1. Zasada racjonalnego gospodarowania max stopień realizacji celu osiąga się postępując w ten sposób, aby przy danym nakładzie środków otrzymać max stopień realizacji celu, lub przy danym stopniu realizacji celu użyć min nakład środków. Optymalizacja działalności gospodarczej może więc być maksymalizacją efektu lub minimalizacją nakładów (zas. największej wydajności => N=const i E=>max; zas. oszczędności => E=const i N=>min)

Etapy decyzyjne:

1. Sformułowanie problemu - specyfika przedsięwzięcia racjonalnego,

2. Określenie charakteru ograniczeń - parametry rachunku i stopnia ich kwantyfikacji

3. Określenie kierunku optymalizacji - czy celem jest max efekt, min nakład

4. Określenie szczegółowości danych (kryterium wyboru) - znać trzeba podstawowe zasady ekonomii. Można je rozważać na różnych etapach realizacji, na podstawie symulacji. Np. przy modernizacji inwestycji,

5. Ocena w oparciu o odpowiednie formuły rachunku. Zależna od szczegółowości danych.

6. Wybór wariantu optymalnego.

Prakseologiczne uporządkowanie sytuacji decyzyjnej:

1) Stopień kwantyfikacji nakładów i efektów.

2) Charakterystyka ograniczeń nakładów i efektów

3) Kierunki optymalizacji.

ETAPY =>>>
SYTUACJE =>>>	stopień kwatyfikacji N i E		Charakterystyka ograniczeń N i E	Kierunek optymalizacji
		Tworzymy zbiór uporządkowanych danych i analizujemy, które z tych wartości potrafimy skwantyfikować ilościowo lub jakościowo.		Trzeba podjąć decyzję, z którym przypadkiem mamy do czynienia (N, E=const; N, E≠ const)	Zależy od charakteru ograniczeń
		Ilościowa i wartościowa pełna kwantyfikacja N i E j.w. j.w. j.w		ograniczone (dane) N; ograniczone (dane) E; brak ograniczeń N i E (analiza wielu wariantów); j.w.	Eglob => max Nglob => min E/N => max N/E => min

2. Wielokryterialna ocena wariantów inwestycyjnych:

Nie ma metod aby dokonać oceny biorąc pod uwagę kilka rachunków, aby móc dokonać takiej oceny w każdej grupie jest oddzielna ocena każdej dziedziny, następnie ocena wszystkich dziedzin. Grupy specjalistów (technik, przyrodnik, ekonomista, polityk) - cztery punkty widzenia. Każda z dziedzin ma opracowane procedury prowadzące do optymalnego rozwiązania problemu. Ocena jakiegoś obiektu jest łatwa indywidualnie, ale rozwiązania każdego ze specjalistów są różne. Technik - dane budowli, kubatura, powierzchnia, materiał. Ekonomista - rentowność, zbyt, skala zbytu, popyt. Społecznik - jakie efekty realizacja tego przedsięwzięcia da społeczeństwu. Polityk - ma najwięcej do powiedzenia, najczęściej się wypowie. Musza razem współpracować aby stworzyć przedsięwzięcia optymalne.

3. Przedstawić i opisać schemat realizacji procesu inwestycyjnego:

Inwestycja składa się z etapów i faz:

1) Faza przygotowania przedsięwzięcia do realizacji:

- programowanie (badanie rynku itp.),

- projektowanie (ZZK, ZTE - I faza; projekt techniczny - II faza),

2) Faza realizacji inwestycji:

- przygotowanie terenu budowy,

- przekazanie wykonawcy terenu budowy,

- roboty na placu budowy,

- roboty budowlano - montażowe,

- umaszynowienie inwestycji,

- rozruch,

- odbiór,

- osiągnięcie docelowej zdolności produkcyjnej.

Cykl inwestycyjny - od podjęcia decyzji o potrzebie i celu inwestowania do osiągnięcia docelowej zdolności produkcyjnej.

Cykl realizacji inwestycji - od przekazania wykonawcy placu budowy do odbioru inwestycji.

Cykl budowy - od rozpoczęcia robót budowlano - montażowych do odbioru.

4. Podział inwestycji (rola jaką odgrywają w procesie produkcji):

1) Rozwojowe:

a) zwiększenie stanu wyposażenia (uzupełniające),

b) inwestycje modernizacyjne - unowocześnienie bazy technicznej, efektywny sposób inwestowania,

c) rozbudowa istniejących zakładów (zwiększanie zdolności produkcyjnej przez zwiększenie powierzchni użytkowych, ale w ramach określonej lokalizacji),

d) nowe inwestycje (w ramach nowych lokalizacji).

2) Odtworzeniowe (restytucyjne):

Zastąpienie zużytych lub przestarzałych zasobów majątku trwałego obiektami nowymi o podobnym typie (zużycie fizyczne). Utrzymuje się dotychczasową zdolność produkcyjną. Cel realizacji - wymiana starej maszyny na nową, uzyskujemy niewielką obniżkę kosztów produkcji, niewielki wzrost wielkości produkcji.

5. Podział inwestycji ze względu na zakresy rzeczowe inwestowania - przedsięwzięcie inwestycyjne:

1) Przedsięwzięcie inwestycyjne - obejmuje inwestycje o kompleksowo określonym zakresie rzeczowym, czyli uwzględnione są inwestycje główne, towarzyszące, pośrednie, zastępcze. Dla przedsięwzięcia sporządza się ZZK oraz określa się ZTE. Może się ono dzielić na kilka zadań inwestycyjnych.

2) Zadanie inwestycyjne - jest to część zakresu rzeczowego przedsięwzięcia inwestycyjnego, możliwa do wyodrębnienia, stanowiąca techniczną bądź technologiczną całość, która po oddaniu do eksploatacji może podjąć samodzielnie produkcję, pomimo, że przedsięwzięcia jako całość nie zostało ukończone.

3) Obiekt inwestycyjny - jest nim budynek, budowla, sieć infrastruktury.

6. Różnice między rachunkiem ekonomicznym na szczeblu przedsiębiorstwa a rachunkiem ogólnospołecznym:

Rachunek ekonomiczny na szczeblu przeds.- badanie jego efektywności polega na porównywaniu włożonych nakładów z osiągniętymi wynikami, zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania. Może mieć charakter, w zależności od tego co chcemy osiągnąć:

- użytkowy,

- socjalny,

- produkcyjny,

- konkurencyjny.

Główny wskaźnik - zysk. Uważamy szczególnie na rentowność inwestycji. Badamy, gdy porównujemy efekty użytkowe bądź ekonomiczne z wyłożonymi nakładami. Nie ma możliwości stworzenia rachunku ekonomicznego uniwersalnego. Każdy sporządzony jest w czyimś interesie, np. przedsiębiorstwo produkcyjne (właściciel kontra administracja).

Natomiast rachunek ekonomiczny z ogólnospołecznego punktu widzenia - uwzględnia wszelkie nakłady i wszelkie efekty (pełen rachunek). Przy inwestycjach infrastrukturalnych, efekty i koszty się niewiele różnią. Rachunek ten przeprowadza się z punktu widzenia:

- bezpośredniego użytkownika,

- przedsiębiorstwa,

- regionalne (gmina, miasta), uwzględniony jest już poziom dotacji,

- ogólnospołeczny, uwzględniający także dotacje państwa. Przeważnie sporządzany przy inwestycjach NON PROFIT, inwestycjach nie nastawionych na dochody.

7. Podstawowe kategorie ekonomiczne i relacje między nimi (słupek):

Wartość globalna - suma wszystkich wyrobów i usług (dóbr materialnych i usług niematerialnych) wytworzonych w danym okresie w całej gospodarce narodowej.

Zużycie pośrednie - koszty zużytych materiałów (łącznie z paliwem), energii obcej, usług obcych (usług transportowych, remontowych, koszty usług bankowych bez płaconych przez jednostki odsetek bankowych, koszty ubezpieczeń majątkowych i osobowych).

Produkt krajowy brutto (PKB) - stanowi sumę wartości dodanej brutto wszystkich działów gospodarki narodowej (1. rolnictwo, 2. przemysł, 3. budownictwo).

Wartość dodaną brutto oblicza się jako różnicę między wartością globalną wyrobów i usług (materialnych i niematerialnych) pomniejszoną o wartości zużycia pośredniego.

Koszt produkcji - suma nakładów wyrażona w pieniądzu poniesiona w celu wytworzenia produktu lub usługi. Możemy je podzielić na koszty stałe i bieżące.

Koszty bieżące - obejmują koszty materiałowe, robocizny, usług zewnętrznych.

Koszty stałe - koszty amortyzacji i koszty oprocentowania kapitałów.

Stopa procentowania oszczędności - jest z jednej strony ceną kapitału r=(1+q)(1+i)-1, gdzie: r - stopa procentowa, q - norma efektywności, i - stopa inflacji.

8. Ocena efektywności ekonomicznej inwestycji przy maksymalizacji efektów:

W rachunku efektywności mogą być stosowane różne kryteria oceny. Kategorie zależą od przyjętego kierunku optymalizacji. Mamy dwa kierunki optymalizacji: maksymalizacja efektów i minimalizacja nakładów.

Przy kierunku optymalizacji: maksymalizacja efektów (przy inwestycjach produkcyjnych) mogą być stosowane następujące kryteria:

- zysk czysty Z_C≥0 (max, poniżej tej granicy ponosimy straty)

- zysk brutto Z_B ≥J*s → max (s - koszty amortyzacji);

- dochód czysty D_CZ ≥I*r → max (r - stopa oprocentowania kapitału);

- dochód czysty brutto D_B ≥ I(r +s) → max (≥ od pełnego kosztu kapitału);

- wartość dodana netto W_DN ≥ I × r + K _BR → max;

- wartość dodana brutto W_DB ≥I(r +s) + K _BR → max;

9. Kryteria oceny rachunku efektywności inwest. dla kierunku minimalizacji nakładów:

Przy tym kierunku optymalizacji (inwestycje o charakterze nieprodukcyjnym lub inwestycje w infrastrukturę komunalną) minimalizacja nakładów mogą być stosowane następujące kryteria:

- E_b=I(s+r)+K_b → min - pełne koszty produkcji i usług, łącznie z oprocentowaniem nakładów inwestycyjnych,

- K_b+I*r → min - koszty bieżące wraz z kosztami oprocentowania kapitału,

- K_b+I*s → min - koszty bieżące wraz z kosztami amortyzacji,

- K_b → min - koszty bieżące.

- Z_p+I*s → min - koszty materiałowe i koszty usług zewnętrznych = zużycie pośrednie + koszty amortyzacji,

- Z_p → min - zużycie pośrednie.

10. Zamrożenie nakładów inwestycyjnych w trakcie budowy:

Jest zjawiskiem nieuchronnym i wynika z występowania fazy budowy obiektu inwestycyjnego. Dopóki nakłady inwestycyjne pozostają w fazie budowy, dopóty nie są produktywne - nie przyczyniają się do przyrostu produkcji, a więc i efektów ekonomicznych. Nie uzyskanie tych efektów ekonomicznych w trakcie budowy jest względną „stratą” efektów, którą przynosi każda zamrożona złotówka. Wielkość zamrożenia nakładów inwestycyjnych w trakcie budowy oblicza się z ogólnego wzoru:

z=I*b*r,

z - wielkość zamrożenia nakładów inwestycyjnych w trakcie budowy w zł,

I - nakłady inwestycyjne bez zamrożenia w zł,

b - okres budowy w latach,

r - współczynnik zamrożenia (stopa procentowa).

Oczywiście wzór ten musi być zmodyfikowany, ponieważ budowa trwa najczęściej wiele lat i w każdym roku budowy mogą być wydatkowane różne wielkości nakładów w trakcie budowy, np.:

A - w początkowych latach budowy wydatkuje się nakłady najmniejsze, a w końcowych -najmniejsze.

B - w początkowych latach budowy - największe, a w końcowych - najmniejsze.

C - w każdym roku budowy wydatkuje się podobne wielkości nakładów.

W wariancie A występuje łączne zamrożenie najmniejsze, natomiast w wariancie B -największe, ponieważ największe porcje nakładów z początkowych lat budowy zamrożone są najdłużej, a najmniejsze z końcowych lat budowy - najkrócej (w wariancie A odwrotnie). W czasie, kiedy robimy rachunek w fazie programowania inwestycji, nie znamy jeszcze praktycznie rozkładu nakładów w trakcie budowy, stąd przyjmuje się dla uproszczenia wariant C, tzn. zakłada się, że w każdym roku budowy wydatkuje się podobne wielkości nakładów. Wówczas wzór na zamrożenie nakładów inwestycyjnych w trakcie budowy przedstawić się będzie następująco:

z=I*(b*r/2).

W rachunku efektywności inwestycji w ujęciu rocznym wielkość zamrożenia powiększa nakłady inwestycyjne:

J=I+z=I+I*(b*r/2), stąd:

J=I*(1+(b*r/2)),

gdzie:

J - nakłady inwestycyjne z zamrożeniem.

11. Ocena względna wariantów technologicznych w rachunku rocznym:

Porównanie czegoś względem czegoś innego (jeden wariant względem innego). Spośród tych wariantów wybieramy najlepszy, ale dla wariantu trzeba znać:

- I (nakłady inwestycyjne bez zamrożenia),

- n = 1/s (okres eksploatacji),

- K_B (koszty bieżące eksploatacji),

- V ( efekt użytkowy, jaką wielkość produkcji maszyna w ciągu roku wypracuje, wydajność).

Przypadek A (najkorzystniejszy): I₁ > I₂, n₁ = n₂, K_b1 > K_b2, V₁ = V₂

Wybieramy wariant II. (podobne możliwości techniczne V, podobny okres eksploatacji, mniejsze nakłady inwestycyjne, mniejsze koszty bieżące).

Przypadek B: I₁ > I₂, n₁ = n₂, K_b1 < K_b2, V₁ = V₂;

Wariant 1 wymaga większych nakładów inwestycyjnych, ale mniejszych rocznych kosztów eksploatacji.

I₁ - I₂ =ΔI - pozwala to na uzyskanie rocznej obniżki kosztów w porównaniu z wariantem 2.

K_b2 - K_b1 = ΔK, ΔK×n > ΔI, n > ΔI /ΔK, n = 1/s, s < ΔK/ΔI;

Szukamy wariantu gdzie: D_CZB ≥0 ⇒ I(r +s) ≥0; I+J×r×n+K_b×n → min - tak też możemy szukać wariantu korzystnego.

Przypadek C: I₁ > I₂; n₁ > n₂; K_b1 < K_b2; V₁ = V₂;

Trzeba to porównać w rachunku rocznym. I/n+I×r+K_b → min, I(s+r)+K_b → min - z tego wybieramy wariant.

Przypadek D: I₁ > I₂; n₁ > n₂; K_b1 < K_b2; V₁ > V₂;

Trzeba przeliczyć jakie będą pełne koszty w przeliczeniu na 1 szt.: [I(s+r)+K_b]/V → min, wskaźnik efektywności - E_b=[I(s+r)+K_b]/V → min - uzyskujemy koszt jednostkowy.

12. Ocena względna wariantów inwestycyjno - produkcyjnych w rachunku rocznym:

E_bpj=[J_p*(r+s)+K_bp]/P → min,

E_bpj - jednostkowy wskaźnik efektywności bezpośredniej w zł,

J_p - nakłady inwestycyjne z zamrożeniem,

P - wielkość produkcji w jednostkach naturalnych,

K_bp - koszty bieżące eksploatacji,

S - średnia ważona stopy amortyzacji.

Określa się odpisy amortyzacyjne:

∑A=I₁*s₁+ I₂*s₂+…+I_n*s_n - suma odpisów (roczny koszt amortyzacji).

Średnią ważoną stopę amortyzacji określa się ze wzoru: s=∑A/∑J.

Omawiany wzór przy zmiennych parametrach J_p, K_bp, P może posłużyć do analizy wielu wariantów inwestycyjnych i produkcyjnych. Dla każdego z wariantów określamy P_e, V_e, P_m, V_m, P_gr, V_gr, z E_bpj uzyskujemy koszt produkcji jednej sztuki. P_e, V_e - potrzebna (postulowana) produkcja, czyli wydajność, P_m, V_m - max wydajność urządzenia (max możliwa produkcja), P_gr, V_gr - minimalna graniczna wielkość produkcji (min z punktu widzenia kosztów).

V_gr≤ V_e≤ V_m -w przypadku urządzenia, P_gr≤ V_gr - w przypadku produkcji. Produkcję max określi popyt na rynku. Współczynnik efektywności powinien być wyznaczany dla wielkości produkcji postulowanej E=[J*(r+s)+K_b]/P_e → min. Jest to ocena względna jednego wariantu względem drugiego.

13. Długookresowy rachunek dyskontowy i przykłady jego zastosowania:

Odsetki - dochód, który przynosi fundusz. Odsetki od 100zł za rok nazywamy stopą procentową; r- jednostkowa stopa procentowa.

Oprocentowanie proste - jeżeli dołączone odsetki do funduszu nie są oprocentowane w następnych latach.

Oprocentowanie składane - odsetki są doliczane do funduszu podlegającego oprocentowaniu. Np. po roku J₁=J+J*r=J(1+r), po 2 latach J₂=J+J*r+(J+J*r)*r=J(1+r)², po t latach J_t=J(1+r)^t - procent składowy. Wartość początkowa funduszu J przy oprocentowaniu składowym w ciągu t lat = J_t. (1+r)^t - czynnik oprocentowujący.

Dyskontowanie - ustalenie wartości początkowej funduszu na podstawie jego wartości końcowej.

Dyskonto - to różnica między wartością końcową a początkową funduszu: D=J_t-J.

Zdyskontowana wartość funduszu J_t wynosi J_t=J(1+r)^t.

Określona wartość początkowa funduszu: J=J_t/(1+r)^t=J_t*1/(1+r)^t=J_t*a_t, a_t - współczynnik dyskontujący (zawsze >1).

Długookresowy rachunek dyskontowy może być stosowany:

a) dla oceny bezwzględnej efektywności danej inwestycji,

b) dla oceny względnej wariantów technologicznych,

c) dla oceny porównawczej wariantów inwestycyjno - produkcyjnych.

Ocena względna:

E=[∑a_t(J_t+K_t)]/[∑a_t*P_t] → min,

gdzie:

E - wskaźnik efektywności względnej w ujęciu wieloletnim,

J_t - nakłady inwestycyjne poniesione w kolejnych latach okresu obliczeniowego,

K_t - koszty bieżące poniesione w kolejnych latach okresu obliczeniowego,

P_t - wielkości produkcji poniesione w kolejnych latach okresu obliczeniowego.

M=b+n,

b - okres budowy w latach inwestycji,

n - odwrotność średniej ważonej stawek amortyzacji n=1/s.

Ocena bezwzględna:

E=∑a_t(W_t-J_t-K_b)≥0 - formuła różnicowa,

W_t - wartość produkcji,

J_t - nakłady inwestycyjne,

K_t - koszty bieżące,

E=[∑a_t(W_t-K_t)]/[∑a_t*J_t]≥1 - formuła ilorazowa.

14. Ocena bezwzględna wariantu inwestycyjnego w rachunku rocznym:

Istnieją konkretne kryteria, które musi spełniać dany wariant by brać go pod uwagę.

I sposób - porównanie efektywności bezpośredniej z ceną.

II sposób - znając wielkość produkcji i cenę rynkową, porównuje się warianty z ceną rynkową:

E_r=[J*(r+s)+K_b]/P*c=[J*(r+s)+K_b]/W_g≤1,

E_r - efektywność rynkowa,

P*c - wartość globalna.

III sposób - określenie wielkości rocznego zysku:

Z=P*c-J(r+s)-K_b=W_g-J(r+s)-K_b>0 → max,

Od wartości produkcji odejmuję pełne koszty produkcji =zysk. Na podstawie tego można określić P_gr, kiedy produkcja jest nieopłacalna.

IV sposób - obliczenie granicznego wariantu wielkości produkcji:

P_gr*c-J(r+s)-K_b=0,

P_gr*c-J(r+s)-K_bj*P_gr=0,

P_gr=J(r+s)/(c-K_bj),

licznik - koszty stałe,

mianownik - zysk jednostkowy.

V sposób - określamy graniczne max koszty produkcji:

W_g-J(r+s)-K_b≥0,

K_b - koszty bieżące,

W_g=J(r+s)+K_b - dla granicznego przypadku - wielkość produkcji [J(r+s)+K_b]/P=c.

15. Kryterium rodzajowe podziału kosztów:

Podaje koszt dla całego przedsięwzięcia, przedsiębiorstwa:

a) Grupuje on jednorodne składniki kosztów, które z punktu widzenia danego przedsiębiorstwa stanowią proste elementy procesu pracy,

b) Umożliwia wyodrębnienie kosztów pracy żywej i uprzedmiotowionej.

Dzieli koszty na 15 składników:

1. Koszty amortyzacji - amortyzacja środków trwałych stanowiących własność przedsiębiorstwa.

2. Koszty zużytych materiałów i przedmiotów nietrwałych - materiały, koszty zużyte w ramach działalności , elementy prefabrykowane, opakowania, części zamienne (coś co leży na budowie np. cement to nie jest koszt, dopiero po włączeniu do procesu produkcyjnego).

3. Koszty energii - zużycie zakupionej z zewnątrz energii elektrycznej, cieplnej, gazu, wody, sprężonego powietrza.

4. Usługi transportowe - opłaty za przewozy ładunków obcym transportem, opłaty za czynności ładunkowe i składowanie, opłaty za wynajem bocznic, kontenerów.

5. Usługi remontowe - opłaty za wykonanie przez inne podmioty gospodarcze remontów bieżących, średnie i kapitalne własnych i obcych środków trwałych.

6. Usługi sprzętowe - usługi sprzętu budowlanego wykonane przez obce podmioty gospodarcze, opłaty za wynajem sprzętu (np. bez operatora).

7. Inne koszty materialne - konserwacja środków trwałych, naprawy środków nietrwałych, koszty usług pocztowych, telekomunikacyjnych, opłaty za odzież ochronną, koszty funduszu reprezentacyjnego.

8. Wynagrodzenia objęte funduszem płac - wynagrodzenia w gotowce lub naturze (deputat), wypłacone z osobowego funduszu płac.

9. Wynagrodzenia nie objęte funduszem płac - nagrody pieniężne, wynagrodzenia za praktyki, stypendia, zapomogi, za wynalazki pracownicze.

10. Narzuty na wynagrodzenia - odpisy na fundusz emerytalny, rentowy i powypadkowy, składki na FAZ - fundusz aktywizacji zawodowej.

11. Podróże służbowe - koszty diet, przejazdów, kilometrówek, noclegów, delegacji.

12. Odpisy na fundusze specjalne - odpisy na fundusze socjalne (kolonie, wczasy, bony towarowe) i mieszkaniowe (remont), postępu technicznego.

13. Podatki - od nieruchomości, drogowy, gruntowy.

14. Usługi bankowe - odsetki od kredytów, bankowe prowizje, opłaty manipulacyjne.

15. Inne usługi niematerialne - koszty patentów, licencji, prac badawczych, promocje.

16. Kryterium kalkulacyjne podziału kosztów:

Grupa I - koszty bezpośrednie - w sposób jednoznaczny można przypisać, na podstawie danych źródłowych, efektom pracy:

1) Koszty materiałów bezpośrednich - prefabrykaty, półfabrykaty zużyte w ramach działalności budowlano - montażowej, w tym także wyroby własnej produkcji pomocniczej,

2) Koszty zakupu - także koszty sprowadzenia materiałów od dostawcy bądź producenta na plac budowy,

3) Koszty robocizny bezpośredniej - płace i narzuty na płace - tylko dla pracowników zatrudnionych na placu budowy przy wykonywaniu robót. Dodatki za kierowanie brygadami, płace uzupełniające (wynagrodzenia za urlopy),

4) Koszty pracy sprzętu i transportu technologicznego - w ramach placu budowy,

5) Inne koszty bezpośrednie - koszty usług obcych wykonanych przez obcego podwykonawcę, badania, ekspertyzy, dodatkowe koszty związane z pracą w warunkach zimowych.

Grupa II - koszty pośrednie, których nie potrafimy w sposób bezpośredni, jednoznaczny przypisać efektom pracy:

1) Koszty zarządu - płace i narzuty na płace pracowników zarządu, koszty delegacji i przejazdów, koszty eksploatacji samochodów służbowych, koszty utrzymania obiektów ogólnego przeznaczenia, pozostałe koszty zarządu,

2) Koszty ogólne budowy - płace i narzuty na płace pracowników nadzoru budowy, zużycie zaplecza, sprzętu, koszty BHP, koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych,

3) Inne koszty nieprodukcyjne (nie uwzględniamy ich w cenie kosztorysowej) - koszty robót poprawkowych, przestojów ludzi i sprzętu.

17. Dlaczego wzrost wielkości produkcji powoduje obniżkę jednostkowego kosztu produkcji:

O obniżce jednostkowego kosztu produkcji przy wzroście wielkości produkcji decydują koszty zmienne. Koszty zmienne to takie, które potrafimy wyrazić jako funkcję wielkości produkcji. Koszty zmienne dzielimy na:

a) proporcjonalne - koszty rosną wprost proporcjonalnie do wielkości produkcji ⇒ koszt jednostkowy = constans,

b) progresywne - koszty rosną szybciej niż wielkość produkcji ⇒ koszt jednostkowy rośnie,

c) degresywne - rosną wolniej niż wielkość produkcji ⇒ koszt jednostkowy maleje,

d) regresywne - rosną, gdy produkcja maleje.

90% kosztów zmiennych ma charakter kosztów zmiennych degresywnie.

Większość kosztów ma charakter kosztów zmiennych, więc również koszty działalności przedsiębiorstw mają charakter kosztów zmiennych degresywnie. Zatem jeżeli chcemy obniżyć koszt jednostkowy to musimy dążyć do wzrostu produkcji.

18. Przeprowadzić analizę kosztów własnych w układzie kalkulacyjnym:

Wymagania, aby z analizy można wyciągnąć poprawne wnioski:

a) analiza z co najmniej 3 lat,

b) w okresie objętym analizą nie mogą nastąpić istotne zmiany w asortymentowej strukturze produkcji - przedsiębiorstwo nie mogło nagle zmienić swojego charakteru,

c) w okresie objętym analizą nie mogły nastąpić zmiany cen, taryf, stawek. Jeżeli one następują stosujemy współczynniki przeliczeniowe inflacji.

Analiza kosztów polega na:

1) Porównaniu kosztów rzeczywiście poniesionych w okresie z kosztami planowanymi do poniesienia oraz z kosztami poniesionymi w latach poprzednich,

2) Porównanie dynamiki całkowitych kosztów własnych z dynamiką produkcji oraz dynamiki poszczególnych rodzajów kosztów wchodzących w skład całkowitych kosztów własnych i dynamiką produkcji (dynamika - tempo zmian, przychód - wartość produkcji),

3) Ustalenie wskaźników struktury całkowitych kosztów własnych,

4) Rozpoznanie przyczyn odchyleń wskaźników dynamiki i struktury,

5) Porównanie struktury kosztów badanego przedsiębiorstwa ze strukturą kosztów przedsiębiorstw podobnych.

6

etap robót budowlanych

---