1 Żyto- w polsce w latach 90-tych uprawiano żyto na powierzchni nieznacznie przekraczającej 2 mln ha. Taki poziom zainteresowania żytem utrzymał się aż do roku 2001. W roku 2002 nastąpił bardzo duży spadek powierzchni upra­wy żyta, aż do około 1,5 mln.

Pod względem po­wierzchni uprawnej zajmuje bowiem ono trzecie miejsce po pszenicy i mieszankach zbożowych.

Areał uprawy zyta w najbliższych latach nie powinien maleć mimo iż jako pasza nie jest ono najlepsze ponieważ zawiera subst. nieżywieniowe. Stosowanie żyta do produkcji „zdrowego“ chleba podnosi jego znaczenie. A także ważna rola odgrywana przez żyto żyto w przemyśle gorzelniczym. Obecnie zużywa się na ten cel w Polsce około 10% żyta uprawianego w kraju.

żyto jest wprawdzie zbożem najniżej plonującym w naszym kraju, ale nie wynika to z jego niskiego potencjału plonowania ale głównie z fak­tu uprawy na najsłabszych gle­bach. Trzeba przy tym jeszcze raz podkreślić, że plony pozo­stałych gatunków zbóż byłyby w takich warunkach zdecydo­wanie niższe. Niemały wpływ na stosunkowo niski poziom plonowania żyta w Polsce ma także to, że stosowane w prak­tyce technologie jego uprawy są zdecydowanie częściej niż innych zbóż niedoinwestowa­ne w każdym elemencie agro­techniki.

ZIEMNIAK - jest rośliną okopową, korzeniową.

Ze względu na zajmowany obszar upraw ta roślina okopowa jest trzecią (po uprawie pszenicy i żyta) rośliną uprawiana w Polsce - zajmuje aż 13%( ogólnej powierzchni uprawy i notuje niewielką tendencję spadkową.

areał uprawy ziemniaka wynosi około 1mln ha)

W 2007 r. plony ziemniaków w Polsce wyniosły 20,7 t z hektara i były wyższe niż rok wcześniej o 5,7 t, czyli o 38 proc. W porównaniu ze średnią lat 2001-2005 plony były wyższe o 31 proc

Polska, pomimo trudności jest ciągle liczącym się w świecie producentem ziemniaków, zajmującym w światowym rankingu producentów właśnie 4 - 5 miejsce.

Niezależnie od upodobań, w Polsce odchodzimy od tradycyjnego, jadalnego użytkowania ziemniaka w kierunku bardziej uszlachetnionego - „zachodniego" -spożycia w formie frytek, chipsów, czy kostki garmażeryjnej. Zmiany sposobu użytkowania ziemniaka są niewątpliwie związane ze zmianą systemu ekonomiczno-społecznego. Nie jest wykluczone, że będą one zachodziły dalej w związku z perspektywą wejścia Polski do UE, gdzie udział spożycia ziemniaka w formie wymienionych przetworów sięga 40%.

RZEPAK Rzepak jest niekwestionowanym liderem na krajowym rynku nasion roślin oleistych

W minionej dekadzie jego udział w krajowym areale roślin oleistych wynosił 95-97%. W ostatnich latach rzepak stał się również najważniejszą rośliną w grupie roślin przemysłowych (ponad 64% w strukturze zasiewów roślin przemysłowych), wypierając pod względem powierzchni uprawy na drugie miejsce buraki cukrowe.

Wielkość produkcji rzepaku w Polsce cechuje się znacznymi wahaniami. Wynikają one z dużej zmienności plonowania rzepaku w związku z jego wrażliwością na warunki atmosferyczne oraz z wahań opłacalności uprawy tej rośliny w stosunku do zbóż.

Plony w Polsce około 2.21 t/ha

W ostatnich 25 latach rzepakiem obsiewa się w Polsce 400-550 tys. ha, co stanowi 3-4,5% ogółu gruntów ornych. Udział rzepaku w strukturze zasiewów wynosi zaledwie 4,92% (dane z 2005 r.), co stawia nas w Europie na „szarym końcu”, biorąc pod uwagę możliwości produkcyjne Polski.

2- Burak cukrowy należy do najcenniejszych roślin okopowych uprawianych w kraju. Stanowi on nie tylko surowiec dla przemysłu cukrowniczego, ale daje również wysokowartościową paszę dla zwierząt w postaci liści, melasy i wysłodków buraczanych powstających w wyniku procesu produkcji cukru. W Polsce obszar uprawy buraka cukrowego wynosi około 3% gruntów ornych.

Powierzchnia zasiewów

Pszenica- powierzchnia uprawy pszenicy w Polsce wynosi 2560 tyś. Ha stanowi to prawie 30% powierzchni zjętej przez wszystkie zboża. Dominuje forma ozima- plenniejsza. Udział jarej 600-750 tys. Ha. Największy udział w strukturze zasiewów zbóż w woj. Dolnośląskim 53%, opolski i podkarpackim po 46%.

Krajowy średni plon wynosił 3,5 t/ha ocenia się go jako niski, zaledwie 50-60% potencjału wyrażonego średnim plonem wzorca zbiorowego COBORU.

Krajowa wielkość zbiorów ziarna pszenicy wynosi średniorocznie 9,1-9,7 mln ton i zaspokaja wewnętrzne potrzeby ilościowe. Uzasadniony import jakościowy (pszenicy twardej-polepszacza do produkcji makaronów i pieczywa) nie powiniwn przekroczyć 300-500 tys. ton. Dwa główne kierunki krajowego zużycia to: Spożycie 4300tys. ton i spasanie 3830 tys.ton.

3

	BIAŁKO	WĘGLOWODANY	TŁUSZCZE (LIPIDY)
Ziarno zbóż
Bulwa ziemniaka	Srednio 2% wartości skrajne 0.69-4.63 W polskich odmianach 1.38-2.30%	Glukoza, fruktoza, galaktoza- pozim maleje w miarę dojrzewania i wynosi ok 0.2-0.73 %	Średnio 0.12% Wartości skrajne 0.02-0,2 W polskich odm brak
Korzeń buraka	0,1 %	Sacharoza 17,5% s.m Oligosacharydy 0.05% Monosach 0.02-2% Wielocukry 4.9 %	0,1-0,2 %
Nasiona rzepaku	Sruta 38,1% Makuch 28,9%		W suchej masie 40-50% Tłuszcz surowy: Śruta 2.4% Makuch 8-21,3%
Nasiona grochu	20- 26%	60.4%	1,2%

4 Podział roslin uprawnych na grupy uzytkowe:

Rośliny zbożowe (ozime,jare): pszenica, żyto, pszenżyto. Jęczmień, owies, kukurydza itp

Rosliny okopowe

Rośliny przemysłowe-

Rzepak, rzepik, mak, słonecznik, gorczyca- oleiste

Len, konopia- włókniste

Tytoń, chmiel, wiklina, zioła- specjalne

Rośliny motylkowate (grubonasienne, strączkowe)

Jadalne- groch siewny, soja fasola,bub

Pastewne- groch pastewny, bobik, łubin biały zółty, wąskolistny (współżycie z bakt. Rhizobium gromadzącymi azot w organach i glebie)

Drobnonasienne- koniczyna czerwona, białoróżowa, szkarłatna

Lucerna, esparceta, nostrzyk

Rośliny pastewne niemotylkowate

Słonecznik, kukurydza, kapusta pastewna, mieszanki pastewne- na paszę

5 Ilość wysiewu na 1 ha:

PSZENICY 3,5-5,5 mln ziaren /ha, 140- 280 kg/ha

GROCH JADALNY- 80-100 nasiona na 1m2, 120-160kg/ha

RZEPAK- 4-8 częściej 4-6kg/ha

6 Ilość wysiewu na 1 ha

ZYTA- 3-3,5 mln ziaren/ha, 120-160 kg/ha

BURAKA CUKROWEGO- odmiany genetycznie jednonasienne 1,8-2.0 do 7 kg/ha (do obsiania 1 ha w warunkach starannej uprawy potrzeba 1-1.5 jednostki siewnej nasion)

• Podtstawowe zabiegi uprawy roli pod zboża ozime: Podorywka, bronowanie, orka przedsiewna, zestaw uprawowy

Pod zboża jare: podorywka, bronowanie, orka zimowa, bronowanie, zestaw uprawowy

• Agrotechnika buraka cukrowego

Najlepszy przedplon ze względu na pozostawienie bardzo dobrego stanowiska to rośliny motylkowe. Nieco gorszym przedplonem, lecz najbardziej popularnym są zboża i ziemniaki, natomiast niewskazana jest uprawa po rzepaku, kukurydzy i burakach.

Orka przedzimowa - powinna być głęboka 20-25 cm z nisko wysztorcowaną skibą, wykonana starannie przy odpowiedniej wilgotności gleby.

Uprawa przedsiewna - wykonanie najlepiej ograniczyć do jednego przejazdu agregatem uprawowym na głębokość odpowiadającą głębokości siewu, czyli 2,5 - 3,5 cm. Wymaga to użycia specjalnego ciężkiego agregatu uprawowego.

Wielokrotne użycie agregatu powoduje nadmierne rozpylenie, przesuszenie gleby sprzyjające zaskorupianiu, co w konsekwencji może doprowadzić do wystąpienia chorób zgorzelowych siewek.

Nawożenie organiczne

Zawartość substancji organicznej w glebie decyduje o żyzności stanowiska. Burak cukrowy należy do roślin silnie zubażających glebę w substancję organiczną, dlatego należy stosować nawożenie organiczne w postaci obornika, słomy oraz coraz powszechniej stosowanych nawozów zielonych (gorczyca mątwikobójcza, facelia, rzodkiew oleista). Użycie 30t obornika na 1 ha zabezpiecza potrzeby buraka cukrowego w mikroelementy.

Nawożenie mineralne - powinno być stosowane według potrzeb wynikających z przeprowadzonych analiz glebowych.

Siew - powinien być wykonany możliwie najwcześniej tak, aby zapewnić roślinom wegetację przez minimum 180 dni. Przy wyborze terminu siewu należy brać pod uwagę temperaturę gleby w warstwie ornej ( min. 50 C ) i odpowiednią wilgotność gleby.

Warunkiem dobrych wschodów jest prawidłowe umieszczenie nasion w glebie, najlepiej na głębokości ok. 3,5 cm w warstwie gleby zapewniającej dobre podsiąkanie wody.

11. Jesienna agrotechnika zbóż ozimych.

Do najważniejszych elementów jesiennej agrotechniki należą:

• Termin i norma wysiewu,

• Dobór gatunku i odmiany do danych warunków przyrodniczych,

• Nawożenie doglebowe i dolistne,

• Ochrona roślin,

• Uprawa gleby.- (podorywka, bronowanie, orka przedsiewna, zestaw uprawowy)

Siew a zwłaszcza jego termin jest fundamentem wysokich plonów, jeżeli w tym elemencie zostaną popełnione błędy to w późniejszym terminie nie da się ich poprawić (niewłaściwa obsada roślin, zbyt wysoka lub zbyt niska). Z praktycznego punktu widzenia w większości rejonów w Polsce pszenicę najlepiej siać w drugiej i trzeciej dekadzie września (Suwalszczyzna do 20-25 września), natomiast termin optymalny dla innych gatunków jest krótszy o ok. 5-10 dni. Jednak niewiele gospodarstw może sobie na taki komfort pozwolić. Duże gospodarstwa siejące po kilkaset hektarów zbóż w optymalnym terminie są w stanie zasiać 50-60 % całego areału, dlatego też wielu producentów zadaje sobie pytanie, czy lepiej zasiać wcześniej (koniec sierpnia/początek września), czy też opóźnić siewy na październik. Wczesne siewy zwłaszcza pszenicy wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia infekcji grzybów patogenicznych (Zgorzel podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy), szkodników (śmietka, ploniarka, mszyce, ślimaki, czy też rolnice), a także z zachwaszczeniem (zwłaszcza chwasty jednoliścienne). Późniejsze siewy poprawiają zdrowotność roślin, a także zmniejszają zachwaszczenie, ale prowadzą do słabszego wzrostu i rozwoju roślin co wiąże się na ogół z niższymi plonami (słabszy rozwój systemu korzeniowego, a także słabsze rozkrzewienie). Innym elementem przemawiającym za wcześniejszym siewem zwłaszcza pszenicy jest również to, że w październiku może przyjść okres długotrwałych opadów i nie będzie możliwości wykonania siewu

• Agrotechnika rzepaku

-Dobór odmiany.

-Dobór przedplonu

-Uprawa roli.

Klasyczne zalecenia przewidują wykonanie pod rzepak dwu zespołów uprawowych, tj. pożniwnego i przedsiewnego. Jeśli termin zejścia z pola przedplonu stwarza takie możliwości - należy te zalecenia wykonać. Ze zbóż warunki takie stwarza jedynie jęczmień ozimy. Po pozostałych kłosowych upraszcza się z reguły zespół upraw pożniwnych, rezygnując z podorywki na rzecz talerzowania, kultywatorowania i bronowania. Ich wykonanie przyspiesza mineralizację słomiastych resztek i kiełkowanie części chwastów nasiennych, wpływa także korzystnie na osiadanie późniejszej orki siewnej. Jej klasyczna głębokość to 20-22 cm. Na kulturalnych glebach, przy niskiej ścierni przedplonu dopuszcza się 1 raz w rotacji spłycenie orki do 12-14 cm. Jeśli orkę wykonuje się bezpośrednio przed siewem, korzystniej dla wschodów jest ją zwałować wgłębnie, a rolę doprawić agregatem z wałem strunowym, zamiast samą broną.

-Siew.

Determinuje on wzrost i właściwy pokrój roślin rzepaku przed zimą oraz wpływa na efektywność pozostałych czynników plonotwórczych. W warunkach meteorologicznych przełomu lata i jesieni rzepak uzyskuje najkorzystniejszy morfologicznie pokrój w ciągu 75-80 dni pełnej wegetacji z temperaturą powyżej 5°C. Powinna to być rozeta o 8-9 liściach osadzonych na epikotylu o długości nie większej niż 4 cm i hypokotylu o średnicy co najmniej 0,5 cm

-Nawożenie.

Pobranie przez rzepak składników na 1 tonę plonu nasion (ze słomą) wynosi 55 kg N, 28 kg P2O5, 45 kg K2O, 6 kg Mg, 14-20 kg S. Warunkiem równowagi jonowej w glebie, zapewniającej efektywne odżywianie rzepaku, jest niekwaśny odczyn gleby i co najmniej średnia zasobność w makro-składniki

-Zbiór nasion.

Niestety, w czasie dojrzewania i zbioru następują bezpowrotne straty znacznej części plonu powstałe przez samoosypywanie - bez udziału maszyn (nawet do 100 kg z ha) oraz przez kombajn (od 100 do 450 kg). Ich wielkość zależy od odmiany, warunków meteorologicznych, nasilenia chorób i szkodników oraz ustawienia maszyn do zbioru.

• Agrotechnika ziemniaka

Głębokość sadzenia - powinna być taka, aby główna masa części podziemnej rośliny znajdowała się w warstwie ornej. Zbyt płytkie sadzenie stwarza niebezpieczeństwo wystąpienia zazielenienia bulw. Za optymalną głębokość sadzenia przyjmuje się średnicę sadzeniaka powiększoną o1 - 2 cm, mierząc od wyrównanej powierzchni roli przed sadzeniem. Głębokość sadzenia jest jednym z podstawowych parametrów decydujących o jakości plonu.

Termin sadzenia - jest uzależniony od temperatury gleby mierzonej na głębokości 10 cm. Sadzeniaki niepobudzone sadzimy, gdy temperatura gleby wynosi przynajmniej 80C, natomiast podkiełkowane i pobudzone można wysadzać już przy temperaturze gleby 60C. W warunkach województwa Warmińsko-Mazurskiego optymalny termin sadzenia przypada najczęściej pomiędzy 20 -30 kwietnia a w części północno - wschodniej do 5 maja.

Opóźniony termin sadzenia o 2 tygodnie dla wielu odmian może spowodować spadek plonu nawet powyżej 10 ton z ha i znaczne pogorszenie jego jakości.

Nawożenie ziemniaków

Mineralne nawożenie ziemniaków zleży w dużym stopniu od tego czy uprawiamy je na oborniku czy bez. Obornik jest źródłem dostarczającym roślinom nie tylko składników pokarmowych, ale również poprawia bardzo korzystne właściwości gleby. Najlepszy termin stosowania obornika pod ziemniaki to okres jesienny pod orkę przedzimową. Niekiedy ze względów organizacyjnych zachodzi konieczność zastosowania jego w okresie wiosennym, dlatego też powinien być on dobrze przefermentowany. Za optymalną dawkę obornika na 1 ha przyjmuje się 25 ton, która wnosi do gleby średnio 125 kg azotu, 75 kg fosforu i 150 kg potasu. W pierwszym roku po zastosowaniu wykorzystanie składników pokarmowych z obornika przez ziemniaki może wynieść jedynie do 30 % azotu i fosforu, co odpowiada 40 kg N i 20 kg P2O5 oraz do 50 % potasu, czyli około 75 kg K2O.

Potrzeby pokarmowe ziemniaków to ilość składników, jaką zabierają one z plonem jednostkowym. Średnio przyjmuje się, że 1 tona bulw ziemniaka zabiera 5 kg N, 1,5 kg P2O5 i 7 kg K2O. Potrzeby pokarmowe zależą, więc bezpośrednio od wysokości uzyskanego plonu bulw.

Pielęgnacja i ochrona plantacji ziemniaków

Kompleksowa ochrona plantacji ziemniaków powinna obejmować: ochronę plantacji przed chwastami w całym okresie wegetacyjnym, ochronę przed chorobami grzybowymi w początkowych i późniejszych stadiach rozwojowych rośli (rizoktonioza, alternarioza i zaraza ziemniaka), ochronę plantacji przed szkodnikami (stonka ziemniaczana) oraz niszczenie łętów mających na celu przygotowanie plantacji do zbioru i ochronę bulw przed porażeniem zarazą ziemniaczaną.

Zwalczanie chwastów

Szkodliwość chwastów na plantacji ziemniaków polega na: ograniczeniu dostępu do składników pokarmowych, wody i światła, stwarza korzystne warunki dla rozwoju chorób i szkodników oraz utrudnia zbiór, co w efekcie zwiększa ilość uszkodzeń mechanicznych bulw. W konsekwencji na zachwaszczonej plantacji występuje spadek plonu, gorsza jego jakość oraz większe straty podczas przechowywania.

20 Terminy siewu zbóż jarych:

pszenica 25 III- 5 IV

Jęczmień 15 III- 15 IV

Pszenżyto 15 III- 10 IV

Owies 15 III- 5 IV

21 Termiy siewu zbóż ozimych

Pszenica 25 IX-25 X

Zyto 20 IX- 25 IX

Psznżyto 15 IX- 10 X

Jęczmień 15 IX- 25 IX

22. Rzepak spośród roślin ozimych wymaga najwcześniejszego terminu siewu. W Polsce należy go zasiać między 10 a 25 sierpnia. Termin ten gwarantuje roślinom przeciętnie 12 tygodni wegetacji w okresie jesieni (do pierwszej-drugiej dekady listopada), przed wejściem w spoczynek zimowy. Dotrzymanie terminu siewu rzepaku ozimego, zgodnego z zaleceniami agrotechnicznymi, skutkuje uzyskaniem przez rośliny właściwego etapu rozwoju przed zimą, determinuje ich przezimowanie i plonowanie.

Groch- wymaga jak najwcześniejszego siewu ze względu na duże zapotrzebowanie na wodę oraz odporność na niską temperaturę w czasie kiełkowania i początkowego rozwoju roślin. W południowo-zachodniej Polsce wysiewa się go już w marcu, a wrejonie północno-wschodnim w pierwszych dniach kwietnia- bezpośrednio po rozpoczęciu prac polowych.

Burak cukrowy- tylko wczesny siew buraka zapewnia duży plon korzeni i ich dobrą jakośc. Wczesny siew umożliwia wczesny zbiór i wykorzystanie lepszej pogody oraz sprawniejsze przeprowadzenie przedzimowej uprawy roli. W Polsce okres siewu przypada na kwiecień, w pierwszej dekadzie w zachodniej części kraju, a w trzeciej dekadzie w rejonach północno-wszchodnich.

23 Ziemniak Bulwy zaczynają kiełkować w temperaturze 6-8 stopni Celsjusza. Stąd optymalny termin zasedzia jest, wówczas, gdzy temperatura na głebokości 10 cm wynosi ok 5-8 stopni C, przy czym 5-6 dla sadzeniaków podkiełkowanych, a 6-8 dla pobudzonych i niepobudzonych. Przypada to przewżnie na okres kwitnienia mniszka lekarskiego.

Dokładny termin sadzenia zależy zatem od temperatury gleby, dlatego w róznych częściach kraju są to różne terminy; w rejonach gdzy tem gleby na głębokości 10cm w II dekadzie kwietnia wynosi 8-9 stopni Cejsjusza optymalny termin sadzenia to II, czasem I dekada kwietnia

w rejonach o temperaturze poniżej 6 stopni w II dekadzie optymalny termin sadzenia to koniec IIIdekady kwietnia i początek I dek. Maja.

27 Rzepak

Dawki nawozów mineralnych powinny odpowiadać potrzebom pokarmowym rzepaku,

przy uwzględnieniu ilości składników pokarmowych, jakie mogą być pobrane z gleby.

Potrzeby pokarmowe można ocenić mnożąc wielkość oczekiwanego plonu przez pobranie

składnika na jednostkę plonu. Dla przykładu, pod plon oczekiwany w granicach 3,5 t/ha

należy zastosować około 190 kg N, 80 kg P2O5, 200 kg K2O, 120 kg CaO, 25 kg MgO oraz

40 kg S, wraz z odpowiednimi ilościami mikroelementów. Dawki wyliczone na podstawie

potrzeb pokarmowych powinny być zwiększone na glebach o niskiej zasobności,

a zmniejszone na glebach o zasobności wysokiej

Optymalną dawką azotu dla jesiennej wegetacji rzepaku ozimego jest taka, która zapewni

dobry rozwój systemu korzeniowego roślin i utworzenie rozet liściowych szybko

zakrywających międzyrzędzia.

Azot jest najbardziej plonotwórczym makroelementem, ale jesienne zapotrzebowanie rzepaku

na ten składnik jest stosunkowo niewielkie, w granicach 20-30 kg N/ha. Po dobrych

przedplonach (groch, motylkowe drobnonasienne, jare mieszanki motylkowo-zbożowe

zbierane na zieloną masę) przedsiewne nawożenie azotem jest zbędne. Natomiast po zbożach,

które wyczerpują glebę z azotu, a ponadto z powodu przyorywania dużej masy resztek

pożniwnych następuje zachwianie w glebie równowagi węgla i azotu (C : N) i czasowa

niedostępność azotu dla roślin - należy zastosować od 20 do 40 kg N/ha.

Nadmierne nawożenie azotowe jesienią pobudza rośliny do intensywnego wzrostu i może

spowodować wybujanie ich przed zimą, opóźnić hartowanie i zmniejszyć tym samym

zimotrwałość i mrozoodporność roślin.

Pszenica-

Pszenica jara wymaga gleby bogatej w związki azotowe, aby wytworzyć plon 4t ziarna i słomy pobiera około 110 kg azotu. Na glebie średniej i dobrej, po przedplonach niezbożowych, należy zastosować tylko około 40-50 kg/ha N. Pod pszenice paszową ilość ta może być dana jednorazowo, przed siewem, w formie nawozów składnikowych bądź w formie pojedyńczych nawozów azotowych. Małych dawek tj, do 60 kg/ha N nie należy dzielić

Ziarno konsumpcyjne- technologie nawożenia pszenicy jarej programuje się na plon około 6 t/ha. Wymagania pokarmowe w odniesieniu do azotu wynoszą wtedy około 165kg/ha. Uwzględniając azot mineralny i glebowy z obornika zastosowanego w zmianowaniu, należy zastosować dawkę nawozów min około 75kg/ha N. Ponieważ azot z nawozów jest wykorzystywany w 60% stanowi to 110-120kg/ha N brutto. Jeżeli przdplonem były zboża to dla plonu 6 t ziarna nalezy zastosować az 140-150kg/ha brutto. Duże dawki przeznaczone dla pszenicy konsumpcyjnej nalezy dzielić i stosować w dwu, a lepiej trzech terminach. [pierwsza przedsiewna, druga w okresie wydłużania 3 międzywęźla.

Azot można stosować także dolistnie w końcu fazy strzelania w żdźbło.roztwór- 6kg/ha

Podziała dawki i póżne nawożenie azotem powoduje zwiększenie ilości białka, głuwnie glutelin i prolamin- kompleks glutenowy.

Ziemniaki do uzyskania plonu 40 t/ha potrzebują pobrać z gleby lub dolistnie ok. 200 kg N. Nawożenie mineralne jest uzupełnieniem nawozów naturalnych i organicznych w składniki mineralne i pokrywa wcześniejsze potrzeby ziemniaka w te składniki. Wysokość przewidywanych dawek nawożenia mineralnego pod ziemniaki powinna zależeć od zasobności gleby, kierunku użytkowania ziemniaków oraz uprawianej odmiany

W przypadku nieznanej zasobności gleby należy przyjąć ogólne zasady nawożenia ziemniaków i stosować następujące proporcje N:P:K, jak: 1: 0,5-1,0:1,5-2,0 Najważniejsze znaczenie w nawożeniu ziemniaka, decydujące o wysokości plonu, jego jakości i trwałości przechowalniczej, odgrywa nawożenie azotowe. Na glebach kwaśnych o pH poniżej 5,0 utrudnione jest pobieranie azotu przez korzenie roślin i nie wskazane są wysokie dawki tego składnika. Po przedplonach motylkowych, strączkowych lub roślinach uprawianych na oborniku można zastosować o 20-30% mniejsze dawki azotu niż po zbożach. Jeśli na plantacji będzie możliwość stosowania nawadniania wówczas należy zwiększyć dawkę azotu o nawet 30-40 kg N/ha. Wyższą dawkę azotu o 10-15% można zastosować na plantacjach, gdzie prowadzona będzie kompleksowa chemiczna ochrona przed chwastami, szkodnikami i chorobami. Pod odmiany wczesne przeznaczone na wczesny zbiór korzystne są wyższe dawki nawozów organicznych przy niewielkich dawkach nawozów azotowych w ilości 40-60 kg N/ha. Większe dawki azotu wydłużają wegetację ziemniaka, opóźniają wiązanie stolonów i bulw; w efekcie wpływa to na obniżkę plonu handlowego przy wczesnym zbiorze.

Nawozy azotowe, najlepiej w formie mocznika, należy stosować wiosną w dawkach 50-170 kg N/ha w zależności od zasobności gleby, odmiany i kierunku użytkowania ziemniaków. Ze względu na szybsze pobieranie składników, pod odmiany wczesne uprawiane na wczesny zbiór należy zastosować saletrę amonową lub saletrzak w dawkach 50-80 kg N/ha. Pod ziemniaki jadalne na jesienny zbiór oraz do przetwórstwa optymalne dawki nawożenia azotowego wynoszą 110-170 kg N/ha

W miarę zwiększania dawki nawożenia azotowego wzrasta w plonie udział bulw dużych; ma to duże znaczenie dla produkcji ziemniaków jadalnych, przetwórstwa spożywczego na frytki i czipsy. Zbyt wysokie ponad optymalne dawki nawożenia azotowego pogarszają jakość konsumpcyjną ziemniaków jadalnych, zwiększają podatność bulw na uszkodzenia mechaniczne przy zbiorze, transporcie i sortowaniu oraz ubytki w okresie długotrwałego przechowywania

Groch- Groch mimo dość dużych wymagań pokarmowych nie wymaga stosowania dużych dawek nawozów mineralnych, ponieważ ma zdolność pobierania składników pokarmowych ze związków trudno rozpuszczalnych, zwłaszcza ze związków fosforu. Dzięki bakteriom brodawkowym żyjącym na jego korzeniach korzysta z pobieranego przez te bakterie azotu z powietrza. W pierwszym okresie wzrostu nawożenie azotem jest potrzebne. Dawki nawozów mineralnych na 100 m! są następujące: 1—2 kg saletrzaku, 3—5 kg superfosfatu, 3,5 —5 kg soli potasowej. Nawozy stosujemy przed siewem. Groch rośnie źle zarówno na glebach kwaśnych, jaki i świeżo zwapnowanych (nasiona grochu rosnącego na glebie świeżo zwapnowanej są twarde i źle się rozgotowują). Glebę należy wapnować na rok przed uprawą grochu. Nasiona grochu można przed siewem szczepić specjalnymi preparatami (Nitragin, Azotogen), co znacznie zwiększa plon, zwłaszcza na glebach kwaśnych, nawet i wtedy, gdy na glebach tych rośliny strączkowe były już poprzednio uprawiane. Fasola jest rośliną o zbliżonych wymaganiach pokarmowych i podobnie jak groch korzysta z azotu dostarczanego przez bakterie brodawkowe. Nawożenie azotem w początkowym okresie wzrostu fasoli jest jednak konieczne, zwałszcza przy uprawie na zielony strąk, ponieważ przyspiesza zbiory

---