ELEMENTY ETYKI ZACHOWAŃ
W ORGANIZACJI

Etyka organizacji

• Etyka organizacji jest częścią etyki biznesu. Koncentruje się ona na zagadnieniach etyki dowolnej organizacji. Jest to praktyczne podejście: w społeczeństwie nie mamy wpływu na zachowania innych. Jednakże w konkretnej organizacji możemy co najmniej współkształtować klimat etyczny poprzez tworzenie i wdrażanie kodeksów etycznych, komunikację w sprawach etycznych czy też szkolenia na temat etyki.

Domeną etyki jest czyn ludzki, świadome i wolne działanie osoby ludzkiej, które potwierdza lub zaprzecza osobowej godności. Co oznacza, że w organizacji przedmiotem oceny nie są jej działania (przedsięwzięcia przez nią podejmowane), lecz osób nią zarządzających.

Z tego stwierdzenia wynikają dwa wnioski:

• styl prowadzenia biznesu zależy całkowicie od ludzi, którzy ten biznes prowadzą,

• osoby zarządzające firmą odpowiadają moralnie za działania zarządzanych przez nie firm.

W skład elementów etyki wchodzą:

• 1. Wizja

• 2. Wartości

• 3. Zasady

• 4. Deklaracja misji

• 5. Kodeksy postępowania

• 6. Strategia firmy

• 7. Normy etyczne

• 8. Audyt etyczny organizacji

1. Wizja

• Wizja to najogólniej sformułowany, najbardziej podstawowy cel działalności przedsiębiorstwa, określony w kategoriach jakościowych i związany z rolą firmy w otoczeniu. Cel ten odzwierciedla kierunek rozwoju danej organizacji. Wizja mówi jasno i wyraźnie o tym, jakie są aspiracje firmy, jakie są wymagania, którym powinna sprostać.

2. Wartości

Źródłem wartości etycznych w biznesie jest
jego twórca.

Od jego moralności, dojrzałości, odpowiedzialności, od jego interdyscyplinarności, horyzontów i perspektywicznego myślenia, zależy istnienie i rozwój firmy, jak również kultura organizacyjna, w której jest osadzona etyka.

Jeśli twórcą danego biznesu jest człowiek o niskich pobudkach i słabej moralności, to ma szansę stworzyć krótkotrwałą łupieżczą działalność. Ale taka działalność w dłuższej perspektywie jest samobójcza. Wyczerpie swoje możliwości, a klienci i partnerzy odsuną się od niego.

Aby biznes trwał i rozwijał się latami, potrzebne jest zaufanie klientów i partnerów, ich szacunek oraz przejrzystość i przewidywalność zachowań.
To wszystko określa kultura organizacyjna firmy.
Od niej zależą wyniki ekonomiczne firmy oraz powodzenie otoczenia.

Im większa jest uczciwość, przyzwoitość, odpowiedzialność społeczna, sprawiedliwość, chęć pomocy, ale w połączeniu z przedsiębiorczością, aktywnością, interdyscyplinarnością, efektywnością, tym większe jest zaufanie partnerów biznesowych i chęć współpracy. Czasami nawet przy mniejszej opłacalności, bo dostają pewność i jakość.

3. Zasady

Etyka biznesu wymaga przestrzegania zasad moralnego, uczciwego i lojalnego postępowania w stosunku do nabywców i pracowników, a zwłaszcza przy posługiwaniu się metodami i technikami marketingu dla badania opinii, postaw i zachowania się konsumentów, dla wytwarzania, oferowania i sprzedawania produktów i usług, wyznaczania cen, zapewniania dostępności produktów i wygody ich wyboru.

Nie ma na slajdzie !

Szczególne znaczenie ma przestrzeganie zasad etyki w prowadzonej działalności promocyjnej, reklamie, aktywizacji sprzedaży itp., co wymaga rzetelnego informowania, a nie manipulowania nabywcami za pomocą nieetycznego oddziaływania na ich uczucia, emocje i zachowania. Konieczne jest także nastawienie na ograniczanie zysku w tych przypadkach, gdy dążenie do maksymalizacji zysku może prowadzić do działań niezgodnych z zasadami etyki i naruszających zasadę społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Nie ma nieetycznego biznesu, są tylko nieetycznie prowadzone interesy.

4. Deklaracja misji

Misja organizacji - jest precyzyjnym wyrażeniem (w języku zrozumiałym dla członków firmy i jej otoczenia) dalekosiężnych zamierzeń i aspiracji. Misja jest więc ujęciem wizji strategicznej dla potrzeb zarządzania.

Deklaracja misji przedsiębiorstwa powinna mieć charakter motywujący. Pracownicy muszą mieć poczucie, że ich praca jest ważna i znacząca dla ludzi.

Misja organizacji jest publiczną, jawną deklaracją wartości publikowaną w oficjalnych dokumentach i reklamach organizacji.

Misja jest w tym ujęciu deklaracją sensu działania racji istnienia i rozwoju organizacji co najmniej w jednym z pięciu obszarów:

1. Domena - profil działalności

2. Odpowiedzialność - stosunek firmy do ważnych partnerów

3. Sukces - standardy i kryteria według których będzie się mierzyć powodzenie firmy

4. Kompetencje - kluczowe zdolności i umiejętności wspomagające osiąganie sukcesu

5. Organizacja - to zestaw głównych reguł według których skonstruowany jest system zarządzania organizacją

Adresatami misji organizacji są wszystkie:

osoby

grupy społeczne

instytucje

firmy

które mają wpływ na jej działalność czyli takie, które pomagają lub przeszkadzają osiąganiu sukcesów.

Podsumowując

• Jaki jest powód istnienia organizacji?

• Co jest domeną organizacji? (czyli w jakim biznesie działa?)

• Kim są jej nabywcy?

• Jaki jest geograficzny zasięg działania wyróżniający kompetencje organizacji?

Czyli krótko mówiąc „co? dla kogo? jak? gdzie? i dla czego?

5. Kodeksy postępowania

Sformułowanie i wprowadzenie w życie kodeksu etyki jest ważnym elementem budowania kultury etycznej w organizacji.

Jeśli przyjmie się, że kodeks etyki stanowi jedynie środek do osiągnięcia założonego celu, należy skupić się w pierwszej kolejności na zapewnieniu właściwej komunikacji wewnętrznej. Bardzo ważne jest aby inicjować jej dopiero po uchwaleniu kodeksu etyki.

Aby zapewnić powodzenie na tym etapie procesu opracowywania i wprowadzenia w życie kodeksu etyki należy rozważyć takie propozycje działań jak:

• poinformowanie wszystkich adresatów o fakcie rozpoczęcia prac nad kodeksem;

• przekazanie informacji o tym, kto będzie prowadził prace i do kogo można kierować propozycje i komentarze;

• ogłoszenie konkursu na najciekawsze zdjęcia, które zostaną wykorzystane jako element szaty graficznej kodeksu;

• zaangażowanie w proces opracowania kodeksu jak najszerszego grona uczestników;

• uwzględnianie zgłaszanych uwagi i propozycje (w innym przypadku należy poinformować o przyczynach ich nieuwzględnienia);

• przeprowadzenie ankiety, która pozwoli zidentyfikować obszary wymagające - zdaniem pracowników - największej uwagi i stanowiące źródło licznych, poważnych problemów.

Kodeksy etyczne bardzo różnią się między sobą zarówno treścią jak i formą. Jest to całkowicie naturalne, z uwagi na specyfikę poszczególnych organizacji. W przypadku każdej z nich są inne oczekiwania, wyobrażenia pracowników, kadry kierowniczej oraz pozostałych interesariuszy, na temat tego jaki taki dokument powinien wyglądać.

Komunikat o przyjęciu dokumentu powinien niezwłocznie trafić do wszystkich pracowników, w tym kadry kierowniczej. Powinien zostać przekazany bezpośrednio przez najwyższego w strukturze członka kadry zarządzającej (prezesa zarządu, dyrektora generalnego, ministra itd.)

Komunikat powinien także zawierać informacje o kolejnych krokach: sposobie dystrybucji dokumentu oraz terminie, do którego wszyscy zatrudnieni zobowiązani są zapoznać się z nim i złożyć oświadczenie o jego znajomości, a także zobowiązaniu się do jego stosowania. 

Kiedy kodeks faktycznie wejdzie w życie i wszyscy jego adresaci zadeklarują, że będą  stosować się do jego zasad, możemy poinformować o tym fakcie pozostałych interesariuszy.

Kodeks powinien zawierać zdefiniowanie:

• ogólnych zasad i wartości będących podstawą kultury etycznej w organizacji,

• standardów, które kierują naszym postępowaniem zarówno w relacjach wewnątrz organizacji, jak i w relacjach z podmiotami zewnętrznymi

• tego co jest dozwolone a co w myśl przyjętych w danej organizacji standardów jest niedopuszczalne

Dobrze zdefiniowany w kodeksie zakres zachowań niedopuszczalnych może w wielu sytuacjach stanowić niebagatelne ułatwienie przy wyciąganiu konsekwencji dyscyplinarnych w stosunku do pracowników czy przedstawicieli kadry kierowniczej, których zachowania  naruszają standardy etyczne przyjęte w danej organizacji.

6. Strategia organizacji - przyjęta przez kierownictwo spójna koncepcja działania, której wdrożenie ma zapewnić osiągnięcie fundamentalnych celów długookresowych w ramach wybranej domeny działania.

3

Strategię przedsiębiorstwa można opisać w prosty sposób za pomocą czterech elementów:

- celów strategicznych,

- domeny działania,

- sposobu zdobywania przewagi konkurencyjnej,

- strategii funkcjonalnych.

Czytać:

Cele strategiczne wskazują kierunek, w którym firma zmierza, określają ramy planów strategicznych, ustalają sposób motywowania pracowników oraz sposoby kontroli wykonywania tych planów. Stanowią istotne uzupełnienie wyboru domeny działania i strategicznej przewagi nad konkurentami. Określają one, co konkretnie firma chce osiągnąć w kolejnych okresach, np. jakie konkretnie rynki zamierza opanować, jakie asortymenty produktów zamierza oferować, jaką chce zajmować pozycję na rynku itp.;

Domena działania to podstawowa dziedzina działania, określająca gdzie i komu organizacja zamierza sprzedawać swoje usługi

Sposoby zdobywania przewagi konkurencyjnej

Fundamentalne znaczenie ma oparcie przewagi konkurencyjnej na potrzebach klientów

Więc należy się zastanowić m. In. nad takimi pytaniami jak:

- Czy misja firmy podąża za zmieniającymi się potrzebami klientów?

- Co jest elementem kluczowym w firmie, umożliwiającym uzyskanie przewagi konkurencyjnej?

- Czy możemy zwiększyć jakość usług zlecając wykonanie pewnych podzespołów na zewnątrz?

Strategie funkcjonalne:

•  określają, co, kto, kiedy będzie robił i w jaki sposób wiąże się to z całościową strategią firmy; łączą one bieżące zarządza­nie ze strategiczną przyszłością;
•  zakładają stałą konieczność poprawy, usprawnienia;
•  obejmują w systemowy sposób całość funkcjonowania firmy (dla każdego obszaru funkcjonowania firmy trzeba przygotować programy działania ze ściśle określonym czasem realizacji, kry­teriami oceny oraz budżetem przewidywanych dochodów i wy­datków).

7. Normy etyczne

• Normy etyczne są to reguły określające, jakie działania są poprawne (moralne), a jakie niewłaściwe (niemoralne) z etycznego punktu widzenia.

• Normy etyczne odniesione do charakterystycznych dla działalności firmy zachowań są standardami etycznymi obowiązującymi pracowników tej firmy.

• Techniczne sposoby postępowania dotyczące sytuacji typowych występujących w firmie są standardami zawodowymi obowiązującymi pracowników firmy.

• Standardy zawodowe powinny wspomagać postępowanie zgodne ze standardami etycznymi.

8. Audyt etyczny

to ocena stosowania zasad etycznych w organizacji, której celem jest wspomaganie kreacji klimatu etycznego firmy lub instytucji.

Wynikiem audytu etycznego są rekomendacje mające na celu poprawę kultury organizacyjnej firmy/ instytucji, jej stosunków z otoczeniem, "czystości" prowadzonej przez nią działalności, przejrzystości i prawidłowości podejmowanych decyzji, komunikowanie otoczeniu wysokiej odpowiedzialności społecznej organizacji a także przeciwdziałanie korupcji.

Ciekawostka na zakończenie

W dzisiejszych czasach często mamy do czynienia z takim nagannym etycznie (a i prawnie) problemem - z wszechobecną korupcją. Według ocen wielu ekspertów, skala korupcji w naszym kraju zagraża funkcjonowaniu wielu dziedzin życia publicznego i gospodarczego. Badaniami tego problemu prowadzonymi przez Transparency International za 2005 r. objęto 159 państw. Państwa oceniane były według skali, w której 10 punktów oznaczało pełną przejrzystość, a 1 punkt - wszechogarniającą korupcję. Ponad dwie trzecie wszystkich państw uzyskało wynik mniejszy niż 5 punktów. Według tych badań Polska ze wskaźnikiem 3,4 pkt zajęła 70. miejsce. Z taką oceną uplasowała się na równi z takimi krajami, jak: Burkina Faso, Chorwacja, Egipt, Lesoto, Syria i Arabia Saudyjska. Wynik Polski był gorszy o 0,1 proc. od badania 2004 r. Poza tym nasz kraj jest jedynym w grupie nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, w którym od 4 lat poziom korupcji rośnie. Tłumaczenie panoszącej się korupcji zaszłościami historycznymi, aczkolwiek mające wiele słuszności, nie usprawiedliwia jednak powszechnego społecznego przyzwolenia w Polsce na ten proceder.

Bibliografia

1. „Etyka w biznesie. O możliwościach i barierach stosowania kategorii etycznych do zarządzania.” Artykuł Dr Grzegorza Szulczewskiego

2. http://arty.waw.pl/etyka-w-biznesie/

3. http://www.cotojest.info/misja_firmy_92.htm

4. http://www.twoja-firma.pl/slownik/strategia-organizacji.html

5. http://www.cotojest.info/strategia_firmy_130.html

6. „Jak rozumieć strategię przedsiębiorstwa? (cz. 1) „Sylwia Hucik Gaicka
   Dziennikarz Niezależny

7. http://www.exporter.pl/zarzadzanie/strategia/2przewaga.html

8. http://artelis.pl/artykuly/15057/zrodla-wartosci-etycznych-w-biznesie

---