Pyt 1
Ekologia-dziedzina nauk przyrodniczych badająca wzajemne stosunki pomiędzy organizmami żywymi (lub ich grupami), a otaczającym je światem zewnętrznym (środowisko). Dzieli się na autekologię i ekologię ogólną - synekologię. Ta ostatnia na ekologię populacji i badania ekosystemów.Cechą charakterystyczną ekologii ogólnej, odróżniającą ją od innych nauk biologicznych (biologia), jest zainteresowanie strukturą i funkcjonowaniem układów ponadorganizmalnych, tzn. powyżej poziomu pojedynczego organizmu, np. populacjami, biocenozami, biosferą.Główną zasadą ekologii jest jedność organizmu ze środowiskiem.
Ochrona środowiska- działania lub zaniechanie zmierzające do ochrony elementów przyrodniczych: wód, powietrza i gleby, a także krajobrazu, znajdujących się zarówno w stanie naturalnym, jak i zmienionym przez człowieka, celem zachowania lub przywrócenia równowagi przyrodniczej niezbędnej dla egzystencji człowieka.
Ochrona przyrody- działania zmierzające do zapewnienia trwałości i odnawialności, a także właściwego użytkowania ożywionych i nieożywionych składników przyrody: populacji i biocenoz wraz z ich siedliskiem, jak również całych krajobrazów poprzez tworzenie parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
W przeciwieństwie do tradycyjnej, biernej ochrony przyrody, obecnie rozwijane są idee czynnej ochrony przyrody, polegającej na ochronie nie tylko układów ekologicznych (populacji, biocenoz, krajobrazów), lecz także procesów (często pochodzenia antropogenicznego), które doprowadziły do ich powstania.
Pyt 2
Ekologia człowieka-zajmuje się wpływem człowieka na środowisko i wplyw czynników środowiskowych na Zycie człowieka.
1. nurt badań naukowych podejmujących analizy przestrzennego wymiaru zorganizowania społeczności ludzkich oraz wzajemnego wpływu zachodzącego między przestrzenną organizacją wspólnot lokalnych a zachowaniem i działaniem jednostek;
2. badanie funkcjonowania i zmienności określonych zbiorowości społecznych i systemów społecznych (w szczególności zaś społeczności lokalnych) w kontekście ich powiązania ze środowiskiem przyrodniczym. Studia tego rodzaju zapoczątkowane zostały przez amerykańską socjologię wsi, a rozwinięte przez szkołę chicagowską.
Pyt 3
Zadania ekologii w naukach o kulturze fiz:
1.umiejetnosc oceny jakości środowiska życia człowieka (bioindykacja)
2.waloryzacja ekosystemów na podst danych florystycznych, faunistycznych, bogactwa gatunkowego i bioróżnorodności.
3.Ekologiczne warunki obiektów sportowych, otwartych i zamkniętych i ich wpływ na efekty wych fiz i wyniki sportowe.
4.Ekologia sportów przestrzennych: wodnych, górskich, letnich i zimowych.
5.Ekologia turystyki(PPPP)
6.Ekologia, ekonomia i polityka w sporcie i turystyce
7.Edukacja ekologiczna i zdrowotna
Pyt 4
Gatunek-zbiór osobników(naturalnych populacji)które mogą się miedzy sobą krzyżować ,dając zwykle płodne potomstwo. Zbiór taki tworzy zamknięty genetycznie układ o swobodnej wymianie genów. Gatunki występujące na tym samym terenie noszą nazwę gatunków sympatrycznych, natomiast gatunki o wykluczających się zasięgach nazywamy gatunkami allopatrycznymi (granice zasięgu).
Pyt 5
Populacja -gr osobników tego samego gat(w obrębie której możliwa jest wymiana genów)zasiedlająca pewien obszar, izolowana barierami(genetycznymi, geograf,etologicz)od innych podobnych gr, posiadająca specyficzne właściwości, takie jak liczebność populacji, zagęszczenie, tempo rozrodczości i śmiertelności, rozkład wiekowy demografia)oraz sposób rozmieszczenia w przestrzeni. Liczebność populacji zależy od:
Rozrodczość- wyraża się stosunkiem liczby nowych osobników do danego okresu.
Śmiertelność-na którą wpływ mają: opór środowiska, wyczerpywanie się zasobów pokarmowych, starzenie się, oddziaływanie populacji innych gat, konkurencja wewnątrzgatunkowa
Migracje- przemieszczanie się części osobników zwykle w wyniku przegęszczenia.
Pyt 6
Prawo minimum Liebiga - czynnikiem ograniczającym liczebność populacji jest ten element środowiska, którego poziom znajduje się najbliżej wartości krytycznej lub leży poniżej.
Prawo tolerancji Shelforda - działanie każdego czynnika ma swoje optimum, zakresy tolerancji poniżej i powyżej tego optimum SA mniej korzystne i to tym bardziej im są bliżej wartości granicznych, krytycznych.
Pyt 7
Filozofia ekologii to intelektualny i społeczny ruch prowadzący do zmiany stosunku człowieka do otaczającej go przyrody. Dotyczy ona wielu sfer działalności ludzkiej i ma za zadanie stworzenie nowego modelu życia, poprzez wdrażanie prośrodowiskowego wzorca kulturowego.Człowiek powinien być spolegliwym opiekunem świata, wyrażający doń szacunek. filozofia ekologiczna (Ekofilozofia) podejmuje refleksję nad wynikami badań naukowych, pochodzącymi z dyscyplin, które zajmują się „żywym” (jak np. związki pomiędzy wspólnotami zwierząt, ale też społecznościami ludzkimi) i „martwym” (np. krajobraz, dobra surowcowe Ziemi, gospodarowanie energią naturalną itp.) otoczeniem człowieka. Ekofilozofia podejmuje takie działania, abyś nie naruszał reguł, według których życie funkcjonuje na Ziemi.
Etyka ekologiczna głosi tezę, że odpowiednio ukształtowana moralność jest istotnym regulatorem związków człowieka ze światem pozaludzkim. To właśnie oddziaływanie człowieka na przyrodnicze otoczenie może dokonywać się w sposób niekontrolowany, żywiołowy, z wszystkimi negatywnymi skutkami takiego stanu rzeczy, ale także może kierować się określonymi regułami, wartościami i wskazaniami, które dostarcza refleksja etyczna. W świetle problematyki ekologicznej moralna odpowiedzialność człowieka, tradycyjnie ograniczona do obszaru stosunków interpersonalnych, obecnie nabiera nowych wymiarów. Przede wszystkim myśl etyczna, zorientowana na problematykę ochrony środowiska, odwołując się do świata wartości może dostarczyć argumentów na rzecz zmiany dotychczasowego instrumentalnego stosunku ludzi do przyrody oraz kierować pod naszym adresem moralne zobowiązanie do respektowania fundamentalnych praw życia i całego otoczenia przyrodniczego. Naczelnym celem etyki środowiskowej jest więc aktywne wspieranie tych wszystkich wysiłków, które prowadzą do obrony świata przyrody przed ludzką agresją i działaniami destrukcyjnymi oraz do obrony samego człowieka, jako jednostki i gatunku, przed powodowanymi przez niego samego negatywnymi skutkami degradacji środowiska.
Pyt 9
Biocenoza -zbiór populacji roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i drobnoustrojów glebowych żyjących w określonej przestrzeni czyli środowisku fizycznym (siedlisku, biotopie), tworzący układ samoregulujący się (homeostaza) i będący w stanie dynamicznej równowagi. biocenoza charakteryzuje się określoną biomasą, produktywnością i uporządkowaną strukturą (budową); rozróżnia się: strukturę przestrzenną biocenozy - przejawiającą się określonym rozmieszczeniem względem siebie osobników poszczególnych gat., strukturę gatunkową biocenozy - określającą skład gat. i stosunki liczebności (lub biomas) wszystkich gat. wchodzących w skład biocenozy i strukturę troficzną (pokarmową) - w postaci powiązanych łańcuchów pokarmowych
Pyt 10
Bioróżnorodność - w najprostszym ujęciu: rozmaitość form życia wraz z cała ich zmiennością na poziomie genów, gatunków i ekosystemów, w skali Ziemi lub bliższych jednostek biogeograficznych. Według definicji przyjętej oficjalnie prze - Konwencję o różnorodności biologicznej, różnorodność gatunkowa oznacza ,,zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi m.in. w ekosystemach lądowych, morskich i innych wodnych, jak też z zespołach ekologicznych, których organizmy te są częścią.
Bioróznorodność należy rozpatrywać na różnych poziomach organizacji przyrody jako:
1) bioróżnorodność gatunkową, czyli rozmaitość wszystkich roślin, zwierząt i mikroorganizmów występujących na Ziemi,
2) bioróżnorodność ekologiczną, a więc rozmaitość zgrupowań ekologicznych, biocenoz, ekosystemów i krajobrazów,
3) bioróżnorodność genetyczną, czyli rozmaitość genów obecnych w pulach genowych populacji różnych gatunków.
Pyt 11
Ekosystem, biogeocenoza, system ekologiczny, wycinek biosfery, obejmujący wszystkie organizmy żyjące na danym obszarze (biocenoza) wraz z fizycznym środowiskiem, które powiązane są ze sobą procesami przepływu energii i obiegu materii. Podstawowymi czynnikami biotycznymi, warunkującymi istnienie wymienionych procesów w ekosystemie są rośliny zielone - producenci, zwierzęta - konsumenci oraz grzyby i bakterie (a także niektóre zwierzęta) - destruenci. Grupy te tworzą strukturę troficzną, tzn. kolejność organizmów zjadających i zjadanych, w postaci łańcucha pokarmowego. Każdy ekosystem naturalny stanowi układ otwarty i funkcjonuje dzięki przepływowi energii i krążeniu materii. Wszystko to jest możliwe wtedy, gdy dociera do niego energia słoneczna. Charakteryzuje się m.in. swoistą strukturą gatunkową, troficzną i przestrzenną; powstaje i ulega zmianom dzięki przekształceniom środowiska przez jedne gat., co wpływa na możliwości egzystencji innych (sukcesja)
Pyt 12
Sukcesja ekologiczna, uporządkowany proces rozwoju ekosystemu polegający na zachodzących w czasie zmianach struktury gatunkowej i procesów biocenotycznych, które wynikają ze zmian w abiotycznym środowisku (abiotyczne czynniki) pod wpływem biocenozy.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje sukcesji:
sukcesję pierwotną (rozpoczynającą się od zasiedlenia terenu dziewiczego, np. nagich skał, lawy, nowej piaszczystej wydmy,)
sukcesję wtórną (polegającą na zmianach w zniszczonej biocenozie, Przykładami mogą być poręby, zaorane łąki, osuszone lub zarastające zbiorniki wodne, porzucone tereny uprawne)
Pyt 13
Łańcuch pokarmowy- szereg organizmów stanowiących dla siebie kolejno źródło pokarmu (zjadających i zjadanych), przez który przepływa energia zmagazynowana początkowo w roślinach, tj. w poziomie troficznym producentów. W łańcuchu pokarmowym wyróżniamy producentów (rośliny), konsumentów (zwierzęta roślinożerne i drapieżne) oraz destruentów (saprofagi). Łańcuchy pokarmowe są długie i wzajemnie poprzeplatane i w ten sposób tworzą sieć zależności pokarmowych dzięki którym odbywa się obieg materii i przepływ energii. Wyróżniamy 2 rodzaje łańcuchów:
Łańcuch spasania; rozpoczyna się od roślin zielonych, po przez zwierzęta roślinożerne, do drapieżców czyli konsumentów wyższych rzędów
Łańcuch detrutsowy; Zaczyna się od martwej materii organicznej , roślinnej, lub zwierzęcej , po przez mikroorganizmy i zwierzęta, suprofagiczne , do drapieżców
Sieć troficzna, sieć pokarmowa, wzajemnie powiązane ze sobą łańcuchy pokarmowe (troficzne), w których następuje przepływ energii w ekosystemie
Pyt 15
Do najważniejszych współczesnych zagrożeń ekologicznych, z jakimi styka się społeczeństwo XXI wieku zaliczyć należy:
klęski naturalne (susze, powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, pożary);
toksyczne środki przemysłowe;
promieniotwórcze środki przemysłowe;
stosowanie broni geofizycznej;
wzrost populacji;
wycinanie lasów;
zużycie zasobów naturalnych (odnawialnych i nieodnawialnych);
oraz głód, epidemie, migracje populacji ludzkiej i inne.
Do zasadniczych problemów wymagających pilnego rozwiązania należą:
skażenia wszechoceanu światowego;
ochrona lasów tropikalnych;
kwaśne deszcze;
topnienie lodowców;
toksyny;
wyczerpanie zapasów ozonu atmosferycznego;
smog fotochemiczny;
ochrona energii;
erozja gleby;
problemy stale zwiększającej się populacji ludzkiej.
Obciążenie środowiska naturalnego wynika między innymi ze stale rosnącej liczby ludności, ciągłego żądania wytworzenia coraz większej ilości towarów, energii oraz potrzeby ekspansji ekonomicznej w celu zapewnienia pełnego zatrudnienia ludności. Powyższe niekorzystne zjawiska społeczne stymulują potrzebę wszechstronnego przeciwdziałania dalszej degradacji przyrody i odtworzenia zniszczonych elementów ekosystemu.
człowiek doprowadził m. in. do tzw. efektu cieplarnianego (globalne ocieplenie klimatu spowodowane nadmierną emisją takich gazów, jak: dwutlenek węgla, metan i tlenek azotu), dziury ozonowej czy kwaśnych deszczy oraz znacznego zanieczyszczenia atmosfery. Ogromnie zwiększyła się emisja pyłów i szkodliwych gazów. Wśród nich znajdują się głównie związki fluoru oraz węglowodór, siarkowodór, dwutlenek węgla i dwutlenek siarki. Te ostatnie wywołują tzw. kwaśne deszcze, które niszczą roślinność (nawet całe lasy!), zakwaszają gleby i ekosystemy wodne oraz niszczą konstrukcje budynków.
Atmosfera zanieczyszczana jest także freonami. Powstają one na skutek pracy lodówek, używania aerozoli i tworzyw sztucznych.
Pyt 17
Obecnie zanieczyszczeniu uległy już praktycznie wszystkie elementy środowiska, przy czym najwięcej uwagi poświęca się zanieczyszczeniom powietrza i zanieczyszczeniom wód, gdyż mają one bezpośredni wpływ na zdrowie i życie ludzi.
Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania. Przyczyniają się zatem do powstawania schorzeń układu oddechowego (astma, rozedma płuc, zapalenie oskrzeli), a także zaburzeń reprodukcji i alergii.
Zanieczyszczenia wód mają szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka, powodują zmianę smaku, zapachu, barwy i pH wody oraz jej zmętnienie.
Zanieczyszczenia zatruwające atmosferę można podzielić na dwie grupy:
1. naturalne zanieczyszczenia powietrza pyłami i gazami (pyły i gazy wulkaniczne, sól morska, zanieczyszczenia związane wiatru, np. piasek z wydm czy pustyni);
2. zanieczyszczenia powstające w wyniku działalności człowieka. Dostają się one do atmosfery głównie w postaci pyłów i gazów. Należą do nich:
Zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania paliw (węgla, ropy naftowej, gazy ziemnego),
Opad pyłu, którego źródłem jest przemysł, głównie hutniczy, elektrownie, cementownie i gospodarstwa domowe,
Pył zawieszony w powietrzu (wynik emisji z kominów hutniczych),
Wzrost stężenia pyłków siarki i azotu, tlenku i dwutlenku węgla, powstających w procesach produkcyjnych, produkcyjnych, a także wydzielanych przez samochody, samoloty i pochodzących z palenisk domowych,
Zanieczyszczenia spowodowane chemizacją rolnictwa i leśnictwa (rozpylane z samolotów środki ochrony roślin oraz nawozy sztuczne),
Zanieczyszczenia radioaktywne pochodzące np. zakładów przerabiające rudy uranowe, z działalności reaktorów atomowych; ich źródłem są także wybuchy jądrowe.
Do najważniejszych zagrożeń gleby należą:
Monokultury, które prowadzą do zaburzenia gleby,
Wycinanie lasów o pożary roślinności wzmagające erozję gleby, co prowadzi do pustynnienia obszaru,
Osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obniżająca poziom rzek gruntowych,
Zbyt intensywne nawożenie,
Ścieki i różnego rodzaju opady niewłaściwie składowane,
Intensywny wypas bydła prowadzący do erozji,
Stosowanie chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych,
Zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo przemysłowe i mieszkalne.
Zanieczyszczenia hydrosfery spowodowane są:
Przedostawaniem się do wód substancji odpadowych, powstałych podczas produkcji przemysłowej, występujących w postaci ciekłej, stałej i gazowej,
Skażeniem wód metalami ciężkimi (ołowiem rtęcią, kadmem) stosowanymi w przemyśle,
Gromadzeniem się dużych ilości resztek organicznych, co może przyśpieszyć zarastanie zbiorników wodnych (jezior, stawów),
Chemizacją rolnictwa i leśnictwa poprzez świadome wprowadzanie do gleby substancji chemicznych w postaci nawozów sztucznych środków ochrony roślin,
Zasoleniem wód śródlądowych, do którego przyczyniają się słone wody z kopalni węgla,
Brakiem oczyszczalni ścieków, spływanie cieków bezpośrednio do rowów, potoków, rzek lub do gleby,
Nie właściwie prowadzonymi melioracjami gruntów ornych,
Nieracjonalnym korzystaniem z zasobów wodnych,
Wyciekami ropy naftowej z platform wiertniczych lub z uszkodzonych tankowców,
Zatapianiem opadów w oceanach,
Zanieczyszczeniami termicznymi (podgrzanymi wodami) pochodzącymi z elektrowni,
Przedostaniem się do wód gruntowych szkodliwych substancji a wysypisk śmieci
Zanieczyszczenie środowiska jest przyczyną lub w wielu przypadkach jedną z przyczyn zaburzeń zdrowotnych, w tym zapadalności na choroby nowotworowe, choroby układu oddechowego, układu krążenia, układu nerwowego, choroby nerek, osteoporozę. Mogą również powodować pojawianie się alergii, nieprawidłowy rozwój płodowy czy zaburzenia autoimmunologiczne Środowiskowe zagrożenie dla zdrowia wynikające z zanieczyszczenia powietrza związane są głównie z obecnością dwutlenku siarki i pyłu atmosferycznego, które są przyczyną zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia i układu oddechowego. Istotny wpływ mają również wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, polichlorodwufenyle, azbest, chrom, arsen odpowiedzialne za zwiększenie ryzyka nowotworowego.
Zmiany zdrowotne powodowane są w dużym stopniu także przez skażenie wody pitnej, w składzie której wykrywane są chloropochodne węglowodorów alifatycznych, ołów, mangan, fluor. Problemem są składowiska odpadów, których lokalizacja, sposób gromadzenia i utylizacji tychże odpadów nie zawsze zapobiegają przedostawaniu się substancji toksycznych do powietrza, wody, gleby. Nie można również pominąć zagrożeń dla zdrowia wynikających z zanieczyszczeń żywności pestycydami fosforoorganicznymi czy metalami ciężkimi
Pyt 18
Smog, zanieczyszczone powietrze zawierające duże stężenia pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł
Smog londyński (kwaśny, "siarkawy" )występuje przy inwersji temperatur głównie w miesiącach od listopada do stycznia, w obszarach obciążeń powietrza, w umiarkowanych strefach klimatycznych. Jego składnikami są w pierwszym rzędzie dwutlenek siarki i jego produkty pochodne, cząstki sadzy, a także tlenek węgla, przy czym dwutlenek siarki stanowi główny składnik substancji szkodliwych. Poraża układu oddechowy i źle działa na układ krążenia. Smog powoduje duszność, łzawienie, zaburzenie pracy układu krążenia, podrażnienie skóry. Powoduje zachorowania i nagłe zgony. Występowanie w Polsce: Kraków, górny Śląsk , Zakopane , kotlina jeleniogórska.
Natomiast smog Los Angeles (smog fotochemiczny, utleniający) powstaje w czasie inwersyjnego stanu pogody, przede wszystkim w miesiącach letnich, w strefach subtropikalnych. W tego typu smogu jako substancje szkodliwe przeważają tlenki azotu, węglowodory, tlenek węgla oraz ozon. Smog ten atakuje drogi oddechowe zmniejszając odporność na raka.
Pyt 19
Duże znaczenie w lecznictwie uzdrowiskowym mają czynniki środowiskowe, w tym warunki klimatyczne, zieleń, kwiaty, które tworzą środowisko przyrodnicze sprzyjające leczeniu ludzi chorych. Czynniki klimatyczne np. promieniowanie słoneczne, ciśnienie atmosferyczne, skład powietrza atmosferycznego, jonizacja powietrza, temperatura czy też ruch powietrza są bodźcami biologicznymi mogącymi wpływać korzystnie na organizm człowieka.
Klimatoterapia - wykorzystuje do celów leczniczych walory środowiska przyrodoleczniczego. Warunki klimatyczne determinują leczenie niektórych chorób w uzdrowiskach, stąd powinno się brać pod uwagę i ten element. Zabiegi klimatoterapeutyczne obejmują: kąpiele słoneczne, kąpiele powietrzne, zabiegi powietrzno-ruchowe, kąpiele morskie, inhalacje naturalnego aerozolu morskiego lub tężniowego. Szczególnym rodzajem klimatoterapii jest talasoterapia, wykorzystująca naturalne walory lecznicze morza. Uzupełnieniem klimatoterapii są walory krajobrazowe
Pyt 21
Przez w o d ę l e c z n i c z ą rozumiemy wodę podziemną o dobrych właściwościach bakteriologicznych i chemicznych, o niewielkich wahaniach składu chemicznego i cech fizycznych, o właściwościach leczniczych udowodnionych na podstawie badań naukowych lub długotrwałych obserwacji lekarskich, oraz uznaną przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Wodą l e c z n i c z ą m i n e r a l n ą (wodą mineralną) nazywamy taką wodę, która w 1 dm3 zawiera co najmniej 1 g rozpuszczonych składników stałych. Jeśli warunku tego nie spełnia, mówimy wtedy o wodzie l e c z n i c z e j s ł a b o z m i n e r a l i z o w a n e j .
Za w o d ę t e r m a l n ą uważamy wodę, której temperatura na wypływie z ujęcia jest wyższa od 20°C.
Pyt 22
Peloidy-torfy, borowiny, muł ze słonych jezior, gliny lecznicze - naturalne tworzywa lecznicze występujące w przyrodzie, powstające w wyniku procesów biologicznych i geologicznych. Po ich rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą powstaje jednolita, gęsta zawiesina stosowana do kąpieli, zawijań, okładów itp.
Borowina- to torf leczniczy, posiadający dużą pojemność cieplną. Stosowana jest w leczeniu wielu chorób i schorzeń: stanów bólowych i obrzęków po stłuczeniach, złamaniach, operacjach ortopedycznych lub wysiłku fizycznym, dolegliwości bólowych pochodzenia reumatycznego czy artretycznego, chorób kobiecych, schorzeń naczyń krwionośnych, chorób układu krążenia w obrębie kończyn.
Pyt 23
USTAWA
z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska
Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności:
1) zasady ustalania:
a) warunków ochrony zasobów środowiska,
b) warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska,
c) kosztów korzystania ze środowiska,
2) udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie,
3) udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska,
4) obowiązki organów administracji,
5) odpowiedzialność i sankcje.
Pyt 24
USTAWA
z dnia 16 października 1991 r.
o ochronie przyrody
Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu
Ochrona przyrody ma na celu:
1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów,
2) zachowanie różnorodności biologicznej,
3) zachowanie dziedzictwa geologicznego,
4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin lub zwierząt wraz z siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do właściwego stanu,
4a) ochronę zieleni w miastach i wsiach, w szczególności ochronę drzew oraz krzewów,
5) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także innych zasobów przyrody i jej składników,
6) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.
pyt 25
Rezerwat przyrody jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych
Pyt 27
Park narodowy, obszar objęty ochroną prawną, zachowany w stanie naturalnym lub niewiele zmieniony przez działalność gospodarczą człowieka, charakteryzujący się nieprzeciętnymi wartościami naukowymi oraz wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, społecznymi, kulturowymi i wychowawczymi, na którym ochronie podlegają wszystkie elementy przyrody. Park narodowy stanowi najwyższą formę ochrony przyrody.
Pyt 28
Park krajobrazowy, obszar objęty ochroną prawną ze względu na wyjątkowe wartości jego środowiska przyrodniczego lub wysokie walory estetyczno-widokowe, kulturowe, historyczne lub turystyczne. Celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja oraz udostępnienie tych wartości, w warunkach racjonalnej gospodarki człowieka.
W granicach parku krajobrazowego dozwolona jest gospodarcza eksploatacja gruntów rolnych, lasów lub innych nieruchomości, a także wykorzystanie turystyczne - z wyłączeniem turystyki motorowej - na planie wyznaczonej sieci szlaków. Wokół każdego parku może być również utworzona otulina. Park krajobrazowy tworzony jest na mocy rozporządzenia wojewody.
W Polsce istnieje obecnie 96 parków krajobrazowych (wg stanu na 31 XII 1994), o łącznej powierzchni 1860,5 tys. ha. Do największych należą parki krajobrazowe: Puszczy Knyszyńskiej, Pogórza Przemyskiego, Popradzki i Mazurski.
pyt 29
Rozwój zrównoważony (ekorozwój) - rozwój społeczno-gospodarczy uwzględniajšcy uwarunkowania przyrodnicze i zakładajšcy ochronę podstawowych procesów ekologicznych.
Stwierdza on, że ludzkość ma szansę trwałego rozwoju, w tym sensie, że potrzeby obecnego pokolenia mogą być spełnione bez ograniczenia szans przyszłych pokoleń na spełnienie swoich potrzeb.
"Ludzkość jest w stanie rozwijać się w sposób zrównoważony - tak aby zaspokajając potrzeby dzisiejsze, nie zagrażać równocześnie prawu przyszłych pokoleń do spełnienia swoich potrzeb” (za definicją Zrównoważonego Rozwoju Światowej Komisji ds. Środowiska Naturalnego i Rozwoju ONZ, 1987)
Trwały i zrównoważony rozwój zakłada, że ochrona środowiska, wzrost ekonomiczny i rozwój człowieka są od siebie zależne i kształtują się wzajemnie. Jest to taki rozwój, który umożliwia zaspokojenie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń, bez naruszenia harmonii przyrody.
pyt 30
Edukacja ekologiczna jest tu rozumiana nie jako przekazywanie encyklopedycznej wiedzy o środowisku, lecz ma wpływać na indywidualne postawy ludzi względem otaczającego świata. Jest to kształtowanie umiejętności aktywnego udziału w tworzeniu podstaw bezpiecznego rozwoju społeczeństwa.
Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Wskazuje zależność człowieka od środowiska oraz uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w naturalnym środowisku. Tak więc jednym z najważniejszych zadań, jakie obecnie stoją zarówno przed organami władzy wszystkich szczebli, jak i przed ruchami społecznymi, jest utworzenie systemu powszechnej edukacji ekologicznej, poczynając od przedszkola aż po studia wyższe (edukacja formalna) oraz uwzględnienie wszystkich możliwych form edukacji nieformalnej.
Zagadnienia edukacji ekologicznej społeczeństwa regulowane są przez akty prawne i dokumenty. Wiele elementów dotyczących edukacji ekologicznej zawiera Konstytucja RP, uchwalona 2 kwietnia 1997 roku. 10 maja 1991 roku Sejm RP podjął uchwałę w sprawie polityki ekologicznej w Polsce. Senat RP w 1995 roku podjął uchwałę obligującą rząd do wypracowania narodowego programu edukacji ekologicznej. W kwietniu 1995 roku zostało zawarte porozumienie o współpracy w zakresie edukacji ekologicznej pomiędzy Ministrem Edukacji Narodowej i Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Struktura i zakres działania
Wyróżnia się tzw. edukację formalną, realizowaną w szkołach wszystkich stopni, oraz nieformalną, obejmującą wszystkie pozaszkolne rodzaje i formy kształtowania postaw proekologicznych.
Edukacja formalna
Edukacja ekologiczna w formalnym systemie nauczania prowadzona jest w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach, liceach ogólnokształcących, technikach, liceach technicznych, zasadniczych szkołach zawodowych, szkołach pomaturalnych i policealnych oraz na uczelniach wyższych.
Edukacja nieformalna
Edukację nieformalną prowadzą: dom rodzinny, pozarządowe organizacje ekologiczne, centra edukacji ekologicznej, parki krajobrazowe, samorządy terytorialne, wojewódzkie służby ochrony środowiska, kościoły i ruchy religijne, środki masowego przekazu i zakłady pracy.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl