Koszty - uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zmniejszenia aktywów lub zwiększenia zobowiązań, które prowadzą do zmniejszenia kapitału własnego w sposób inny niż wycofanie go przez właścicieli.

UWAGA! Nie każdy koszt jest wydatkiem, nie każdy wydatek jest kosztem. Występują tu różnice chwilowe i trwałe. Np. zapłata podatku dochodowego przez firmę jest wydatkiem a nigdy nie będzie dla niej kosztem. Np. zakup samochodu za gotówkę jest wydatkiem, a kosztem stanie się w dłuższym okresie czasu- jako amortyzacja. Np. zakup materiałów do produkcji z odroczonym terminem płatności nie jest ani wydatkiem ani kosztem. Wydatkiem będzie w dniu zapłaty, kosztem w dniu wydania materiałów do zużycia.

Układy ewidencyjne kosztów:

1) Koszty według rodzajów - ewidencja kosztów w +/- stabilnym zestawie kosztów, polecany dla przedsiębiorstw niewielkich, nie zainteresowanych kontrolą kosztów w przekroju ośrodków odpowiedzialności za koszty.

Amortyzacja - koszty zużycia rzeczowych składników aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zużycie materiałów i energii - koszty zużytych materiałów w ramach zwykłej działalności:

• Surowce,

• Materiały pomocnicze,

• Paliwo,

• Opakowania,

• Odpady,

• Materiały biurowe,

• Woda, gaz, prąd

Usługi obce - koszty nabytych

• Usług podwykonawców,

• Usług remontowych,

• Usług transportowych,

• Usług bankowych, pocztowych, telefonicznych i informatycznych,

• Usług komunalnych

Podatki i opłaty - podatki lokalne i inne opłaty i podatki kosztowe:

• Opłaty sądowe, skarbowe, notarialne,

• Opłaty urzędowe, koncesyjne,

• Opłaty za korzystanie ze środowiska,

• VAT nie podlegający odliczeniu,

• Cło, podatek akcyzowy

• Wpłaty na PFRON

Wynagrodzenia - koszty wynagrodzeń pieniężnych lub ich ekwiwalenty z tytułu umów o pracę, o dzieło i zlecenia. Wynagrodzenie brutto, tj. podstawowe, premie, dodatki funkcyjne i stażowe, wynagrodzenie za czas urlopu i za czas niezdolności do pracy.

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia -

• składki ZUS, FP i FGŚP obciążające pracodawcę,

• odpis na ZFŚS,

• świadczenia rzeczowe związane z BHP: napoje, posiłki, odzież robocza,

• koszty szkoleń

Pozostałe koszty - pozostałe;-)

• koszty podróży służbowych,

• ubezpieczenia majątkowe,

• koszty reprezentacji i reklamy,

• składki na organizacje,

• ekwiwalenty dla pracowników

Uwaga! W zespole kosztów według rodzajów wykazuje się WSZYSTKIE koszty poniesione w danym okresie, niezależnie od tego, czy okresu tego dotyczą. W związku z tym, iż w rachunku zysków i strat wykazywać należy przychody ze sprzedaży i koszty związane z ich osiągnięciem (czyli dotyczące produktów sprzedanych), konieczna jest korekta kosztów według rodzajów o: wyroby wyprodukowane w poprzednich okresach, obecnie sprzedane, wyroby, które nie zostały sprzedane, produkcje, która nie została zakończona, rozliczenia międzyokresowe kosztów. Są to pozycje kosztów aktywowanych, czyli poprzez bilans przenoszonych na kolejne okresy.

Koszty według miejsc powstawania - układ i nazewnictwo kosztów zależne od rodzaju wykonywanej działalności i struktury organizacyjnej jednostki go stosującej. Dostosowany do potrzeb przedsiębiorstw większych, głównie produkcyjnych, zainteresowanych kontrola kosztów w przekroju ośrodków odpowiedzialności za koszty (ujęcie zarządcze).

Dla przedsiębiorstw handlowych zakłada się najczęściej konta: kosztów handlowych i kosztów zarządu, dla przedsiębiorstw usługowych i produkcyjnych - pozostałe.

Produkcja podstawowa - koszty działalności produkcyjnej (wyroby, usługi), które można przypisać do konkretnego produktu:

• materiały bezpośrednie,

• robocizna bezpośrednia,

• obróbka obca,

• amortyzacja środka trwałego zużytego przy produkcji wyłącznie jednego rodzaju produktów

Koszty wydziałowe - koszty pośrednie działalności produkcyjnej

• utrzymanie maszyn w ruchu,

• wynagrodzenie kierownictwa wydziału i pracowników okołoprodukcyjnych,

• ogrzewanie i oświetlenie,

• amortyzacja środków trwałych

Na koniec miesiąca powinny zostać rozliczone na konto Produkcja podstawowa.

Koszty zakupu - koszty ponoszone na transport, ubezpieczenie w transporcie, załadunek, wyładunek, magazynowanie materiałów do produkcji

Na koniec miesiąca powinny zostać rozliczone na pozostałe konta układu funkcjonalnego (w ślad za zużytymi materiałami).

Koszty handlowe - koszty utrzymania sklepów: wynagrodzeń sprzedawców, czynszów, amortyzacji budynków, urządzeń itp., koszty ogrzewania, oświetlenia. W rachunku zysków o strat kalkulacyjnym ujmowane jako Koszty sprzedaży, ze względu na zbieżny charakter.

Koszty sprzedaży - koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w transporcie, opakowań, reklamy, podróży służbowych

Na koniec roku podlegają przeksięgowaniu na Wynik finansowy (wariant kalkulacyjny) lub na Koszt własny sprzedaży współtworząc Zmianę stanu produktów (wariant porównawczy). Ze względu na to, iż na wynik przenoszone są w 100% nazywamy je kosztami okresu (nie dzieli się ich proporcjonalnie do wielkości sprzedanej i niesprzedanej produkcji).

Koszty działalności pomocniczej - są to koszty wydziałów wspomagających: remontowego, transportowego, własnej elektrowni czy siłowni.

Na koniec miesiąca powinny zostać rozliczone na pozostałe konta układu funkcjonalnego (w ślad za wykonanymi na rzecz innych działów świadczeniami).

Koszty zarządu - koszty związane z zarządzaniem działalnością jednostki: koszty administracji, utrzymania terenu, działalności zarządu i służb ogólnozakładowych: np. straży itp.

Na koniec roku podlegają przeksięgowaniu na Wynik finansowy (wariant kalkulacyjny) lub na Koszt własny sprzedaży współtworząc Zmianę stanu produktów (wariant porównawczy).

Ze względu na to, iż na wynik przenoszone są w 100% nazywamy je kosztami okresu

Kolejność rozliczania kosztów układu funkcjonalnego:

• rozliczenie kosztów zakupu (2 dopuszczalne metody),

• rozliczanie kosztów działalności pomocniczej (kilka możliwych metod),

• rozliczanie kosztów wydziałowych (każda metoda dopasowana do jednostki jest prawidłowa),

• kalkulacja kosztu wytworzenia wyrobu (metoda zależna od przebiegu procesu produkcyjnego i dodatkowych warunków przyjętych przez jednostkę).

• koszty sprzedaży i koszty zarządu nie są rozliczane co miesiąc a dopiero na koniec roku.

Wyroby gotowe

Uwaga! W zespole kosztów według miejsc powstawania wykazuje się WSZYSTKIE koszty dotyczące danego okresu. Wynik uzyskiwany w rachunku zysków i strat kalkulacyjnym jest z założenia tym prawidłowym i nie wymaga korekty o dodatkowe pozycje

Porównanie:

Koszty według rodzajów	10 000
Produkcja podstawowa	6 000
Koszty sprzedaży	2 000
Koszty zarządu	2 000
Wyroby gotowe	4 500
Wyroby sprzedane (Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych)	3 000
Koszty, które trafią na wynik kalkulacyjny	3 000 + 2 000 + 2 000 = 7 000
Koszty, które trafią na wynik porównawczy	10 000
Wyroby niesprzedane	3 000

RziS kalkulacyjny RziS porównawczy

Przychody	np. 20 000	Przychody	20 000
Koszty wytworzenia Sprzedanych WG	3 000	Zmiana stanu produktów	+ 3 000
Koszty sprzedaży	2 000	Koszty według rodzajów	10 000
Koszty zarządu	2 000
Wynik	13 000	Wynik	13 000

Zadanie 1:

Przypisz koszty do odpowiednich kont kosztów według rodzajów i kosztów według miejsc powstawania:

Pozycja kosztów	Koszty według rodzajów	Koszty według mpk
Wydano materiały podstawowe do produkcji
Wydano materiały pomocnicze do produkcji
FA VAT za usługi telefoniczne z działu sprzedaży
Podatek od nieruchomości za budynek produkcyjny
Umowa o dzieło na projekt odnowienia biur zarządu
Materiały biurowe
FA VAT za transport materiałów do siedziby firmy
FA VAT za transport produktów do klienta
Wynagrodzenia pracowników działu sprzedaży
Wynagrodzenia pracowników okołoprodukcyjnych
Wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych
Choinka i bombki - wystrój świąteczny siedziby
Ubezpieczenie OC samochodu kierownika działu produkcji
Składki ZUS pracodawcy od wynagrodzeń pracowników produkcyjnych

Zadanie 2:

Stany produktów:

BO BK

Wyroby gotowe wg cen ewidencyjnych 1380 960

Produkcja w toku 180 220

Rozliczenia m/ o kosztów 60 90

Inne dane:

Koszty według rodzajów 3150

Koszty zarządu 500

Koszty sprzedaży 70

Rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych: 2930

Polecenie:

Ustal zmianę stanu produktów w sposób pozaewidencyjny w oparciu o powyższe informacje

Zadanie 3:

Na podstawie poniższych danych ustal wynik finansowy jednostki „Maturana” w sposób kalkulacyjny (I) i porównawczy (II):

Amortyzacja 2 500

Zużycie materiałów i energii 1 750

Usługi obce 2 400

Wynagrodzenia: 4 080

Ubezpieczenia społeczne 500

Rozliczenie kosztów ???

Koszty sprzedaży 1 080

Koszty ogólnozakładowe 150

Wyroby gotowe 10 000

Operacje miesiąca:

1. WZ - wydano z magazynu płaszcze sprzedane „Podolski” S.A. : 60 sztuk A w cenie ewidencyjnej 6 zł/ szt.

2) FA 1 (kopia): płatność gotówką, dla „Podolski” za 60 sztuk A po 12,50 zł/ szt. netto

Przychody ze sprzedaży		Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów		Przychody ze sprzedaży
Wynik brutto ze sprzedaży		Zmiana stanu produktów
Koszty zarządu		Koszty według rodzajów
Koszty sprzedaży		Wynik ze sprzedaży
Wynik ze sprzedaży

Zadanie 4:

Na podstawie poniższych danych ustal wynik finansowy jednostki w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym.

Koszty według rodzajów: 77 500

Rozliczenie kosztów: 77 500

Produkcja podstawowa: 27 500

Koszty wydziałowe: 16 500

Koszty zarządu: 5 750

Koszty sprzedaży: 6 850

Wyroby gotowe: 19 000

Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów: 1 400 zł (DT)

Przychody ze sprzedaży wyrobów: 95 760

Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych: 45 630

W bieżącym okresie wyprodukowano i przyjęto do magazynu 800 sztuk wyrobów gotowych a produkcję kolejnych 400 sztuk rozpoczęto i zaawansowano w 50%. Cena ewidencyjna wyrobu na składzie wynosi 50 zł/ sztukę.

Z bieżącej produkcji sprzedano 500 sztuk w cenie sprzedaży netto: 60 zł/sztukę.

Amortyzacja

Produkcja podstawowa i koszty wydziałowe

Koszty zakupu

Koszty zarządu i sprzedaży

Usługi obce

Podatki i opłaty

Koszty działalności pomocniczej

Sprzedane wyroby gotowe

Koszty sprzedaży

Koszty zarządu

---