAJĄCYCH:

1. posiadany roztwór 7%

2. potrzebny roztwór 3%

STERYLIZACJA (wyjałowienie)- zabijanie lub usuwanie wszystkich drobnoustrojów i ich form przetrwalnikowych znajdujących się na danym materiale, sprzęcie.

ZASADY PRZYGOTOWYWANIA SPRZĘTU:

• dezynfekować w wannach z płynem dezynfekującym

• czyścić i myć sprzęt mechanicznie, ręcznie przy użyciu szczotki albo w myjniach ultradźwiękowych

• stosować sprzęt wg obowiązujących procedur

• osuszać za pomocą ściereczek lnianych lub suchym powietrzem, strumieniem powietrza ze specjalnych pistoletów, specjalnych pompek

• zapakować i zaopatrzyć pakiet wskaźnikiem skuteczności sterylizacji

• sterylizować

• właściwie przechowywać

• właściwie transportować

• właściwie otwierać pakiety, tace, zestawy

METODY STERYLIZACJI:

• suchym gorącym powietrzem

• parą wodną pod zwiększonym ciśnieniem

• parą o niskiej temperaturze(48-75C) z aldehydem mrówkowym

• tlenkiem etylenu

• promieniowaniem jonizującym

Do sterylizacji parą wodną:

• Zdezynfekowane narzędzia, oczyszczone wysuszone, układa się na tacy perforowanej metalowej, zawija się w serwety, a następnie pakuje się w papier wodoodporny

Metodą autoklawowania sterylizuje się:

• Przedmioty gumowe

• Rękawice chirurgiczne

• Tekstylia, gaziki, serwety

• Stal nierdzewną, narzędzia chirurgiczne

Sterylizacją parą wodną w nadciśnieniu czynnikiem sterylizującym jest para wodna w nadciśnieniu o temperaturze 121C pod ciśnieniem 1 atm.

Sterylizacja tlenkiem etylenu odbywa się gdy:

• Stężenie wynosi 300-1200mg/l

• Czas 2,5- 12h

• Tą metoda sterylizuje się przedmioty termolabilne, aparaty optyczne, z wyposażeniem elektrycznym, narzędzia, cewniki, sprzęt do jednorazowego użytku

Sterylizacja plazmowa jest jedna z najnowocześniejszych metod sterylizacji. Plazma jest to zjonizowany gaz(nadtlenek wodoru) który powstaje w warunkach głębokiej próżni pod pływem fal elektromagnetycznych. Cykl sterylizacji trwa około 75min. W temperaturze 40C. Do sterylizacji stosuje się opakowania z tworzyw sztucznych, papier, materiały włókiennicze.

Pielęgniarka odpowiedzialna jest za właściwe przechowywanie oraz stosowanie materiałów ochronnych, osłonowych na sprzęt wysterylizowany. Takie postępowanie przedłuża ważność posterylizacyjną przedmiotu.

PROFILAKTYKA ZAKAŻEŃ- BEZPIECZEŃSTWO PIELĘGNIARKI:

• Kontakt bezpośredni- dotyk, zanieczyszczone ręce

• Droga pokarmowa- jedzenie zanieczyszczone flora bakteryjną z przewodu pokarmowego pacjenta

• Droga kropelkowa- drobnoustroje zawarte w powietrzu

• Droga krwiopochodna- (zacięcia, zakłucia, skaleczenia) skóry i rąk wniknięcie wirusa

• Ryzyko zakażenia jest związane z odpornością danej osoby

• Pracodawca zobowiązany do profilaktyki chorób zakaźnych i inwazyjnych względem pracowników- Kodeks Pracy oraz Dyrektywy Unii Europejskiej

• Ocenie podlega stan zdrowia pielęgniarki oraz okresowa i bieżąca ocena stanu odporności.

PROFILAKTYKA- BEZPIECZEŃSTWO PIELĘGNIARKI:

1. Dekontaminacja rąk

2. W przypadku zakażeń szerzących się drogą wziewną używać maski

3. Uodpornienie czynne- szczepionki

4. Unikanie zranienia ostrymi narzędziami

5. Pielęgnować w rękawiczkach

6. Odzież ochronna w czasie operacji i badań inwazyjnych

7. W przypadku podawania aerozoli nosić maskę i okulary ochronne

8. Oznaczać materiał pobrany od osób zakażonych

9. Nie jeść i nie pić w miejscu pracy

CHIRURGICZNE MYCIE RĄK :

Usuwanie i niszczenie występującej na skórze rąk drobnoustrojów należących do flory przejściowych i obniżenie do minimum koncentracji flory stałej .

Utrzymanie niskiego poziomu drobnoustrojów na rękach przez co najmniej 3h po nałożeniu jednorazowych rękawic. Zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą krwi.

Chirurgiczna dezynfekcja rąk metodą wcierania: Łączny czas wcierania środku dezynfekcyjnego nie więcej niż 5 minut. Po zakończeniu wcierania środka dezynfekcyjnego należy założyć jałowy fartuch i jałowe rękawiczki chirurgiczne.

STERYLIZACJA- METODY KONTROLOWANIA SKUTECZNOŚCI:

1. Wskaźniki fizyczne: manometry, termometry, zegary

2. Wskaźnik biologiczny: umieszcza się wewnątrz pakietu

3. Wskaźnik chemiczny: na powierzchni sterylizowanego obiektu

SPRZĘT ASEPTYCZNY ZASADY UŻYWANIA:

• Sterylność jest zachowana przy dotykaniu innym narzędziem również sterylnym

• Sterylny przedmiot dotknięty niesterylnym przedmiotem, uważany jest za zakażony

• Każdy częściowo otwarty pakiet uważa się za zakażony, nie przydatny w warunkach sterylnych

• Im więcej czasu minęło od procesu sterylizacji, tym większe prawdopodobieństwo braku sterylności. W zależności od sposobu sterylizacji.

• Przemysłowo pakowane sprzęty sterylne nie są jałowe po wskazanym terminie ważności

• Zewnętrzny margines 2,5cm sterylnej powierzchni uważa się za strefę niesterylną

• Zmoczony pakiet sterylny staje się niesterylny, przepuszczalny dla mikroorganizmów

• Każdy otwarty sterylny pakiet uważa się za zakażony jeżeli został pozostawiony bez nadzoru

POSTEPOWANIE Z ODPADAMI MEDYCZNYMI:

Cel: zapobieganie zakażeniom, ochrona środowiska naturalnego

Odpady medyczne są pod względem składu w 75-90% zbliżone do odpadów komunalnych. 10-20% należy do szczególnie niebezpiecznych.

Odpady medyczne: to ogół odpadków stałych i płynnych z placówek medycznych

KATEGORIE ODPADÓW:

• Zakaźne- podejrzane o zawarcie…

• Patologiczne- krew, wydzieliny, wydaliny, szczątki ludzkie

• Ostre krawędzie - skalpele, igły , szkło

• Farmaceutyczne- resztki leków

• Genotoksyczne- leki cytostatyczne

• Chemiczne- odczynniki, przeterminowane środki dezynfekcyjne

• Z dużą zawartością metali ciężkich- baterie, termometry, aparaty do pomiaru RR

• Pojemniki po gazach i aerozolach- cylindry po gazach, pojemniki po aerozolach

• Radioaktywne- reszty płynnych radioterapeutycznych, pakiety papierowe,absorbenty

SEGRAGACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH:

• Odpady zakaźne- części ciała, krewi konserwanty służące do przechowywania, odpady zawierające drobnoustroje- worki czerwone

• Odpady specjalne- odczynniki chemiczne, leki cytotoksyczne i cytostatyczne, odpady amalgamatu dentystycznego- worki żółte

• Odpady pozostałe- ręczniki, obłożenie pola operacyjnego, kozetek- jednorazowe- nie mające styczności z materiałem biologicznym pacjenta- worki niebieskie

• Odpady komunalne- wszystkie pozostałe odpady nie klasyfikujące się do wcześniej wymienionych- worki czarne

ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI:

• Worki umieszczane w stelażach pedałowych

• Kolor worka adekwatny do kolory pokrywy pojemnika

• Worki powinny być nieprzezroczyste, wytrzymałe, odporne na wilgoć

• Górna krawędź wywinięta na 20cm

• Wymiana worków 1 raz dziennie lub częściej

• Worki wypełnione do 2/3 następnie opróżniane

• Nie ugniatać odpadów w worku

OSTRE KOŃCE:

• Pojemniki o twardych ścianach

• Wypełnione do 2/3

• Ustawiane wielkością do zapotrzebowania

• Nowe powinny być opatrzone aktualną datą( użytkowanie nie dłużej niż 48h)

• Ustawiony z dala od jałowych sprzętów

• Po 48h zamknąć i nie otwierać ponownie

5

---