Odpowiedzialność utrzymujących hotele i podobne zakłady
Umowa o przyjęcie gościa do hotelu lub podobnego zakładu, tzw. umowa hotelowa, obejmuje elementy różnych umów nazwanych np. najmu, przechowania, sprzedaży, umów o świadczenie usług podobnych do zlecenia.
17.12.1962, Paryż, Konwencja europejska o odpowiedzialności utrzymujących hotele za rzeczy wniesione przez gościa hotelowych; Polska ratyfikowała w 1996 r.
Odpowiedzialność ponoszą utrzymujący zarobkowo hotele lub podobne zakłady → wszystkie podmioty zawodowo i odpłatnie świadczące usługi typu hotelowego, tzn. polegające na czasowym wynajmowaniu pokoi mieszkalnych lub miejsc w tych pokojach oraz świadczeniu usług z tym związanych.
Ustawa o usługach turystycznych → usługa hotelarska to krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawianie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie, w obrębie obiektu, usług z tym związanych.
Obiektami hotelarskimi są: hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska, pola biwakowe.
Kontrowersje, czy pojęcie hotelu w rozumieniu art. 846 § 1 KC obejmuje także kempingi, itd.
Nie budzi wątpliwości, że do podobnych do hoteli zakładów należą domy wczasowe, profilaktyczne zakłady opieki zdrowotnej (sanatoria, prewentoria)
Wyłączone są z zakresu pojęcia szpitale, hotele pracownicze, domy studenckie, hotele asystenckie (funkcja stałych zakwaterowań zastępczych), zakłady prowadzone w celach charytatywnych (np. noclegownie dla bezdomnych).
Powstanie szczególnej odpowiedzialności prowadzących hotele i podobne zakłady wiąże się z wniesieniem rzeczy przez osobę korzystającą z usług zakładu, zwaną gościem. Odpowiedzialność powstaje ex lege, w wyniku zdarzenia nie będącego czynnością prawną.
Rzecz wniesiona - rzecz, która w określonym czasie i miejscu, w określony sposób znalazła się pod pieczą zakładu hotelarskiego
Czas wyznaczony jest okresem korzystania przez gościa z usług hotelu (podobnego zakładu), z rozszerzeniem na krótki, zwyczajowo przyjęty okres poprzedzający, jak również następujący po korzystaniu z tych usług.
Miejscem, w którym rzecz ma się znajdować w tak oznaczonym czasie, jest hotel (podobny zakład) lub miejsce poza nim, z tym że muszą być spełnione przesłanki znalezienia się rzeczy w tym miejscu.
Sposoby wniesienia:
powierzenie rzeczy utrzymującemu hotel (podobny zakład) lub osobie u niego zatrudnionej albo
umieszczenie rzeczy w miejscu przez nich wskazanych lub na ten cel przeznaczonych
Z zakresu pojęcia „rzeczy wniesione” zostały wyłączone pojazdy mechaniczne i rzeczy w nich pozostawione, a także żywe zwierzęta. Odpowiedzialność prowadzącego… może opierać się tu na zasadach ogólnych, jako przechowawcy, jeżeli z gościem hotelowym została zawarta umowa przechowania.
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, niezależnie od winy prowadzącego zakład lub jego personelu
Okoliczności egzoneracyjne: szkoda wynikła:
z właściwości rzeczy wniesionej
wskutek siły wyższej
wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała
Na korzystającym z usług hotelowych spoczywa jedynie ciężar dowodu co do tego, że rzecz wniesioną utracił albo że uległa ona uszkodzeniu.
Poszkodowany powinien niezwłocznie zawiadomić zakład i poniesionej szkodzie (inaczej roszczenie wygasa). Zawiadomienie nie jest wymagane, gdy szkodę wyrządził utrzymujący zakład hotelowy (dowód obciąża poszkodowanego) albo rzecz została przez zakład przyjęta na przechowanie.
Odpowiedzialność określona w art.846 § 1 KC nie może być wyłączona ani ograniczona.
Odszkodowanie obejmuje tylko damnum emergens (utrata lub uszkodzenie rzeczy)
Obowiązek naprawienia szkody ograniczony jest do określonej sumy, co dotyczy wszelkich rzeczy wniesionych. Ustalenie wysokości odszkodowania:
jego górną granicą względem jednego gościa, jest wysokość stokrotnej nalezności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedną dobę, a jednocześnie
odszkodowanie za każdą rzecz nie może przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności
Ograniczenie kwotowe nie ma charakteru bezwzględnego. Nie dotyczy:
rzeczy przyjętych na przechowanie przez utrzymującego hotel
rzeczy nieprzyjętych na przechowanie z powodu jego odmowy, mimo ciążącego na nim w tym względzie obowiązku
sytuacji, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa utrzymującego hotel lub osoby u niego zatrudnionej
Obowiązek przyjęcia na przechowanie wymaga przygotowania przez prowadzącego zakład hotelarski odpowiednich pomieszczeń i zabezpieczeń. W uzasadnionych przypadkach można odmówić przechowania → rzeczy zagrażają bezpieczeństwu, mają zbyt dużą wartość w stosunku do wielkości lub standardu hotelu (podobnego zakładu), zajmują zbyt dużo miejsca.
Przepisy o odpowiedzialności utrzymujących hotele i podobne zakłady stosuje się odpowiednio do zakładów kąpielowych, np. łaźni miejskich, baseny kąpielowe ze strzeżonymi szatniami.
Zasady odpowiedzialności są tutaj ograniczone tylko do przedmiotów, które zazwyczaj bywają wnoszone przez osoby korzystające z usług ww. zakładów.
Odpowiedzialność za inne wniesione przedmioty powstaje:
jeżeli zostały przyjęte na przechowanie
gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa prowadzącego zakład lub jego personelu
Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub innego zakładu.
Roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych (utrzymujących zarobkowo hotele), a dotyczące należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi, a także powstałe z tytułów wydatków poniesionych na rzecz gości, przedawniają się z upływem dwóch lat. W tym samym terminie przedawniają się odpowiednie roszczenia przedsiębiorstw gastronomicznych. Termin ten stanowi wyjątek od zasady ogólnej art. 118 KC
Osobom ponoszącym zaostrzoną odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przysługuje na tych rzeczach ustawowe prawo zastawu, do którego odnoszą się przepisy o prawie zastawu wynajmującego.
Prawo zastawu służy zabezpieczeniu roszczeń z tytułu spełnionych przez zakład świadczeń (np. mieszkania, utrzymania) oraz poniesionych wydatków na rzecz osób korzystających z usług zakładu.
Prawem zastawu objęte są rzeczy każdego recypienta wspomnianych świadczeń, chociażby nie był on stroną umowy hotelowej albo korzystał ze świadczonych usług bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.
Zastaw dotyczy wszelkich rzeczy wniesionych w rozumieniu art. 846, a potrzebnych do zaspokojenia roszczenia - w tym także przedmiotów oddanych zakładowi na przechowanie. Wyłączone są jedynie rzeczy niepodlegające zajęciu (art.670 § 1 KC), gdyż realizacja prawa zastawu byłaby w takim przypadku niemożliwa.
Prawo zastawu wygasa z momentem wyniesienia rzeczy z zakładu hotelowego lub kąpielowego, choćby nastąpiło to wbrew woli prowadzącego zakład. Może on jednak sprzeciwić się usunięciu rzeczy obciążonych zastawem i zatrzymać je na własne niebezpieczeństwo, nawet przy zastosowaniu samopomocy dopóty, dopóki zaległe świadczenie nie będą zapłacone lub zabezpieczone.