1. WSTĘP

Ostatnie wytyczne dotyczące zabiegów resuscytacyjnych u dzieci (PLS, Pediatric Life Support) wydane przez Europejską Radę Resuscytacji (ERC) pochodzą z 1998 roku [1].

Były one oparte na opublikowanych w 1997 roku Stwierdzeniach Doradczych Międzynarodowego Komitetu Łącznikowego w sprawach Resuscytacji (ILCOR) [2]. Następnie Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) podjęło, wspólnie z przedstawicielami ILCOR, serię prac oceniających naukowe podstawy resuscytacji. Oparto je na wiarygodnych i aktualnych publikacjach. Ostatecznie doprowadziło to do opublikowania w sierpniu 2000 roku Wytycznych 2000 Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej oraz Doraźnego Postępowania w Zaburzeniach Krążenia [3, 4]. Grupa Robocza do spraw Zabiegów Resuscytacyjnych u Dzieci zapoznała się z tym dokumentem oraz towarzyszącą mu dokumentacją naukową i zaproponowała wprowadzenie modyfikacji do rekomendowanych przez ERC Wytycznych PLS. Zmiany te przedstawia niniejsze opracowanie. W zalecanych przez ERC wytycznych dokonano niewielu istotnych zmian, gdyż niektóre z nich, uzgodnione w postaci Wytycznych 2000, zostały już wprowadzone w Europie w następstwie przyjęcia w roku 1998 Stwierdzeń Doradczych ILCOR (ryc. 1).

 

Ryc. 1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci

 

2. ZMIANY W WYTYCZNYCH

Zmiany w wytycznych wprowadzono pod wpływem nowych, przekonujących dowodów naukowych oraz w celu ich uproszczenia (tam, gdzie było to możliwe), by ułatwić nauczanie i zachowanie nabytych umiejętności.

Aktualnie istnieje niewiele wiarygodnych doniesień, wspierających rozwój wytycznych resuscytacji dzieci. Szeregu zmian dokonano jednak na podstawie wyników badań nad zwierzętami oraz badań osób dorosłych. Ponadto część modyfikacji wprowadzono w celu ujednolicenia wytycznych resuscytacji osób dorosłych i dzieci, pod warunkiem, że odpowiadało to potrzebom tej ostatniej grupy wiekowej. Zmiany w zakresie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych u niemowląt i dzieci są następujące:

1. Stwierdzanie zatrzymania krążenia na podstawie badania tętna: ratowników niemedycznych nie będzie się uczyć ani wymagać od nich sprawdzania tętna dla stwierdzenia zatrzymania krążenia, natomiast pozostaje to nadal elementem oceny przez personel medyczny. Zarówno ratownikom niemedycznym, jak i personelowi medycznemu zaleca się poszukiwać „oznak zachowanego krążenia krwi”. Szereg badań wyraźnie bowiem dowodzi, iż tak ratownicy niemedyczni, jak i personel medyczny nieskutecznie oceniają obecność lub brak tętna. Mała czułość i niska swoistość sprawdzania tętna sprawiają więc, że nie można badania tego wykorzystywać jako jedynej wskazówki do podejmowania pośredniego masażu serca. Ponadto z większości badań wynika, że na stwierdzenie obecności lub braku tętna nawet doświadczony personel medyczny potrzebuje ponad 10 sekund [5-10].

2. Wskazania do podjęcia pośredniego masażu serca: należy go rozpocząć, gdy nie ma tętna, gdy nie występują „oznaki zachowanego krążenia krwi” lub gdy częstość tętna wynosi — niezależnie od wieku dziecka — mniej niż 60/min, w połączeniu ze złą perfuzją. Obecnie nie dysponuje się dowodami doświadczalnymi wskazującymi na częstość bradykardii, przy której trzeba rozpoczynać pośredni masaż serca i dlatego przyjęto, że częstość ta musi być — niezależnie od wieku dziecka — mniejsza niż 60/min. Takie zalecenie ma ułatwić nauczanie i zapamiętywanie. Istnieją dowody, iż bardzo mało prawdopodobne jest wyrządzenie niemowlęciu lub dziecku krzywdy przez „nieuzasadniony”, ale należycie wykonywany pośredni masaż serca [11, 12].

3. Technika pośredniego masażu serca u dziecka poniżej 1. roku życia: gdy do dyspozycji jest dwóch lub więcej odpowiednio wyszkolonych ratowników medycznych, preferowaną metodą pośredniego masażu serca u niemowlęcia jest metoda obejmowania klatki piersiowej i użycia dwóch kciuków. Zarówno doświadczenia na zwierzętach, jak i doniesienia kazuistyczne dowodzą, że metoda obejmowania klatki piersiowej i użycia dwóch kciuków zapewnia w trakcie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (BLS) lepszą perfuzję wieńcową i wyższe ciśnienie skurczowe niż metoda dwupalcowa [13, 14].

4. Stosunek uciśnięć do wdechów u dzieci powyżej 8. roku życia: stosunek ten podczas BLS dziecka powyżej 8. roku życia winien wynosić 15 : 2, bez względu na liczbę ratowników (dokładnie tak, jak podczas BLS osoby dorosłej). U dzieci poniżej 8. roku życia stosunek ten pozostaje 5 : 1, bez względu na liczbę ratowników. Mimo, że większa liczba uciśnięć w każdej sekwencji poprawia perfuzję wieńcową [15], w porównaniu z zachowaniem stosunku 5 : 1, stosunek 15 : 2 zmniejsza objętość wentylacji minutowej. U dzieci szczególnie ważne są oddechowe przyczyny zatrzymania krążenia. Poza tym mała wielkość ciała i wykorzystywanie tylko jednej ręki do pośredniego masażu serca u dzieci poniżej 8. roku życia sprawiają, że u niemowląt i małych dzieci można wykonać więcej uciśnięć i oddechów, zachowując stosunek 5 : 1. Dlatego w tej grupie dzieci zaleca się właśnie taki stosunek obu czynności. U dzieci starszych jednak używa się stosunku 15 : 2, tak z uwagi na wygodę dla pojedynczego ratownika, jak i dla zachowania zgodności z wytycznymi dla osób dorosłych.

5. Stosowanie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED): z urządzeń tych można korzystać u dzieci powyżej 8. roku życia (od 25 kg masy ciała). U dzieci poniżej tego wieku można je stosować do analizy rytmu (choć u niemowląt ich dokładność w rozpoznawaniu tachyarytmii bywa niedostateczna), natomiast nie ma aktualnych zaleceń co do energii defibrylacji [16, 17].

6. Zasada „Zacznij od wezwania pomocy” u dzieci z wadami serca: mimo że u niemowląt i dzieci większość przypadków zatrzymania krążenia jest pochodzenia pozasercowego, prawdopodobną przyczyną nagłej zapaści u niemowlęcia lub dziecka z rozpoznaną wcześniej wadą serca są zaburzenia rytmu. W związku z tym w tej grupie dzieci zwykle ważniejsze okaże się zapewnienie szybkiego dostępu do defibrylatora niż natychmiastowe przywrócenie drożności dróg oddechowych i podjęcie sztucznej wentylacji, jak to ma miejsce u wszystkich pozostałych niemowląt i dzieci.

7. Sekwencja postępowania ratowników niemedycznych w zatkaniu dróg oddechowych przez ciało obce u nieprzytomnych niemowląt i dzieci: na podstawie dalszej systematycznej analizy można ją uprościć. Zarówno sekwencja postępowania u przytomnych niemowląt i dzieci, jak i sekwencja przeznaczona dla wyszkolonego personelu medycznego nie ulega zmianom.

3. DEFINICJE

Niemowlę to dziecko poniżej 1. roku życia.

Dziecko to dziecko w wieku od 1 do 8 lat.

W poniższym tekście określenie dziecko odnosi się zarówno do niemowląt, jak i dzieci starszych, chyba że zaznaczono inaczej. Nie poczyniono różnicy w zależności od płci.

Sekwencja resuscytacji dzieci powyżej 8. roku życia jest taka sama, jak u dzieci poniżej tego wieku, ale uzyskanie skutecznego pośredniego masażu serca może wymagać stosowania metod i stosunku uciśnięć do oddechów, tak, jak w przypadku resuscytacji osób dorosłych.

 

4. SEKWENCJA POSTĘPOWANIA

1. Zapewnić bezpieczeństwo ratownika i dziecka.

2. Sprawdzić reakcję dziecka:

• Delikatnie poruszyć dziecko i głośno zapytać: „Jak się czujesz?”

• Niemowląt i dzieci, u których istnieje podejrzenie uszkodzenia szyjnego odcinka kręgosłupa, nie należy potrząsać.

3A. Jeśli dziecko odpowiada lub się poruszy:

• Pozostawić dziecko w pozycji, w której je zastano (pod warunkiem, że nie zagraża to jego bezpieczeństwu).

• Ocenić jego stan i w razie potrzeby wezwać pomoc.

• Regularnie oceniać stan dziecka.

3B. Jeśli dziecko n i e r e a g u j e:

• Wołać głośno o pomoc.

• Udrożnić drogi oddechowe dziecka przez odgięcie jego głowy i uniesienie żuchwy.

— Jeśli jest to możliwe w pozycji dziecka, w której je zastano, ułożyć rękę dziecka na jego czole i odgiąć mu głowę ku tyłowi;

— Równocześnie jeden lub dwa palce umieścić pod żuchwą dziecka i, unosząc ją, udrożnić drogi oddechowe. Nie wywierać ucisku na tkanki miękkie podbródka, gdyż może to zatkać drogi oddechowe;

— Jeśli natrafia się na trudności w udrożnieniu dróg oddechowych, ostrożnie odwrócić dziecko na plecy i ponowić próbę udrożnienia w sposób opisany wyżej.

Zrezygnować z odgięcia głowy, jeśli podejrzewa się obrażenia kręgosłupa szyjnego.

Gdy istnieje podejrzenie obrażeń w obrębie szyi, do udrożnienia dróg oddechowych posłużyć się metodą wysunięcia żuchwy.

Umieścić po dwa palce obu rąk na gałęziach żuchwy dziecka i wysunąć ją ku przodowi.

4. Utrzymując drożność dróg oddechowych — wzrokowo, słuchowo i dotykiem sprawdzać oddychanie, przybliżając swój policzek do twarzy dziecka, równocześnie obserwując klatkę piersiową:

• Wzrokowo oceniać ruchy oddechowe.

• Wysłuchiwać szmerów oddechowych przy nosie i ustach dziecka.

• Wyczuwać policzkiem ruch powietrza.

• Poświęcić 10 sekund na wzrokowe, słuchowe i dotykowe poszukiwanie oznak spontanicznego oddechu.

5A. Jeśli dziecko oddycha:

• Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej (patrz).

• Regularnie sprawdzać oddech.

5B. Jeśli dziecko n i e o d d y c h a:

• Dokładnie usunąć wszelkie widoczne przyczyny zatkania dróg oddechowych.

• Wykonać 2 oddechy ratownicze tak, aby przy każdym klatka piersiowa unosiła się i opadała. Można podjąć maksymalnie 5 prób wykonania oddechu ratowniczego, aż przynajmniej 2 z nich okażą się skuteczne. W trakcie wykonywania sztucznej wentylacji zwracać uwagę na krztuszenie się dziecka lub odruchy kaszlowe w reakcji na wdmuchiwanie powietrza. Występowanie tych odruchów lub ich brak składają się na ocenę „oznak zachowanego krążenia” krwi, o których będzie mowa niżej.

U dziecka pomiędzy 1. a 8. rokiem życia:

• Zapewnić odgięcie głowy i uniesienie żuchwy.

• Zacisnąć miękkie części nosa dziecka palcem wskazującym i kciukiem ręki ułożonej na jego czole.

• Lekko uchylić usta dziecka, nadal utrzymując uniesienie żuchwy.

• Nabrać powietrza i ułożyć swe wargi wokół ust dziecka, zapewniając jak najlepszą szczelność.

• W sposób ciągły wdmuchiwać powietrze do ust dziecka przez 1-1,5 sekund, równocześnie obserwując unoszenie się jego klatki piersiowej.

• Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć usta od twarzy dziecka i sprawdzić, czy wraz z wydobywaniem się powietrza oddechowego opada klatka piersiowa.

Ponownie nabrać powietrza i powtarzać opisaną sekwencję maksymalnie 5-krotnie, aż do uzyskania 2 skutecznych oddechów ratowniczych. O skuteczności świadczy widoczne unoszenie się i opadanie klatki piersiowej w podobny sposób, jak to się dzieje przy prawidłowym oddychaniu.

U niemowlęcia:

• Upewnić się, że główka niemowlęcia znajduje się w pozycji neutralnej, a żuchwa jest uniesiona.

• Nabrać powietrza i objąć swymi wargami usta i nos dziecka, zapewniając jak najlepszą szczelność. Jeśli u większego dziecka niemożliwe jest jednoczesne objęcie wargami ust i nosa, ratownik może próbować zapewnić szczelność tylko wokół nosa lub tylko wokół ust (zaciskając wargi dziecka dla zapewnienia szczelności, gdy wykonuje się wdech przez nos).

• W sposób ciągły wdmuchiwać powietrze do ust i nosa niemowlęcia przez 1-1,5 sekund, dopóki nie nastąpi widoczne uniesienie się klatki piersiowej.

• Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć usta od twarzy dziecka i sprawdzić, czy wraz z wydobywaniem się powietrza wydechowego opada klatka piersiowa.

• Ponownie nabrać powietrza i powtarzać opisaną sekwencję maksymalnie 5-krotnie, aż do uzyskania 2 skutecznych oddechów.

Jeśli natrafia się na trudności wykonania skutecznego wdechu, przyczyną może być zatkanie dróg oddechowych — wówczas:

• Otworzyć usta dziecka i usunąć wszelkie widoczne przyczyny zatkania dróg oddechowych. Nie wykonywać oczyszczania jamy ustnej palcem na ślepo.

• Upewnić się o odgięciu głowy i uniesieniu żuchwy, ale też skorygować nadmierne odgięcie głowy.

• Jeśli odgięcie głowy i uniesienie żuchwy nie doprowadziło do udrożnienia dróg oddechowych, podjąć próbę wysunięcia żuchwy.

• Wykonać maksymalnie 5 prób uzyskania 2 skutecznych oddechów.

• Jeśli się to nie udaje, postępować zgodnie z protokołem zatkania dróg oddechowych.

6. Ocena stanu krążenia krwi u dziecka:

• Przeznaczyć nie więcej niż 10 sekund na poszukiwanie oznak zachowanego krążenia krwi. Należą do nich wszelkie ruchy dziecka, kaszel lub prawidłowe oddychanie (ale nie agonalne westchnięcia: te można rozpoznać jako oddechy rzadkie i nieregularne).

• Sprawdzanie tętna (dotyczy to tylko ratowników medycznych).

U dziecka — poszukuje się tętna na tętnicach szyjnych

U niemowlęcia — poszukuje się tętna na tętnicy ramiennej na wewnętrznej powierzchni ramienia.

7A. Jeśli i s t n i e j e p e w n o ś ć, że w ciągu 10 sekund udało się stwierdzić oznaki zachowanego krążenia:

• W miarę potrzeby kontynuować oddechy ratownicze, dopóki dziecko nie podejmie własnego skutecznego oddychania.

• Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej, jeśli jest nadal nieprzytomne.

• Regularnie oceniać stan dziecka.

7B. Jeśli n i e m a o z n a k z a c h o w a n e g o k r ą ż e n i a, nie wyczuwa się tętna lub jest ono wolne (poniżej 60/min przy jednoczesnym pogorszeniu perfuzji) albo gdy nie ma się pewności:

• Rozpocząć pośredni masaż serca.

• Równocześnie wykonywać sztuczną wentylację i pośredni masaż serca.

U dziecka pomiędzy 1. a 8. rokiem życia:

• Zlokalizować dolną połowę mostka i umieścić tam nadgarstek jednej ręki; nie uciskać na wyrostek mieczykowaty ani poniżej.

• Unieść palce, by nie wywierać ucisku na żebra.

• Ustawić się pionowo ponad klatką piersiową ratowanego, wyprostować kończyny górne w łokciach i ucisnąć mostek na głębokość 1/3 do 1/2 głębokości klatki piersiowej dziecka.

• Zwolnić ucisk i powtarzać to z częstością około 100 razy na minutę.

• Po 5 uciśnięciach odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i wykonać jeden skuteczny oddech.

• Natychmiast ponownie ułożyć dłoń w odpowiedniej pozycji na mostku i podjąć pośredni masaż serca.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 5 : 1.

UWAGA: Mimo że uciskanie wykonuje się 100 razy na minutę, rzeczywista liczba uciśnięć w ciągu minuty będzie mniejsza z uwagi na przerwy poświęcone na oddychanie.

U dzieci powyżej 8. roku życia może się okazać konieczne stosowanie „dorosłej” metody pośredniego masażu serca dwoma rękami, by uzyskać dostateczną głębokość ucisku.

Należy wtedy:

• Zlokalizować dolną połowę mostka i umieścić tam nadgarstek jednej ręki, a na nim ułożyć drugi.

• Spleść palce obu rąk i unieść je, by nie wywierać nacisku na żebra dziecka.

• Ustawić się pionowo ponad klatką piersiową ratowanego, wyprostować kończyny górne w łokciach i uciskać mostek z taką siłą, by zagłębiał się on w przybliżeniu o 1/3 do 1/2 głębokości klatki piersiowej dziecka.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na minutę.

• Po 15 uciśnięciach odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i wykonać 2 skuteczne oddechy.

• Natychmiast ponownie ułożyć ręce w odpowiedniej pozycji na mostku i wykonać kolejne 15 uciśnięć.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 15 : 2.

U niemowlęcia:

Gdy resuscytację prowadzą ratownicy niemedyczni lub jeden ratownik medyczny — stosować metodę dwupalcową:

• Zlokalizować mostek i umieścić opuszki dwóch palców w odległości jeden palec poniżej linii międzysutkowej niemowlęcia.

• Opuszkami obu palców ucisnąć mostek na głębokość 1/3 do 1/2 głębokości klatki piersiowej niemowlęcia.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na minutę.

• Po 5 uciśnięciach odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i wykonać jeden skuteczny oddech.

• Natychmiast ponownie ułożyć palce w odpowiedniej pozycji na mostku i wykonać kolejne 5 uciśnięć. Przy pewnej wprawie ratownik może utrzymać drożność dróg oddechowych niemowlęcia, używając wolnej ręki, którą trzeba delikatnie uchwycić głowę niemowlęcia po obu stronach czoła.

Dzięki temu skraca się czas na ponowne udrażnianie dróg oddechowych i układanie palców podczas naprzemiennej sztucznej wentylacji i uciskania mostka.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 5 : 1.

Gdy resuscytację prowadzi więcej niż jeden ratownik medyczny — stosować metodę dwóch kciuków:

• Zlokalizować mostek i płasko ułożyć obok siebie obydwa kciuki na dolnej części mostka tak, by ich końce były skierowane ku głowie niemowlęcia. Kciuki powinny się znajdować o szerokość jednego palca poniżej linii międzysutkowej niemowlęcia. Pozostałymi złączonymi palcami należy objąć dolną część klatki piersiowej niemowlęcia tak, by końce palców podpierały jego plecy.

• Obydwoma kciukami ucisnąć mostek na głębokość w przybliżeniu 1/3 do 1/2 głębokości klatki piersiowej niemowlęcia.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na minutę.

• Po 5 uciśnięciach drugi ratownik winien odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i wykonać 1 skuteczny oddech.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 5 : 1.

8. Prowadzić resuscytację do czasu:

— Powrotu spontanicznego oddechu/krążenia;

— Nadejścia kwalifikowanej pomocy i przejęcia przez nią resuscytacji;

— Fizycznego wyczerpania ratownika.

Kiedy wzywać pomocy:

Zasadnicze znaczenie ma wezwanie pomocy przez ratowników natychmiast, gdy tylko dziecko straci przytomność.

• W sytuacji gdy jest dwóch lub więcej ratowników, jeden z nich powinien rozpocząć resuscytację, a drugi udać się po pomoc.

• Gdy ratownik jest sam, powinien prowadzić resuscytację przez około 1 minutę, zanim uda się po pomoc. Można zabrać niemowlę lub małe dziecko ze sobą i kontynuować uciskanie mostka i sztuczną wentylację w trakcie poszukiwania pomocy.

• Jedynym wyjątkiem od zasady jednominutowych BLS przed udaniem się po pomoc jest sytuacja, kiedy do nagłej utraty przytomności dochodzi u dziecka, które cierpi na rozpoznaną już wcześniej wadę serca. W takiej sytuacji zatrzymanie krążenia jest prawdopodobnie spowodowane zaburzeniami rytmu serca i dziecko będzie wymagało zastosowania defibrylacji. Wtedy specjalistyczna pomoc powinna być wezwana od razu.

 

5. POZYCJA BEZPIECZNA

Nieprzytomne dziecko, u którego nie stwierdza się zatkania dróg oddechowych i które samodzielnie oddycha, należy ułożyć w pozycji bezpiecznej. Zapobiega to zapadaniu się języka, który mógłby zatkać drogi oddechowe, zmniejsza też groźbę zachłyśnięcia się treścią żołądkową. Istnieje wiele odmian pozycji bezpiecznej, z których każda ma swych zwolenników. Trzeba się jednak stosować do następujących podstawowych zasad:

• Należy starać się o ułożenie dziecka na boku tak, by usta znalazły się jak najniżej, umożliwiając w ten sposób swobodny wypływ wydzieliny.

• Pozycja powinna być stabilna. U niemowlęcia, dla utrzymania właściwej pozycji, czasem konieczne jest podparcie małą poduszką lub zrolowanym kocem podłożonym za plecami.

• Trzeba unikać jakiegokolwiek ucisku na klatkę piersiową, który mógłby utrudniać oddychanie.

• Powinno się zachować możliwość łatwego i bezpiecznego odwracania dziecka na wznak i z powrotem, zwracając szczególną uwagę na ochronę kręgosłupa szyjnego przy podejrzeniu istnienia jego obrażeń.

• Powinna być możliwość dobrej obserwacji i dostępu do dróg oddechowych.

Zatkanie dróg oddechowych:

Jeśli natrafia się na trudności w wykonaniu skutecznego oddechu:

• Ponownie skontrolować jamę ustną dziecka i usunąć wszelkie dostrzeżone przeszkody.

• Ponownie sprawdzić właściwe odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, ale stwierdzić też, czy głowa nie jest nadmiernie odgięta. Spróbować wysunąć żuchwę.

• Wykonać maksymalnie pięć prób uzyskania co najmniej dwóch skutecznych oddechów.

• W przypadku niepowodzenia zastosować procedurę usuwania ciała obcego z dróg oddechowych.

stnieje wiele odmian sekwencji postępowania ratowników medycznych w zatkaniu dróg oddechowych przez ciało obce, z których każda ma swych zwolenników. Trzeba się stosować do następujących zasad podstawowych:

• Jeśli dziecko oddycha spontanicznie, należy je zachęcać do efektywnego kaszlu. Interwencja jest konieczna tylko wówczas, gdy próby kaszlu są zdecydowanie nieskuteczne, a oddech niewydolny.

• Nie wykonywać na ślepo oczyszczania jamy ustnej lub górnych dróg oddechowych palcem, gdyż może to doprowadzić do przesunięcia ciała obcego głębiej lub uszkodzenia tkanek miękkich.

• Zastosować sposoby wytworzenia nagłego wzrostu ciśnienia w klatce piersiowej:

— U dzieci stosuje się uderzenia w plecy, ucisk klatki piersiowej i ucisk nadbrzusza. U niemowląt można wykonywać tylko uderzenia w plecy i ucisk klatki piersiowej.

1. Wykonać maksymalnie 5 uderzeń w plecy:

• Trzymać dziecko na swojej ręce brzuchem do dołu i próbować pochylić je tak, aby głowa znajdowała się poniżej poziomu klatki piersiowej.

• Wykonać 5 uderzeń między łopatkami.

• Jeśli nie powoduje to usunięcia ciała obcego, przejść do uciśnięć klatki piersiowej.

2. Wykonać maksymalnie 5 uciśnięć klatki piersiowej:

• Odwrócić dziecko na plecy, utrzymując jego głowę poniżej poziomu klatki piersiowej.

• Wykonać 5 uciśnięć mostka.

Miejsce wykonania tych uciśnięć jest takie samo jak przy pośrednim masażu serca.

Uciśnięcia klatki piersiowej winny być silniejsze i bardziej energiczne niż w trakcie pośredniego masażu serca i wykonywane w tempie około 20 na minutę.

3. Skontrolować jamę ustną:

Po 5 uderzeniach w plecy i 5 uciśnięciach klatki piersiowej skontrolować jamę ustną.

Dokładnie usunąć wszelkie widoczne ciała obce.

4. Udrożnić drogi oddechowe:

Udrożnić drogi oddechowe odginając głowę i unosząc żuchwę (lub wysuwając żuchwę).

Ponownie ocenić oddychanie.

5A. Jeśli dziecko oddycha:

Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej.

Regularnie sprawdzać oddychanie.

5B. Jeśli dziecko nie oddycha:

Podjąć próbę maksymalnie 5 oddechów ratowniczych aż do uzyskania 2 oddechów skutecznych, powodujących unoszenie się i opadanie klatki piersiowej.

Dziecko może mieć drożne drogi oddechowe, ale być w bezdechu lub też jego drogi oddechowe mogą być udrożnione tylko częściowo. W obu tych sytuacjach ratownik powinien podjąć próby zapewnienia skutecznej wentylacji.

Jeśli drogi oddechowe są nadal niedrożne, powtarza się całą sekwencję działań.

U dziecka pomiędzy 1. a 8. rokiem życia:

• Powtórzyć cykl (punkty 1-5 powyżej), zastępując jednak 5 uciśnięć klatki piersiowej 5 uciśnięciami nadbrzusza.

• Uciśnięcia nadbrzusza wykonuje się w postaci 5 silnych uciśnięć skierowanych ku górze w stronę przepony.

• Jeśli dziecko jest przytomne, zabieg wykonuje się w pozycji siedzącej. Trzeba uklęknąć za dzieckiem lub umieścić je na krześle, jeśli krzesło jest w pobliżu.

• Dziecko nieprzytomne układa się na wznak i umieszcza nadgarstek jednej ręki w środku nadbrzusza. Wspomagając się drugą ręką, wykonuje się silne uciśnięcie skierowane ku górze i do tyłu, jak gdyby do środka klatki piersiowej.

• Naprzemiennie wykonuje się cykle uciśnięć klatki piersiowej i uciśnięć nadbrzusza.

• Powtarza się te cykle aż do oczyszczenia dróg oddechowych i możliwości skutecznego oddechu ratowniczego lub do podjęcia przez dziecko samoistnego oddychania.

U niemowlęcia:

• U niemowląt nie zaleca się uciśnięć nadbrzusza, gdyż grozi to uszkodzeniem narządów jamy brzusznej.

• Wykonuje się tylko cykl 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć klatki piersiowej. Trzeba ułożyć głowę niemowlęcia poniżej klatki piersiowej tak, by ciało obce mogło w czasie tej próby wypaść na zewnątrz.

• Powtarza się te cykle aż do oczyszczenia dróg oddechowych i możliwości wykonania skutecznej sztucznej wentylacji lub do podjęcia przez niemowlę samoistnego oddychania.

 

---