RETORYKA I ERYSTYKA SŁUŻB PUBLICZNYCH
Między nimi zachodzi pewna różnica:
Figury słów- dotyczą formy
Figury myśli- dotyczą konspektów
Tropy- niezwykłe użycie jakiegoś słowa
Ad I.
● Figury powstałe przez przyłączenie
- synonimia- bliskie znaczeniowo wyrazy
- anafora- np. powtórzenie tych samych wyrazów
(jeżeli… jeżeli… jeżeli… to wstąpię do UE)
- paronomazja
● Figury powstałe przez odłączenie
- elipsa- wyrzucenie czegoś ze zdania
- asyndeton- bezspójnikowe połączenie
● Figury powstałe przez specjalne ułożenie
- inwersja- szyk przestawny
Ad. II
● Figury zwrotu do słuchaczy
- apostrofa- formy używane w listach ( droga mamusiu, w starożytności zwracano się do Bogów)
- może być to personifikacja idei
(w czasie rozprawy mówimy- wysoki sądzie-ale mowa skierowana jest do wszystkich)
- do widowni
- do części audytorium- np. do opozycji
czyli zwrócenie się do kogoś poza słuchaczem
- litota:
1. przeciwieństwo hiperboli (przeciwstawienie) czyli pomniejszenie siły zjawiska
np. trochę się chłopina zdenerwował- o mężczyźnie, który zdemolował bar
2. użycie zaprzeczenie
nie piękny- zamiast brzydki (często w celu eufemizmu)
- pytania retoryczne
● Figury semantyczne, czyli znaczeniowe
- antyteza- antymetalola
lepiej mądrym zgubić, niż z głupim znaleźć / przeciwstawienie sobie czegoś
- oksymoron- żywy trup, chłodny ogień / zestawienie przeciwstawień
- pleonazm- masło maślane/ zabić na śmierć
● Figury afektywne - świadczą o nacechowaniu emocjami
- apostrofa
- wykrzyknienie- odwołanie się do Boga, matki
- na drugim biegunie- wulgaryzmy
● Figury Kompozycyjne
- dygresje- odwołanie się do innego tematu, w ramach innego tematu,
- brane w nawias
- parenteza- wtrącenie krótsze
- milczenie
Ad. III
TROPY
● alegoria- obrazowy opis, coś co wywołuje w słuchaczu wizję
● hiperbola- przejaskrawienie, wyolbrzymienie
np. Lenin wiecznie żywy
● ironia- nie ma swoich wykładów formalnych
● litota
●metafora- w starożytności dwa typy:
- inabsencja- nieobecna, niejaka- historia zerwała się z łańcucha
- inprezencja- obecna - Jan to osioł
●metonimia ( zamienia)
- miejsca np. Moskwa potępia politykę NATO (zamiast Rosja)
- autora np. Czy czy czytałeś Prousta ( zamiast tytułu gatunku)
- narzędzia np. pierwsza szabla Rzeczpospolitej ( o człowieku)
- zawartości np. wypiliśmy po kuflu- czyli zawartość
● peryfraza- omówienie- autot „Pana Tadeusza” zamiast Mickiewicz
● synekdocha- ogarnienie (gr.) jest odmianą metonimi
- zastąpienie wyrażenia o znaczeniu ogólnym, bardziej precyzyjnym i odwrotnie
pars pro toto- część zamiast całości
totum pro parte- całość zamiast części
- liczby- chodzi o liczbę gramatyczną, użycie lp. zamiast lmn.
( nie będzie Niemiec pluł nam w twarz- „Rota”)
- gatunku lub rodzaju np. chleb zamiast żywność
(ktoś pokazuje na chleb czyli tak naprawdę na pożywienie)
- abstrakcji- kiedy używamy abstrakcyjnego określenia
(chodzące nieszczęście- dla konkretnego przedmiotu)
INNE FIGURY
● anadiploza- podwojenie znajdujące się na początku lub w środku zdania.
(Nie o Polskę chodzi lecz o władzę. Władzę dla swoich.)
● antonomazja- użycie imienia własnego do rzeczy ogólnej
( On to taki Einstein. Ale Don Juan.)
● chiazm- A+B, B+A
( kapela grała, tańczyli goście)
rzeczownik+czasownik, czasownik+rzeczownik
● adiafora- przesunięcie
powtórzenie tego samego słowa w innym znaczeniu
(np. mój duch wyzionął ducha - z Gombrowicza)
● diafora- powtórzenie
(co chłop, to chłop)
● epifora- powtarzanie tego samego słowa na końcu zdania
(Umarł król. Niech żyje król.)
● epifraza- dopełnienie wypowiedzi słowem, które zmienia sens całej wypowiedzi
( Są urodzeni mężowie stanu- wyjątkowego.
Życie zaczyna się po 40- kończyć)