Prawo finansowe wykład 21.03

Formy organizacyjno - prawne sektora publicznego.

W odniesieniu do środków pieniężnych przeznaczonych na cele publiczne używa się pojęcia finanse publiczne. Te środki pieniężne są rozdysponowane przez różne instytucje o charakterze zbiorczym.

FINANSE

finanse publiczne finanse prywatne sektor publiczny sektor prywatny rządowy samorządowy spółki zakłady osób fizycznych

- spółki prawa cywilnego

- spółki prawa handlowego: osobowe, kapitałowe

W sensie realnym finanse publiczne są zagospodarowywane przez sektor publiczny a finanse prywatne przez sektor prywatny. Sektor publiczny jest uzupełnieniem sektora prywatnego. Sektor publiczny musi stwarzać warunki do rozwoju sektora prywatnego. Na sektor publiczny składają się instytucje i organizacje np. organizacje użyteczności publicznej. Majątek na cele użyteczności publicznej jest we władaniu Skarbu Państwa, który jest największą osobą prawną (jest to twór sztuczny, utworzony na gruncie prawnym, posiada różnego rodzaju majątki np. lokale, budynki, grunty). Aby stać się osobą prawną należy spełnić określone warunki: mieć określony majątek, określone organy potrzebne do reprezentacji.

Skarb Państwa ma prawo do wydzielania majątku i przekazywania go do odpowiednich sektorów poprzez inne osoby prawne np. przedsiębiorstwa państwowe, banki państwowe, uczelnie wyższe. Nie jest możliwe i sensowne podzielenie całego majątku Skarbu Państwa. Na straży tego majątku stoi minister Skarbu Państwa. Majątek Skarbu Państwa ma służyć zaspokojeniu w sposób nieprzerwany potrzeb o charakterze zbiorowym. Można je zaspokoić poprzez działanie jednostek organizacyjnych.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych na gruncie sektora publicznego funkcjonują następujące jednostki organizacyjno - prawne:

1. jednostki budżetowe

2. zakłady budżetowe

3. gospodarstwa pomocnicze

4. środki specjalne

5. fundusze celowe

Zasady powołania, funkcjonowania i likwidacji są omówione w rozdziale III ustawy o finansach publicznych.

Ad.1 JEDNOSTKI BUDŻETOWE

(art.18)Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodu budżetu państwa bądź budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostki budżetowe powoływane są w tych obszarach, gdzie usługi świadczone dla ludności mają charakter nieodpłatny. Jednostki budżetowe nie powinny mieć dochodów, ewentualnie dochód okazjonalny, który musi oddać do odpowiedniego budżetu. Związek jednostek budżetowych z budżetem jest ścisły. Jest to tzw. System finansowania brutto: całość wydatków z budżetu, całość dochodów do budżetu. W efekcie funkcjonują te jednostki na bazie planu finansowego. Jest on przygotowany przez te jednostki, lecz uzgodniony z projektem budżetu.

Do jednostek budżetowych zaliczamy: szkoły podstawowe i średnie, policja, straż pożarna (nie ochotnicza), ośrodki pomocy społecznej, urzędy centralne, kancelarie, jednostki wojskowe, urzędy gmin.

Za zobowiązania jednostek budżetowych odpowiada Skarb Państwa. W przypadku likwidacji majątek wraca do Skarbu Państwa.

Ad.2 ZAKŁADY BUDŻETOWE

(art.19) Zakłady budżetowe to takie jednostki organizacyjne sektora publicznego, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swej działalności z przychodów własnych. W określonych przypadkach zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Łącznie jednak dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% jego wydatków, co nie dotyczy dotacji inwestycyjnych.

Zakład budżetowy działa na zasadzie planu finansowego, w którym wyodrębnia się:

• przychody własne

• dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego

• wydatki na wynagrodzenia i składniki od naliczane od wynagrodzeń

• wydatki inwestycyjne

Na zakończenie roku budżetowego zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych ustalanych na koniec okresu rozliczeniowego.

Zakład budżetowy rozlicz się wynikowo:

- wynik dodatni odprowadza do budżetu

- wynik ujemny - w następnym roku ubieganie się o dotacje

Jest to system budżetowania netto.

Zakład budżetowy jest powoływany, po to by realizować niezbędne potrzeby o charakterze ogólnospołecznym. W związku z czym usługi nie powinny być drogie. Cena za nie powinna być umiarkowana (dopuszcza się ujemny wynik, bo ważniejsze jest dostarczenie usług od uzyskania przychodu).

Do zakładów budżetowych zaliczamy: zakłady oczyszczania miasta, żłobek, przedszkole, gazownia, przedsiębiorstwa wodno - kanalizacyjne, SPEC .

(art.20) GOSPODARSTWA POMOCNICZE

Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna.

Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych.

Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy obejmujący:

• przychody

• wydatki stanowiące koszty działalności

• rachunek wyników

• stan środków obrotowych

• rozliczenia z budżetem

Gospodarstwo pomocnicze rozlicza się wynikowo z budżetem i jest zobligowane do wpłaty połowy osiągniętego zysku. Może otrzymać z budżetu dotacje przedmiotowe. Nowo utworzone gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej może otrzymać z budżetu dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Tworzone są na wniosek kierownika jednostki budżetowej, który określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone przez jednostkę budżetową.

Składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało gospodarstwo.

Do gospodarstw pomocniczych zaliczamy: przy szkołach zawodowych warsztaty, tabor samochodowy Rady Ministrów i warsztat.

---